Ons leesboek

Laat de wagens achter.

Laat de wagens achter!

Dit was het bevel van Generaal Christiaan de Wet aan de Boeren-commando's te velde, toen de grote worstelstrijd tot een kritiek punt was gekomen. Wie de oorlog meegemaakt heeft, wie het boek van Generaal de Wet gelezen heeft, zal kunnen beoordelen in hoeverre de ongehoorzaamheid aan dit bevel noodlottige gevolgen had op de loop van verdere gebeurtenissen.....

‘Laat oude koeien in de sloot’, zegt daar iemand.

Goed, vriend; maar doet gij dat, wanneer de koei nog enigszins bruikbaar is, of wanneer haar vel ten minste nog waarde heeft?

Op geheel onze levens-veldtocht worden wij belemmerd door wagens die achtergelaten moeten worden - wagens van hebzucht, van vooroordeel, van kunstmatig leed, en honderden meer.

Gelukkig zijn er nog maar weinigen onder ons overgebleven die vermeerdering van kennis en vooruitgang een ongeoorloofde afwijking van voorvaderlijke gebruiken en zeden zouden noemen.

Wij hebben gezien dat wij ons wapenen moeten met wetenschap, ten einde in de strijd om het bestaan niet onder te gaan; - wat dit betreft, hebben wij de wagens van vooroordeel achtergelaten.

Maar hoe licht worden wij, op dit nieuwe terrein, er toe gebracht, ons weer met andere wagens te beslommeren: wagens van na-aperij, wagens van de wedstrijd in ijdelheid.

[p. 3]

Ons goed Afrikaansch geweten zegt ons, dat het een valsch begrip van manlijkheid is, en van verlichting, hetwelk een spotlach doet opgaan over allen die niet deelnemen aan de mode van losbandigheid, aan de mode van ongodsdienstigheid, aan de mode van zuipen en nachtbraken. Manlijkheid, - dit is manlijkheid: deze gansche bende van spotlachende modes de gespierde vuist van heldhaftig weigeren onder de neus te drukken en hun slechts dit eenig woord waardig te keuren: ‘zo doe ik, zo verschil ik van U, omdat ik zo wil, en ik daag uwe gansche macht uit om mij door spot of geweld, of wat ook al, een haarbreed van mijn standpunt te doen wijken!’

Laten wij overal zonder vrees binnendringen en alles onderzoeken, maar laten wij de wagens van na-aperij en valsch vernuft onderkennen en op onze weg achterlaten.

Daar is een gezin dat zich diep ongelukkig gevoelt, omdat het niet meer kan leven als vroeger.

Er is nog wel een dak boven het hoofd, er is nog wel genoeg om zich te kleden en te voeden, maar men denkt ontroostbaar te moeten zijn, omdat men van de wal in de sloot is geraakt.

Men treurt om de wijn van gisteren en merkt niet dat het frissche water van de sloot rijker en beter bron van laving oplevert. Er wordt gekermd omdat men in kleren en andere bezittingen niet meer de gelijke is van vroegere mededingers. Men maakt liever schulden om althans in schijn de vroegere glans te bewaren en niet een tweede plaats in te nemen. Zij kunnen hun eigen wagens van ijdelheid niet achterlaten en bemoeien zich nog met die van anderen - een dubbele beslommering.

Zij stoten de Hand af die hen van deze wagens verlossen wil om hunne bewegingen gemakkelijker te maken, om hen door de weg van ziel-sterkende beproeving te voeren tot dat kalm-Christelijk dulden, dat genietend streven, hetwelk zich t'huis maakt in alle lots-omstandigheden en de kroon is van alle geluk.

[p. 4]

Het is niet waar, dat het grootste geluk gepaard gaat met de grootste bezitting van wereldsch speelgoed. Laten wij dus niet daarnaar streven, doch naar die fiere en tegelijk nederige onafhankelijkheid, welke de wagens van wereldsche toejuiching van zich afschudt en de wagens van kinderachtige afgunst met een glimlach de rug toekeert.