Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Ons leesboek (1905)

Informatie terzijde

Titelpagina van Ons leesboek
Afbeelding van Ons leesboekToon afbeelding van titelpagina van Ons leesboek

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (3.15 MB)

ebook (5.09 MB)

XML (0.63 MB)

tekstbestand






Genre

proza
poëzie
non-fictie
jeugdliteratuur

Subgenre

bloemlezing
verhalen
gedichten / dichtbundel
non-fictie/schoolboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Ons leesboek

(1905)–Jan F.E. Celliers–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Warme fonteinen.

De Aarde verliest zijn inwendige warmte door openingen in zijn oppervlakte, die dus als veiligheidskleppen dienst doen. De voornaamste openingen zijn de vulkanen of vuur-spuwende bergen; doch op verschillende plaatsen van de aarde treft men ook openingen aan, die met kracht grote hoeveelheden stoom en kokend water uitstoten. In Zuid-Afrika hebben wij warme fonteinen, die niet zoveel geweld openbaren. De meest bekende sterke fonteinen worden in IJsland, Noord-Amerika en Nieuw-Zeeland gevonden. Zij worden Geijsers genoemd. Dr. Hayden verhaalt ons het volgende van een grote geijser in Noord-Amerika die ‘Giantess’ of ‘Reuzin’ genoemd wordt:-

De krater of opening van deze geijser is omtrent 32 voet lang en 23 voet breed, en bevindt zich boven in een tamelijk hoog heuveltje of kopje. Bij aankomst van Dr. Hayden en zijn gezelschap werd er geen water in gezien. Diep naar onderen hoorde men het evenwel koken en borrelen, en spoedig werd het rusteloos. Het begon met eens te stijgen, kokende en spattende en grote stoom-wolken uitstotende, zódat het hele gezelschap hard wegliep tot op veiliger afstand.

Toen het water in de pijp gestegen was tot omtrent 40 voet van boven, bleef het staan en de reizigers keerden

[pagina 171]
[p. 171]

terug om er op neer te zien. Het kookte en schuimde geweldig, kleine waterstraaltjes uitschietende tot bijna boven aan de rand van de opening. Met-eens scheen het door een geweldige kramp aangegrepen te worden en steeg met ongelofelijke snelheid, zodat men nauwelijks tijd had om te vluchten. Met schrikwekkende kracht sprong het uit de opening op, een water-pilaar zestig voet hoog vormende en de omvang hebbende van de hele krater-opening. Dóór deze ontzaglijke watermassa en uit de top daarvan schoten zes kleinere, ronde stralen, van zes tot vijftien duim dik; zy spoten opwaarts tot de wonderbaarlijke hoogte van twee honderd en vijftig voet. Deze kleinere stralen zijn ongetwijfeld afkomstig van kleinere pijpen die uitmonden nabij de bodem van de grote opening, waar de uitwerpende kracht het grootste is. Deze grootsche uitbarsting duurde twintig minuten lang; nog nooit hadden de toeschouwers zo iets indrukwekkends gezien. Zij stonden aan de zonkant van de geijser, en het zonlicht tekende talloze regenboogjes in de schitterende pilaar van water en damp, regenboogjes die telkens verschenen en verdwenen, in onophoudelijke verandering, schietende her- en derwaarts. De opwaarts schietende waterstralen vielen neer als een regen van diamanten; en elke schaduw, door de damp-wolken op de water-pilaar geworpen, was omzoomd met heldere regenboog-kleuren... Gedurende 24 uren zagen de reizigers twee zulke uitbarstingen.

In Nieuw-Zeeland maken de inboorlingen gebruik van de warme fonteinen voor huishoudelijke doeleinden. De reiziger Martin zegt van zekere streek:

Iedere hut heeft zijn pot water, door de natuur gekookt, en op zodanige plaats in de hut als het meest geschikt bevonden wordt.

Mandjes met aardappelen, visch, vleesch enz. worden in deze putjes gehangen om gaar te worden. Op de warmste plekken van de grond worden grote platte klippen gelegd, die eerst met gras bedekt worden, waarop dan brood gebakken wordt. Op andere klippen, die minder warm zijn, spreidt

[pagina 172]
[p. 172]

men zijn kombaars en slaapt er heerlijk warm ondanks de grootste koude.

De heerlijkste baden, zo koud of zo warm als men wil, zijn aan alle kanten voorhanden. De begaanbare grond bestaat slechts uit een korst, overal doorboord met fonteintjes. Doorzakkingen zijn niet ongewoon; en de inboorlingen wijzen een plaats aan, waar enige jaren geleden een heel dorpje, met alle inwoners, wegzakte en in een meer verdween.

In deze streek bevinden zich ook de warme modderbaden. Een reiziger zegt: Het modderbad door ons bezocht scheen niet aanlokkelijk. In grote golven borrelde de dikke, bruine modder op, in het midden van de poel, zich langzaam voortbewegende naar de kanten. De warmtegraad aan de kanten was juist goed; het was zeer glad en olie-achtig, doch ondanks het vieze uiterlijk zeer aan te bevelen.

Dicht bij het meer Rotorna zijn de beroemde Tikitiri-fonteinen. Zij zijn bekend om hun somber aanzien; het water is donker gekleurd en dichte zwaveldampen stijgen daaruit op. Een van deze fonteinen is meer dan honderd voet breed, en kookt zó onstuimig, dat de toeschouwer er bang van wordt. Een vrouw is hier eens ingevallen en werd letterlijk fijn gekookt.

Dichtbij zijn acht kokende modder-fonteinen, waarvan de grootste tien voet breed is. Een dikke zeepachtige modder, donker-loodkleurig, kookt en spat hierin op.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken