Metamorfoze

[p. 273]

IV. Het Boek van Anarchisme.

[p. 275]

I.

Als dan het leven toch voort moest gaan, dan - moest hij zich bekennen - waren de dagen liefdadig geweest, en was de zomer geweest zoo mild als maar zijn kon, wel koud eerst en vochtig tot Juni toe, maar Juli, Augustus heel innige maanden, aan den zoom van de Veluwe, in de stilwitte duinen, die er witter zijn dan bij Scheveningen, blond van helm.

Dan de lange wandelingen in België, om Luik en in de Ardennen, Chaudfontaine en Laroche, de dagenlange wandelingen, of urenlange liggen, met een boek, in de dichtste plekjes van het park van La Rochette, de blauwe lucht zwoel boven hem, ether neêrzevende door de takken van beuken, waarvan de blaadjes als goud waren uitgeknipt, en tusschen de hooge halmen gras zoemden heel teêr de kevers of fladderden, om elkaâr heen, kapellen, als kleine gedichtjes.

[p. 276]

De idylle van dien zomer troostte heel zacht de tragedie van zijn ziel. Ze was als eene bleeke reconvalescente, die beter wordt omdat levensberusting haar was medicijn. Hij nam ze met zich meê, zijn ziel, in de eenzame plekjes van het park, dat soms kan zijn als van een Schoone Slaapster: dan schemert in de verte heel even het kasteel. Hij nam ze met zich meê, en het werd als zag hij haar liggen - de bleeke zieke, die lief hem was - mèt hèm samen tusschen de hooge halmen: ze hoorde met hem naar de kevers, die zoemden; ze volgde met hem de kapellen, die speelden. En boven hen welfde hoog zich de lucht, het eindeloos geheimzinnige blauw, als de dom van een tempel, materieloos en enkel lichttrilling en enkel droom, en er drijvend door heen, onaanraakbaar, heel langzame vluchten van wolkengeesten, meêsleepende sluiers van dun mousseline en zilveren rag...

Dat waren lieve weken.

Mevrouw Aylva en mevrouw Van Neerbrugge hadden in het dorp een paar kamers, waarvan Emilie een home had gemaakt. Soms waren het lange toeren; soms kleine wandelingen met de beide mama's; soms groote met Emilie, en eens was Den Bergh gekomen, voor een

[p. 277]

vijf, zes dagen. Maar het liefste was te dwalen en te droomen in het park van La Rochette en langs de heel hooge bramenstruiken, die purper zagen van overgroote bramen, te oogsten tot de vingers bloedbevlekt schenen en het bijna, bacchantisch, een zwijmel werd: onschuldige bramendronkenschap....

De dagen droomden weg in veel zon en veel lucht en een lichte, glimlachende soezing was zwaar in Aylva's brein, als neuriede er een wiegezang bij zijn leed.

En toen de dagen wegdroomden en het langzamerhand weêr tijd werd op te breken, toen voelde hij geen moed met zijne moeder terug te gaan naar Den Haag.

Hij had er niets te doen: hij schreef niet, want ‘Nirwana’ was geschreven - en hij meende, kalm, dat hij na dit boek nu waarlijk niets meer schrijven zoû....

Dat was een zachte rust, dat zoo te denken, dat hij uitgeschreven was; het niet te denken in bitterheid en desilluzie, maar het kalmweg te gelooven, dat het nu wel waarlijk was geweest de laatste keer....

Waarom dus naar Den Haag, waar zijn eigen kamer toch niet voor hem de bekoring zoû hebben van arbeid....

[p. 278]

Hij moest zijne moeder overtuigen, dat hij veel beter was, heel kalm, dat hij er wel pleizier in hebben zoû alleen te reizen dezen keer, en dat hij iederen dag haar schrijven zoû. Zij scheidde zich ongaarne van hem, als altijd: zij was zoo altijd moeder; het liefst had zij haar kinderen altijd om zich heen gehouden. Hij was de laatste, de jongste, die gebleven was, en nu ook ging hij dikwijls weg....

Zij wist, dat het niet anders kon, maar lijden deed ze om die wet van wreedheid in het leven; het langzaam losgaan van de nauwe strikken tusschen kinderen en ouders. Hij had haar niet zoo noodig als zij hem. En toch, hij had haar lief, al zoû hij later voelen eerst hoe lief....

Nu was het redeneeren, zacht overtuigend, dat het heusch goed was, als hij ging op reis.

Want hij verlangde naar Italië; hij had er altijd naar verlangd.

Zij schudde steeds haar hoofd, stond toe, maar met een hart heel zwaar, vol voorgevoel, waaraan zij niet toegeven wilde, omdat zij was eenvoudig en verstandig...

En noode liet zij hem zijn zin doen...

En Emilie moest haar veel troosten, toen

[p. 279]

zij waren in Den Haag en zij, alleen, des winters, in de Boschjes, in de kleine villa, wit van sneeuw, terwijl hij schreef van zon en blauwe lucht, en vroeg, waarom zij ook niet kwam, bij hem...

Dan schudde zij het hoofd: zij was te oud te reizen...

Om haar was de witte winter als een einde...

Eenzaam bleef zij verlangen naar hem, haar jongste, die gegaan was met zijn groote leed, zijn zieke ziel, bleeke reconvalescente, die hij zacht-aan genezen wilde in Italië's zon...

Eenzaam bleef zij: in hare eenzaamheid kwam Emilie dan iederen dag een uur omtooveren tot heel lief samen-zijn:

Dan spraken zij veel over Hugo...