Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Swart mar leaflik (1998)

Informatie terzijde

Titelpagina van Swart mar leaflik
Afbeelding van Swart mar leaflikToon afbeelding van titelpagina van Swart mar leaflik

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.42 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Swart mar leaflik

(1998)–W. Cuperus–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 90]
[p. 90]

XIII

En dochs, Klaas Rypstra kin net mear lykhâlde.

Hy hat no in goed libben.

Rêstich en fredich is it yn syn, no lytse, húshâlding.

En de doarpslju binne dit mei-inoar iens, Klaas bespint jern mei dit bonkige wiif, lit it dan ek mar in grutten hont wêze.

As in wûnderbeam riist dizze húshâlding út de bedelte wei nei boppen ta.

De bêste demonstraasje en it libbenste en sprekkendste bewiis is wol de lytse Jantsje.

It is deselde net mear.

Fan in lyts, earremytrich en sútrich wêzentsje, groeit se op as in kreas en kein famke, en de klean dy't se draacht en dy't foar it grutste part fan Jantsje byinoar fandele binne, sitte har kant om 'e lea.

As Klaas tebeksjocht, dan skynt de lette sinne waarm op syn libbenspaad.

Hy puchelt noch alle dagen en jûns komt er dea ynein thús, mar hy komt ek thús en hy kin rêste, wat him yn it muoisum libben, dat efter him leit, hast nea oerkommen is.

Hy kin him jûns sa deljaan nei de swiere dei, sa noflik slûgje nei it waarme miel.

Hy mei dan neat mear dwaan, sels it bakje mei ierdappels, dat er nei âlderwenst steefêst út it hok mei weinaam, hat Jantsje him út 'e hannen krige.

Dat is lytse Jantsje har wurk, sa hat grutte Jantsje ornearre en sa komt it.

[pagina 91]
[p. 91]

Dat soe Klaas oars wol graach oanhâlde wollen ha en dêr hat er twa redenen foar.

Alderearst, dat lyts fanke skylt sa stomme tsjûk. Der is gjin ding yn it libben, dat Klaas mear oangriist.

Men skylt ommers it bêste wei en allinne dêrom soe er it fanke graach frijskatte wolle.

Mar dat is foar grutte Jantsje gjin reden om se frij te litten, krekt oarsom, hja moat leare om it oars te dwaan en yn in feech hat se it ek oars leard, dêr is Jantsje har metoade fan opfieden boarch foar.

De grutte is wol gek mei de lytse, mar hja ferdjert se net.

Dêrom hoecht Klaas dus net mear oer it ierdappelskilen yn te sitten.

Mar dochs docht er it leaver sels, hy hat dan wat te plúzjen en it hâldt de sliep ek út 'e eagen.

Want dat is in straffe en dêr mei Jantsje sa min oer. Mei har izersterk lichem begrypt se net, dat Klaas nei it wurk de ein sa yn 'e bek hat. Hy is ommers sûn en sûne minsken hat Jantsje gjin begrutsjen mei.

En Klaas seit it net, dat it syn wurge ôfboalde lea is, dy't him jûns bejout, dat er al den dei mei jongere keardels yn los wurk stiet en de kriich net mear folgje kin, al hoe't er syn bêst ek docht.

Hja binne tsjintwurdich oan 't slatten om de nijlannen hinne yn oannommen wurk en dan jout de iene de oare neat ta.

Dêrfan komt it ek, dat Jantsje op 'n doer der erch yn kriget, dat Klaas syn paad hast net mear skjinmeitsje kin.

Hy is moarns de earste op it wurk, docht him tusken skoft iten noch drinken oan tiid en komt jûns fier nei de oaren thús.

Dat makket Jantsje yndachtich, dat der wat oan mankeart mei Klaas.

Wat it krekt is, wit Jantsje net, Klaas fertelt it net, ek net as se der nei freget. Oan in wiif mei safolle hier op 'e tosken, fertelt in man fuortdaliks net, dat er net mear in keardel útmakket.

Mar dan giet Jantsje sels op ûndersyk út.

Op in moarn stiet se efter de hege nôten, sûnder dat se sels

[pagina 92]
[p. 92]

sjoen wurdt, de slatters oan 't wurk te beëagjen. En mei ien each-opslach sjocht se, dat Klaas syn paad net mear skjinmakket.

No begrypt se dat gleonhastige gedoch, moarns foar dei en dauwe al, dat tuskenskoft gefljoch en dat lette thúskommen jûns.

Hja sjocht syn ûnmeugend gewrot tsjin syn liniger maten oer en op in stuit giet it troch har hinne, Klaas is in âld man wurden.

Ja, as it sa is, dan kin se ek begripe, dat er jûns as in sâltsek yn 'e stoel hinget.

Stil giet se nei hûs en skaait yn it hok yn Klaas syn ark om, want dit hat se wol sjoen, dy jonge keardels meitsje Klaas dêr mei-inoar wei.

Mar dat gedoocht Jantsje net, hy sil it net mear sa ûnmeugend swier ha, hja sil him helpe en dy maten sille fan no ôf jûns de hûd noch better fiele dan Klaas.

En fuortdaliks draaft se it doarp yn om in slatark.

Net ien dy't der erch yn hat, de lju binne it sa wend, dat Jantsje om alles en noch wat by de doarren komt.

As Klaas nei iten risselwaasje makket om wer daliks oerein te springen, hâldt Jantsje him tebek: ‘Jou dy mar efkes del hear, in minske moat dochs yn de goedichheid syn tuskenskoft ha.’

Klaas iggewearret: ‘Ja mar, ik moat, ik moat...’, mar fierder komt er net, hoe kin er no fertelle dat er tuskenskofts bywrotte moat, wat er sakke is.

Hawar, dan jûn mar wat langer.

Mar as er de oerdeis efter syn maten oan stiet te pucheljen, omdat er net de kâns hân hat om tuskenskoft by te wrotten, komt Jantsje de wâl del mei it slatark yn 'e earm, lûkt de hoazzen út, stekt de bleate fuotten yn 'e klompen en springt neist de ferbjustere Klaas yn 'e sleat.

De maten sjogge lûd laitsjend om; wat sil de grutte no wer útheve?

Mar dat duorret net lang, neist har âld man slat de grutte as in jongkeardel en wint sichtber op de ploech yn, dy't no net mear laket, mar ferwoeden taset.

As it twa oere is, binne se in gewint efter, en dan stapt Jantsje

[pagina 93]
[p. 93]

út 'e sleat, lûkt de hoazzen oan en seit: ‘Sjesa, no gean ik nei hûs en no mar net om mâlens en jûn op 'e tiid nei hûs.’

En mei it ark ûnder 'e earm stekt se nei hûs.

Dagen oanien, sa lang as it slatten dien is, giet Jantsje no oerdeis in skoft mei te slatten en se smyt der ek safolle út, dat Klaas syn maten jûns de lea knapt as se Klaas ynhelle ha.

It giet de âld man min nei 't sin, al hoe maklik er it ek hat de hiele simmer lâns.

Alle dagen besiket er har thús te hâlden, hy brekt al sa leaf ûnder it wurk, dat er net mear allinne tsjin de oaren dwaan kin. Mar Jantsje is net te hâlden. Klaas sil it maklik ha en dy oaren de meuch fol, dat is no wer krekt wat foar Jantsje en dêr helpt gjin praten fan Klaas oan.

Njonkelytsen jout er him ek dêr ûnder del, it is him ek wol noflik dat er net mear sa hoecht te hûdzjen.

As it hjerst wurdt, moat lytse Jantsje thúsbliuwe fan skoalle en dan giet Jantsje hiele dagen mei te ierdappeldollen. Hja siket se Klaas fan 'e gripe ôf en sjout de sekfollen ierdappels nei de heap ta.

‘In duvel is 't,’ sizze de maten, mar se moatte klauwe om it sterke span op 'e side te bliuwen en jûns geane se stinnende nei hûs.

Dat is Jantsje har gloarje.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken