annalen-1

Etym: Lat. annus = jaar; vandaar annales = jaarboeken.

Oorspronkelijk in het antieke Rome en aan de hoven of religieuze centra van het oude Oosten de opsomming van feiten en namen, per jaar gerangschikt. Zo noteerde de pontifex maximus (hoogste religieuze ambtenaar in Rome) elk jaar op houten borden (zie album) de namen van de magistraten, alsook de merkwaardigste gebeurtenissen. De annalistiek of de uiteenzetting van de geschiedenis in de vorm van jaarboeken, ontstond in de 2^de eeuw v.Chr. in Rome op basis van de bovenvermelde lijsten en van het werk van P. Mucius Scaevola die ca. 130 v.Chr. het gehele archief van de pontifex maximus samenvatte in 80 boeken en er ook de politieke feiten in verwerkte. Tevoren was de aandacht haast uitsluitend uitgegaan naar gebeurtenissen van religieuze en natuurlijke aard. De geschriften van dergelijke schrijvers of annalisten werden tijdens de 1^ste eeuw v.Chr. uitvoeriger en meer politiek van inhoud, maar zij bleven vrij kritiekloos en dienden vaak familiale belangen. Toch had de annalistiek grote invloed op het werk van geschiedschrijvers als Livius en Tacitus. Het genre van de annalen leefde voort tijdens de Karolingische tijd en de middeleeuwen in kloosters, hoven en bisschoppelijke residenties. In het Nederlands kennen we geen echte annalen, maar meer uitgebreide historiografieën in de vorm van kronieken of historiën (vgl. Hoofts Nederlandsche Historien als aemulatio van Tacitus' Annales). Zie ook kroniek.

Lit: D. Hay, Annalists and historians. Western historiography from the eight to the eighteenth centuries (1977) • G. Forsythe, The historian L. Calpurnius Piso Frugi and the Roman annalistic tradition (1994) • M. Chassignet, L’annalistique romaine (1996).