Paul de Man affaire

Controverse rond de figuur van de Belgisch-Amerikaanse criticus Paul de Man (1919-1983) die uitbrak enkele jaren na zijn dood en die betrekking had op het journalistieke werk dat de jonge De Man schreef voor Le Soir in 1941-1942. Deze krant collaboreerde toen met de Duitse bezetter; bovendien waren er onder de zowat 200 bijdragen van De Mans hand een aantal met antisemitische inslag. Dit ‘wartime journalism’ werd in 1987 aan het licht gebracht door toedoen van de Belgische onderzoeker Ortwin de Graef, wat tot heel wat opschudding leidde, zelfs in de internationale pers. De Man was immers na de oorlog een nieuw leven begonnen in de States, waar hij promoveerde in de vergelijkende literatuurwetenschap en prestigieuze professoraten verwierf o.m. aan de universiteit van Yale. Hij werd bevriend met Jacques Derrida en werd een van de invloedrijkste vertegenwoordigers van de Amerikaanse deconstructie (zgn. Yale School). De Mans artikelen, maar meer nog zijn stilzwijgen over zijn compromitterend verleden, deden heel wat vragen rijzen over de ethische en politieke posities van het deconstructionisme. De ‘affaire’ (sommigen hadden het zelfs over een ‘crisis’ of een ‘schandaal’) versterkte de groeiende perceptie dat het talige en epistemologische relativisme van de deconstructie een gevaar inhield van ethische onverschilligheid, schuldeloosheid en politieke ontsporing.

Lit: W. Hamacher, N. Hertz & Th. Keenan (red.), Wartime journalism 1939-1943 by Paul de Man (1988) • O. de Graef, Serenity in crisis: a preface to Paul de Man, 1939-1960 (1993) • M. McQuillian, Paul de Man (2001).