genealogie

Etym: Gr. genea =  geboorte, geslacht, afstamming; logos = woord, verhandeling, leer.

Historische hulpwetenschap die de ontwikkeling en verwantschap van geslachten bestudeert. Reeds in de Bijbel komen uitgebreide geslachtsregisters voor en Hesiodus stelde genealogieën van godenfamilies samen. In vroeger eeuwen werd de genealogie vaak misbruikt om vorstenhuizen of regenten meer aanzien te geven door een ver in de tijd teruggaande afstamming. Daardoor zijn veel genealogische gegevens in geschiedwerken onbetrouwbaar. Zo hebben de 17^de-eeuwse heraldische schilder Jacob Colijns en de dichter Vondel, die beide in financiële problemen verkeerden, eendrachtig samengewerkt om tegen betaling het genealogische imago van de kersverse Amsterdamse burgemeestersfamilie De Graeff op te poetsen. Voor biografisch en literair-historisch onderzoek en voor onderzoek naar netwerken kan de genealogie van groot nut zijn. Door het natrekken van familierelaties kan men op het spoor komen van literaire nalatenschappen of van literaire en culturele kringen.

Belangrijke instanties voor genealogisch onderzoek zijn naast de archieven (archief-2) het Centraal Bureau voor Genealogie (CBG) en het Centraal Register Particuliere Archieven (CRPA) in Den Haag en de vereniging Familiekunde Vlaanderen. Tegenwoordig is het wereldwijde web een enorme digitale bron voor genealogische gegevens en onderzoek.

Lit: R.J. Leenaerts, Algemeen genealogisch-heraldisch repertorium voor de Zuidelijke Nederlanden, 8 dln (1969-1985) • E.A. van Beresteyn, Genealogisch repertorium, 2 dln (1972; reprint 1991; supplementen 1987, 1991) • W. Wijnaendts van Resandt, Op zoek naar onze voorouders. Handleiding voor genealogisch onderzoek (1987⁷) • S.A.C. Dudok van Heel, ‘Amsterdamse burgemeesters zonder stamboom; de dichter Vondel en de schilder Colijns vervalsen geschiedenis’ in De Zeventiende Eeuw 6 (1990), p. 144-151 • G. van de Nes, Maak uw eigen stamboom. Handboek voor genealogie en heraldiek (1994).