Algemeen letterkundig lexicon

loskooien

Term uit de drukkerij voor het losmaken van een ingesloten (formaatmaken) drukvorm. Tot loskooien – ook ontsluiten en losslaan genoemd – kon men overgaan wanneer men tijdens het drukken fouten in een bepaalde vorm constateerde die gecorrigeerd moesten worden (correctie op de pers). Aan het loskooien van een drukvorm zit een zeker risico omdat het zetsel kan gaan schuiven waardoor nieuwe fouten ontstaan, of omdat zelfs een gehele vorm in pastei kan vallen.

Een duidelijk geval van schuivend zetsel na loskooien voor correctie is bijv. variant ‘e’ in Smalleganges Nieuwe cronyk van Zeeland (zie: P.J. Verkruijsse, Mattheus Smallegange (1624-1710), 1983, p. 371-372), waar ‘geweest zin’ gecorrigeerd wordt tot ‘geweest zijn’, waarna de toegevoegde ‘j’ tijdens het verder drukken weer wegzakt tot de nieuwe onjuiste versie ‘geweest zi n’ ontstaat.

Lit: F.A. Janssen, Zetten en drukken in de 18e eeuw (1986²), p. 292-293, 294.

lopende bibliografie

losslaan zie loskooien