reportageroman

Roman waarin op een zo feitelijk en zakelijk mogelijke manier gebeurtenissen, situaties of ontwikkelingen worden beschreven door een auteur die zich daarbij opstelt alsof hij de verslaggever is. De realistische weergave, de vaak vergaande vermelding van feitelijke gegevens (maten, getallen, tijden etc.), het gebruik van journalistiek proza en soms ook telegramstijl, wekken de indruk van een hoge mate van objectiviteit, zoals in de journalistieke reportage. Daarnaast worden procédés toegepast die aan de film ontleend zijn, zoals simultaneiteit en scenische presentatie.

De meeste reportageromans werden in Nederland geschreven tussen 1930 en 1940. Daarbij is vooral Ilja Ehrenburgs roman 10PK. Das Leben der Autos (1930) van grote invloed geweest. Nederlandse voorbeelden zijn 8.100.000 m³ zand (1932) en Gelakte hersens (1934) van M. Revis, Stad (1932) van B. Stroman, Zuiderzee (1934) van Jef Last. Deze reportageromans worden tot de nieuwe zakelijkheid gerekend.

Lit: M. ter Braak, 'Ehrenburg maakt school’ in Verzameld werk, dl 5 (1949), p. 138-144 • H. Marsman, ‘De easthetiek der reporters’ in Verzameld werk (1960), p. 403-410 • H. Anten, Van realisme naar zakelijkheid (1982), p. 88-121 • K.D. Beekman, De reportage als literair en avantgardistisch genre (1984) • J. Goedegebuure, Nieuwe zakelijkheid (1992) • R. Grüttemeier, ‘Die dokumentarische Poetik Jef Lasts’ in K. Beekman (red.), Institution & Innovation (1994), p. 85-102.