ekfrasis

Etym: Gr. ek-frasis = beschrijving < ek-frazein = verhalen, beschrijven.

Benaming voor een vorm van descriptio (zie evidentia) waarbij het object van gedetailleerde beschrijving een werk uit de plastische kunst is. Ekfrasis is een gegeven dat men vooral in het kader van het pictorialisme en de ut pictura poesis terugvindt. Het beeldgedicht-2 bijv. is een vorm van ekfrastische poëzie. In de modernistische literatuur is de ekfrastische poëzie opnieuw zeer populair geworden. Het accent ligt hier echter niet langer op de precieze beschrijving van het picturale object (of althans een poging daartoe), maar op de eigenheid van het talige materiaal en de soms zeer vrije reacties en gevoelens van de auteur tegenover de visuele voorstelling die het schrijfproces in gang zet. Een bekend en zeer frequent becommentarieerd voorbeeld is de Pictures from Brueghel (1960) van William Carlos Williams. Tom van Deel verzamelde een aantal Nederlandse beeldgedichten in Ik heb het Rood van ’t Joodse Bruidje lief (1988).

Lit: W. Steiner, The colors of rhetoric (1982) • M. Krieger, Ekphrasis: the illusion of the natural sign (1992) • J. Hefferman, Museum of words: the poetics of ekphrasis from Homer to Ashbery (1993) • B. Vouilloux, L’interstice figural (1994) • Id., La peinture dans le texte: XVIII^e-XX^e siècles (1995) • G. Boehm & H. Pfotenhauer, Beschreibungskunst - Kunstbeschreibung: Ekphrasis von der Antike bis zur Gegenwart (1995) • M. Smith, Literary realism and the ekphrastic tradition (1995) • G. Ueding (red.),  Historisches Wörterbuch der Rhetorik, Bd 5 (2001), kol. 743-746 •L. Eidt, Writing and filming the painting: ekphrasis in literature and film (2008) • R. Webb, Ekphrasis, imagination and persuasion in ancient rhetorical theory and practice (2009).