representatie

Etym: Lat. re-praesentare = aanwezig stellen, weergeven.

Weinig specifieke term die op verschillende manieren kan aanduiden hoe een tekst een bepaalde feitelijke of fictionele werkelijkheid voor de geest kan roepen. Door representatie stellen woorden en/of beelden het afwezige aanwezig. Begrippen als fictionaliteit, mimesis, realisme-2, referentialiteit en weerspiegeling (zie weerspiegelingstheorie) stellen deze problematiek expliciet aan de orde. Doorgaans wijst men erop dat de representatie van de werkelijkheid (bijv. in een roman, film of radiojournaal) wezenlijk onderscheiden moet worden van de werkelijkheid zelf (voor zover deze al objectief kenbaar zou zijn). Immers, dezelfde mechanismen die begrip en begripsoverdracht mogelijk maken (cognitieve structuren, taal, conventies, mythen, ideologie, enz.), schuiven zich onvermijdelijk als een vervormende filter tussen representatie en gerepresenteerde.

Lit: F. Ankersmit, De navel van de geschiedenis. Over interpretatie, representatie en historische realiteit (1990) • Ph. Hamon e.a., Mimesis et semiosis: littérature et représentation (1992) • G. Levine & K. Burke (red.), Realism and representation: Essays on the problem of realism in relation to science, literature and culture (1993) • L. Marin & D. Arasse, De la représentation (1994) • M. Meijer, In tekst gevat. Een kritiek van de representatie (1996) • St. Hall (red.), Representation. Cultural representations and signifying practices (1997) • F.W. Korsten, ‘Postmodernisme – representatie’ in Id., Lessen in literatuur (2005²), p. 251-274.