ablaut

Etym: Du. ablauten = van stamklinker veranderen.

Term uit de taalkunde voor de variatie van de vocalen in woorden, m.n. bij de vervoeging van sterke werkwoorden (bijv. nemen/nam/genomen) en bij verwante woorden (bijv. spraak/spreken).

Meer in het algemeen is ablaut als klankwisseling in de literatuur in zoverre van belang dat dichters hun verzen rijker aan klank kunnen maken door een grote variatie aan vocalen aan te brengen. Zo bevat de volgende regel van Kloos (uit zijn sonnet ‘Ik droomde van een kalmen, blauwen nacht’) op de tien syllaben niet minder dan acht verschillende klinkers:

 En heel mijn ziele ruiste U toe; één zucht
(De nieuwe gids 1, 1885, I, p. 138).

Lit: G.E. Booij e.a., Lexicon van de taalwetenschap (1980²) • L. Beru, ‘Periphrastischen Tempora und Ausgleich der Ablautalternanten’ in Leuvense bijdragen 74 (1985), p. 37-52 • J.L. Aroui & A. Arléo (red.), Towards a typology of poetic forms: from language to metrics and beyond (2009).