creatio

Etym: Lat. creare = scheppen.

Begrip uit de romantiek waarmee de activiteit van de dichter wordt vergeleken met of zelfs gelijkgesteld aan een goddelijke scheppingsactiviteit ‘ex nihilo’ (Lat. ‘uit het niets’; zie ook de dichter als poeta vates). Een literair werk wordt er gezien als een geheel nieuwe schepping. Die romantische idee gaat terug op de christelijke theologie en ook op de filosofie van Plato en wordt in de literatuurwetenschap wel eens gesteld tegenover het begrip mimesis. De tegenstelling gaat echter in haar absoluutheid niet op en moet eerder als gradueel worden gezien, daar elke creatio mede gebaseerd is op een vorm van waarneming (‘nihil est in intellectu quod non fuerit in sensu’: niets komt in onze geest dat niet op de een of andere manier door onze zintuigen is opgenomen), terwijl bij mimesis de werkelijkheid in een literair werk niet zo maar gekopiëerd wordt, maar selectief uitgebeeld.

Lit: Creatio versus mimesis?, themanummer van Nieuw Vlaams Tijdschrift (1975), p. 693-751 • J. Schwanke, Creatio ex nihilo (2004).