Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Rijmwoordenboek der Nederduitsche taal (1846)

Informatie terzijde

Titelpagina van Rijmwoordenboek der Nederduitsche taal
Afbeelding van Rijmwoordenboek der Nederduitsche taalToon afbeelding van titelpagina van Rijmwoordenboek der Nederduitsche taal

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.58 MB)

ebook (3.26 MB)

XML (1.10 MB)

tekstbestand






Genre

sec - taalkunde

Subgenre

studie
woordenboek / lexicon


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Rijmwoordenboek der Nederduitsche taal

(1846)–Lodewijk Hendrik Delgeur–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
[pagina 27]
[p. 27]

Zesde hoofdstuk.
Over de versmaet der ouden in onze tael.

64. Ieder weet dat de versmaet der oudenGa naar voetnoot(*) geheel gevestigd is op de lang- en kortheid der lettergrepen, die altyd zeker en onveranderlyk blyft. By ons nu, waer de quantiteit meermalen wankt, valt het zeer moeijelyk goede verzen te maken in den trant der ouden.

Niettemin heeft men meer dan eens, onderscheiden soorten in onze tael nagebootst. Wy zullen er derhalve eenige voorbeelden van geven, doch eerst herinneren dat men, ons wetens, tot nu toe enkel Hexameters, Disticha en sommige lyrische verzen heeft nagevolgd.

Hexameters.



illustratie

 
Wȳkt! - Ni͞et nādĕr! Prŏsērpĭnă kōmt, wȳkt, wȳkt ŏngĕwydēn,
 
(Ro͞ept dĕ Sĭbīllĕ) vĕrwȳdērt ū văn hĕt wo͞ud dĕzĕr Gōdhe͞id!
 
Ma͞er gy̆ Ăenēās, trēk nŭ hĕt zwaerd! vōlg, vōlg my̆nĕ schrēdēn!
[pagina 28]
[p. 28]


illustratie

 
Thāns ĭs hĕt tȳd stāndvāstĭg en sto͞ut ăllĕ vre͞es te vĕrbānnēn.
 
Dūs spre͞ekt ze ēn snēlt vōl hĕilĭg ȳvĕr hĕt ȳssĕly̆k hōl do͞or.
 
 
 
kinker.

Disticha.

 
Wae̅rŏm tŏch schae̅mt gy̆ ŭ o̅vĕr ŭw vle̅kkĕn? Ŏch e̅lk diĕ zĕ zie̅n za̅l
 
Zi̅e̅t i̅n ie̅dĕr ĕĕn tra̅e̅n o̅ndĕr hĕt schry̅vĕn gĕsto̅rt.
 
Ga̅ dăn, ĕn gro̅et hĕt vĕrru̅kkĕly̆k o̅o̅rd my̆nĕr vu̅rĭgĕ wĕnsche̅n
 
Da̅t ĭk mĭsschie̅n e̅e̅nma̅e̅l (flu̅istĕr dĭt) we̅dĕr zăl zi̅e̅n.
 
 
 
kinker, naer ovidius.

Alcaische maet.



illustratie

 
'k Vĕrla̅e̅t dĭt ae̅rdri̅jk: lee̅nt mĭj ŭw vleu̅gĕlĕn
 
Ŏ wi̅ndĕn! wo̅lkĕn, he̅ft mĭj tĕn he̅mĕl ŏp
 
Ho̅e re̅e̅ds dĕ hoo̅gstĕ be̅rgĕn zi̅nkĕn!
 
Ho̅e̅ dăer bĕne̅e̅n ĭn 't vĕrschie̅t dĕ la̅ndĕn
 
Ĕn ri̅jkĕn li̅ggĕn! Re̅e̅ds ĭs dĕ gla̅ns vĕrdoo̅fd
 
Dĕr gu̅ldĕn te̅mpĕls; slo̅tĕn ĕn vo̅rstĕnhŏf
 
Ĕn mi̅jlĕnbree̅dĕ ste̅dĕn, tha̅ns nŏg
 
Sti̅ppĕn gĕli̅jk, zĭjn bĭjna̅ vĕrzwo̅ndĕn.
 
 
 
bormans.
 
Ĕn gȳ, ŏ Thōr, ō māgtĭgĕ Dōndĕrgŏd,
 
Dĭe ōp dĕ blīksĕmwōlkĕn ŭw wāgĕn rŏlt,
 
He̅lp o̅ns, ĕn da̅t ŭw a̅lvĕrnie̅lĕnd
 
Ha̅mĕr dĕr Ro̅mĕrĕn ko̅p vĕrple̅ttĕ.
 
 
 
franquinet.
[pagina 29]
[p. 29]

Sapphische maet.



illustratie

 
Vo̅l vĕrla̅ngĕn zie̅n wy̆ dĕ le̅ntĕ na̅edrĕn
 
Ee̅u̅wĭg jeu̅gdĭg, doe̅t zy̆ Nătu̅e̅r vĕrjo̅ngĕn;
 
De a̅e̅rdĕ bre̅ngt zy̆ 'tsche̅ppĕndĕ woo̅rd de̅r A̅lma̅gt;
 
Doo̅r hărĕn i̅nvloe̅d.
 
 
 
kinker.
De bovenstaende verzen beginnen, gelyk in de sapphische maet by de Grieken, met een dubbeltrocheus. De Latynen hebben, byna zonder uitzondering, een spondeus (illustratie) voor den tweeden voet genomen, als in
 
Gro͞otĕn wi͞en 't a̅́erdrȳk sĭddĕrēnd gĕho͞orza͞emd,
 
Ma͞er dĭe a͞en du̅́izēnd ŏvĕrdēktĕ dōlkĕn
 
Vān 't ŏnstāndvā́stĭge, ŏnbĕrādĕn vōlk ŭ -
 
ze̅lvĕ tĕn pro̅o̅i ge̅e̅ft!

Sommige onzer dichters hebben de sapphische maet met rymen gebruikt:

 
Zo̅́on văn dēn lā́ndĕ dăt gĕ mōgt vĕrwe͞erĕn,
 
Sla̅́ep ĭn dē grā́fnācht by̆ ŭw gro͞otĕ va͞edrĕn
 
Va̅́ek kŏmt dē Vlā́mĭng, dĭe dĕ de͞ugd bly̆ft e͞erēn,
 
Da̅nkbaĕr ŭ na̅e̅drĕn!
 
 
 
van duyse.

Dat de tweede en derde greep in deze laetste verzen haperen, zal ieder gemakkelyk gewaer worden.

[pagina 30]
[p. 30]

Andere soorten van voetmaten by de ouden gebruikt, zyn door geene nederduitsche dichters nagebootst; alleen hebben eenige prosodisten (onder anderen Kinker) enkele verzen der ouden, in verschillende maet geschreven, om te laten zien hoe men dezelve in onze tael zou kunnen navolgen.

voetnoot(*)
Dat de arsis en thesis (klimming en daling) der woorden, als ook derzelver klemtoon, veel aen de harmonie hunner verskunst toebrengt; dat men zelfs, om goede grieksche of latynsche verzen te maken, dezelve niet mag uit het oog verliezen, weten wy zeer wel; edoch wy schreven geene grieksche of latynsche Prosodia; en voor ons bestek kan - hoe onvolledig ook; ja, wil men het, hoe min nauwkeurig - hetgeen wy van de versmaet der ouden zeggen, volstaen. Wie de stof zoekt te doorgronden, bestudere Hermann's doctrina metrica.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken