Tafel van den kersten ghelove. Deel 2: Winterstuc

Regelnummers proza verbergen

<Dat derde capittel is vanden wercken der eerste ses daghen>

3(prima dies) Des eersten daechs maecte God een cleyn lich-4⁴tende wolkijn, die allencsom⁴ wijes inden daghen ende deilde 5 dat licht van der duusternisse ende noemde dat licht den dach 6 ende die duusternisse die nacht.

7⁷(II dies) Des anderen daechs maecte God een firmament,

4 Petrus Comestor, Historia scolastica (Migne, P.L. t. 198, col. 1057 ss): nubem lucidam.

4 allencsom: allengs, langzamerhand. (niet bij Verdam).

7 l.c.: ad instar crystalli consolidatam et perlucidam. (Men dacht zich oudtijds het firmament als een gewelf, waarboven zich het regenwater bevindt, dat op aarde valt, wanneer God de sluizen des hemels opent.)

[p. 18]

tekstkritische noten

8 vast ende blenckende als een cristal, in die middewairde van-9den water ende deilde den hemel vander aerden.

10 ^10-12(III dies) Des derden daechs maecte God die aerde draghen-11de groyende groon cruut, dat oic zaet maecte, ende die boom 12 dede hi vrucht voortbrenghen, die haer zaet hadden, elc na 13 sinen slacht in hen selven opter aerden.

14(IIII dies. creavit Deus) Des vierden daechs maecte God twie 15 grote lichten int middewaerde van den hemel: die sonne ende 16 die maen, opdat si nacht ende dach souden <scheyden>, die 17 aerde verlichten, ende die tijt¹⁷.

18¹⁸(quinta dies) Des vijften daechs maecte God visschen in die 19 wateren ende grote walvisschen ende voghelen inder lucht 20 ende beesten opter aerden²⁰. Ende seide: wasset <ende wert> 21 menichvoudich ende vervolt die werelt.

22(VI dies) Des sesten daechs sprac God: laet ons maken den 23 menschen na onsen beelden ende ghelijc²³, opdat hi voorsi alle 24 ^24-27dieren der werelt; man ende wijf maecte hi ende seide: 25 wasset ende wert menichvoudich ende vervollet die aerde. 26 (vidit deus quod esset [3 d] God sach over al dat hi hadde 27 gemaect, ende sijn wercken waren harde guet ende ghebene-

11 HGDB draghende groeyende groen cruut; A dr. ende gr. ende gr. cruut.
12 B na sinen geslachte.
16 CHG opdat si dach ende nacht souden scheyden, die aerde verlichten ende die tijt; D = A n.e.d. souden schinende; B n.e.d. souden schinen die aerde verlichtende.
18 G viske; - walviske.
CHGD voghelte.
20 CB wasset ende wort vermenichvoudicht;
HG wasset ende wart menichvoudich; D - A wasset menichvoudich.
23 HG alle dierten.
27 B seer goet. HG ghebenedietse; daer om sijn h.e.a. volmaket ende al haer scierheit.

10-12 : Genesis 1:12.

17 ende die tijt (vgl. Gen. 1:14): voor zoover door zon en maan scheiding werd gemaakt tusschen dag en nacht en de tijd gemeten. In den Bijbel staat: et dividant diem ac noctem, et sint in signa et tempora, et dies et annos. D.v.D. heeft dus den tekst beknopt samengevat: opdat zij nacht en dag en den tijd zouden deelen.

18 Genesis 1:21.

20 beesten veel opter aerden. D.v.D. laat dit op den vijfden dag geschieden, terwijl Gen. 1:24-25 't op den zesden dag plaatst. God zeide ook niet de dieren: ‘weest vruchtbaar en vermenigvuldigt u’, maar, volgens v. 28, tot den mensch.

23 ende ghelijc: en gelijkenis.
opdat hi voor si = et praesit (Genesis, 1:26) Verdam verwijst naar Theut.

24-27 Vgl. Genesis, 1:31; 2:1.

[p. 19]

tekstkritische noten

28 dijdse²⁷; dan sijn hemel ende aerde volmaect ende al haer cier-29heit.

30^30-32(VII dies re-) Ende hi rustede des sevenden daechs van alle 31 sinen wercken, dat hi hadde beganghen, ende ghebenediede 32 den sevenden dach ende heilichden.

32 CH heilichden. Die leeraers (H leeraer) segghen dat vier dinghen sijn van eenre oude, die God alre eerst sciep, als dese: die scone overste hemel ende die enghelsche natuer der (H daer) in; die tijt deser werelt ende die eerste materie daer in. (Comp. II, c. 1).
4 B een yghelike.
7 HGD der vaderliker ghewalt; D des vaders moghentheit; A des v.g.
13 H te moete hadde ende Esau seide sinen broeder; D te moet hadden; B te moet quamen.
16 B voorbarighe boden.

27 ende ghebenedijdse. God zegende, volgens v. 28, Adam en Eva.

30-32 Vgl. Genesis, 2:2-3.