Logo DBNL
Tafel van den kersten ghelove. Deel 3A en 3B: Somerstuc (1938)

Tafel van den kersten ghelove. Deel 3A en 3B: Somerstuc

(1938)– Dirc van Delf–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Dat vierde capittel vander coronaci ende van menigherhande cronen, daer onse Here Ihesus Cristus mede gecroent wert.

4 4-24Doe onse lieve heer Ihesus Cristus den rechter Pylato ghe-5levert wert, quamen die saryanten des rechters, knapen, die 6 hem om soudy dienden, ende leiden onse Heer inwaert ende 7 gheescelden hem an een calumpne ende wronghen een croen 8 van doornen te samen ende druckedese op sijn ghebenedide 9 hooft ende deden hem an een roet purpur cleet, als een coninc 10 ende gaven hem een riet in sijn rechter hant ende quamen 11 tot hem <ende bespotten hem>11ende seiden: Wes ghegruet, 12 coninc der ioden; ende namen hem dat riet uter hand ende 13 sloghen hem daer mede op sijn hoeft ende sulck sloghen daer-14mede an sijn wanghen ende bespoghen sijn aensicht. Dair-na 15 quam Pylatus ende nam hem weder uut15 ende seide: Dese 16 mensch dat is u coninc, opdat ghi bekent dat ic gheen sake en 17 vinde in hem. Aldus ghinc Ihesus uut ende had an een purpur 18 cleet ende een doornen croen op sijn hooft ghedruct. Dat dede 19 Pylatus dair-om, dat hi der ioden moet19 daermede sachten 20 soude, omdat hi aldus seer ghecastijt was. Mer doe si hem 21 saghen, worden si met meerre [11a] felheit opgheblasen ende 22 riepen: nym hem op ende crucen. Doe antwoorde die rechter 23 ende seide: sel ic dan uwen coninc crucen? Doe seiden si 24 24-37weder: Wi en hebben ghenen coninc dan den keyser. Bar-25nardus seit: Doe die suete moeder Gods sach haren soen also 26 mismaect ende mishandelt, doe mocht si spreken totten 27 ghenen, die bi haer stonden van den vrienden Gods: Och, 28 hoe is dat hoeft, daer die enghelen voor beven, mit doornen 29 omghesteken, hoe is dat aensicht, daer die enghelen in be-30gheren te sien, mit spekel alsoe besmet, hoe sijn die oghen, 31 die boven der sonnen schijn claer waren, mit doots veruwe ver-32duystert, hoe syn die oren, die des Vaders stemme hoorden

33 ende daer die melodyen der hemelen voor clinghen, nu vanden 34 sondaren geruchtet34<ende> bespot. Ende hoe is nu die soen, 35 alre scoenste boven die kinder der menschen, also leliken 36 mishandelt36, als of ghien ghedaente noch scoenheit in hem en 37 waer. Dese selve forme der coronancie ons heren Ihesu Cristi 38 is misteriael38, dat beduut diep grondich van godliken wonder 39 te verstaen. Ende daerom hebben se die heilighen in groter 40 aendachten ende waerden, want si menen, dat die beelden 41 mit sonderlinghe gracien ende privilegien van Gode sijn be-42gaeft. Ende daer-om heeft sinte Barnardus aldusdanighen 43 ghebet of oracie tot hem gheformeert, gheseit ende ghedichtet: 44 44-61O rex regum, dominus dominancium, dat is: o, coninc der 45 coninghen, heer der heerscappien, dien ic een toecomen[11b]-46de coninc verbeide in keyserlike maiestate ten ionxsten da-47ghen neder clymmende inden wolken, dair alle knyen hemel-48sche, helsche ende aertsche moeten voorbughen ende voir sijn 49 vierscaer ghepresentiert worden, loen ontfaende van horen 50 wercken, want du dan rechter wesen selste, oordelende over 51 levende ende over doden, ende die nu aldus om minen wil op 52 deser aerden in bespotteliker conincscap ghetoecht woudste 53 werden, opdattu mi voor dinen hemelschen heer glorioselic 54 soudste openbaren, soe bid ic di om die overminlike forme54 55 alre sachtmoedicheit, dat ic die figure dijnre coronancie in 56 mijn ghemoede alle tijt ghedachtelic in mijnre herten draghe, 57 opdat iese als een exemplaer57 alre duechden ende guedertieren-58heit voor mi heb, daer ic al dijn minne moghe bi verstaen58 59 ende mi na allen duechden rechten ende in alre tijt di in be-60dencken, die daer biste coninc der glorien ende der eren, ewe-61lijc ghebenedijt. Amen.

62Die crone der coninghen na bedudenisse des woorts betaemt 63 wel onse lieve heer Ihesus Cristus op sijn hooft te draghen. 64 Want corona beduut: dat sonder beghin is ende sonder eynde. 65 Ende dat ghelijct wel, want die croen is als een cirkel, die al

66 om ende om den hoofde gaet mit menigherhande cierheit 67 ende grote eer maket. Die coninc van Enghelant is ghecroent 68 mit bladen, die coninc van Vrancrijc mit bloemen ende die 69 coninc van Almangen mit vruchten. Ende [11c] alle dese wi-70sen betaemt onse lieve heer Ihesum in sijnre glorien toe te 71 legghen, want die bladen sijnre woorden en sellen niet ver-72waeyen, want sijn woorden en sellen niet vergaen, noch op 73 die aerde vallen; noch die bloemen sijnre zeden en sellen 74 niet verdorren, want si bloeyen inden hemelschen paradijs 75 mit eren ende mit eerbaerheit; ende die vruchte sijnre out-76heit75 sel bliven in dat ewighe leven. Hier om seit die minnende 77 77bruut in Canticis: Gaet uut, ghi dochteren van Syon, ende 78 siet den coninc Salomon in sijnre diademate, daer hem sijn 79 moeder mede ghecronet heeft inden daghe sijns huwelics. Doe 80 onse ionghe coninc Salomon, Gods soon, mitter menscheliker 81 natuer hem verenicht, <wast> als een dach des huwelics, 82 daer hi lijf ende ziel in een bant der rechter trouwen an-nam; 83 doe hi wert ghecroont van sijnre moeder mit eenre sonderlin-84ghe dyademate, die hem ommeghinc84vleischeliker cronen. Als 85 85Baruch die propheet van hem te voren seide, aldus spreken-86de: hi is mit ons ghesien, inder aerden heeft hi ghewandert 87 ende heeft ghecleet gheweest als een mensch; want, als sinte 88 88Ian ewangelist spreect: Dat woort is vleisch gheworden ende 89 heeft in ons ghewoent. Die smit deser cronen was die heilighe 90 Gheest. Want ghelijc als die enghel Gabriel totter moeder 91 91seide: Die heilighe Geest sel van boven comen <in di>91 ende 92 die cracht des alren Oversten sel di [11d] ombeschinen. Die 93 heilige Geest is een werckelic beghin der ontfanghenisse ons 94 heren Ihesu Cristi. Die smitsforme94, daer dese croen in ghe-95smeet wert, dat was die ioncfrouwelike buuc Maria, als die 96 96enghel seide: Sich, du selste in di ontfaen ende baren een 97 soon ende sijn naem sel ghehieten warden Emanuel, dat is:

98 God mit ons. Om desen sueten smit riep die vrou tot Cris-9999tum: Salich is die buuc, die di ghedraghen heeft ende die bor-100sten, die di soecten. Die gulden roeden100, daer dese croon is 101 of gheslaghen, waren die levende aderen der ioncfrouwen 102 herte. Die gulden roeden waren van levenden, rooden, edelen 103 bloede smidich103 ende weec, want si onder des smeets handen 104 104zeech104 ende seide: sich hier die deerne Gods. Dese vleiskich 105 crone en drecht niement, hi en si reyn van herten ende van 106 leven. Want si is een croon der cuuscheit, daer Paulus of 107 107seit: Broeders, mijn croen staet in den Heer. Doe onse 108 coninc onse heer Ihesus Cristus sijn passie nakende was ende 109 in des rechters hant stont109, ghinck hi uut voor den ioden ende 110 had an een purpur cleet ende droech op sijn hoeft een doornen 111 croen. Die smit deser cronen was die ongherechtighe baliu 112 112Pylatus, die wel wiste, datsi hem overmits nijt ghelevert had-113den. Ende syn knapen dede hi wringhen een croen van doornen113114 ende setten op sijn hooft ende seiden tot hem bespottende: 115 115Wes gegruet, coninc der ioden. Die [12a] smits-forme, daer si 116 in gheslaghen wert, dat was die werelt in horen heerscappie-117liken staet mit hore macht ende quaetheit, die sijn eighen117 118 118was. Ende doe hi daer in quam, en wouden sijs niet ontfaen, 119 119want doe Pylatus seide tot hem: Siet hier is uwen coninc, 120 doe versmaden si hem ende seiden: wi en hebben ghenen 121 coninc dan den keyser. Die roeden ende platen, daer dese 122 croen of gheslaghen wert, waren die zeebiessen, die boven 123 doornen alre scarpste sijn ende hart, want si sijn van stenen 124 natuer in hore coutheit, van yseren natuer in hore hartheit, 125 van houts natuer in horen boghen125. Dit was een croon des li-126126dens ende der pinen teghen der werlt lust, die segghen: laten

127 wi ons cronen mit rosen, eer si dorren, ende en laet gheen 128 velt wesen, daer onse lust niet over en gae. Dese croen des 129 lidens draghen alle die gheen die ware penitencie doen voor 130 hoor sonden. Van welcker pijnlicker croen der penitencien 131 131spreect Ysaias, die propheet: Ic sel hem gheven die croen voer 132 die assche ende die olye der bliscappen voer suchten ende 133 screyen. Doe onse coninc Cristus inder aerden mit sijnre 134 crachten verburghen lach ende die tijt quam aen, dat hi 135 vanden smadeliken doot soude verrisen ende opverstaen in een 136 verclaerden glorioseliken lichaem, forme alre scoonheit ende 137 beelde alre ghenoechten, die wile had hi een stienen croen op 138 sijn hovet, dair hi lach begra-[12b]ven. Als die ewangelist seit: 139 139Een alte weldighen steen was hem overgheleit. Dit had die 140 140propheet David van hem voorseit: Du hebste op sinen hoofde 141 gheset een croen van duerbaren ghesteente. Die smit deser 142 stenen croen was die hemelsche Vader, want die soon Cristi 143 143tot hem seide: Du hebste mijn laech neder-sitten bekent 144 (Glosa:) dats die begravinge, du hebste bekent die weder-145opsitten, dat is die glorie der verrisenisse, doe die Vader tot 146 146hem sprac inder lucht als een donreslach: Ic heb di verclaert 147 ende ic sel di noch verclaren in dijnre verrisenisse. Die smit147 148 148<sforme> deser crone was dat kersten ghelove, want Salo-149mon seit: dat die rechtveerdighe leeft uten ghelove. Ende 150 daer werden noch alle guede menschen uut ghecroont. Die 151 roede ende platen, daer dese croen of wert ghesmeet, waren 152 die vier morghengaven, die die Vader des Soons lichaem ver-153leende in sijnre verrisenisse. Als lichticheit ieghen die aertsche 154 swaerheit, onlidelicheit ieghen die waerachtige bevoelicheit, 155 subtylheit ieghen des vuers grofheit ende claerheit ieghen des 156 luchts duusternisse.

157 Dit sijn die vier platen, daer dat lichaem die siel mede 158 wert onderdaen, dattet in een nu, waer hi wil, is heen158 159 ghegaen ende ghecomen doer alle hemelen ende onder die 160 enghelen mitter sielen wille160 ontfaen. Dat is die croen der wel-161dadigher, die draghen te loen al die gheen die guede kersten

162 162wercken pleghen te doen. Daer Paulus of seit: Mi is ghe[12c]-163houden die croen der rechtveerdicheit, die mi die rechtveer-164dighe rechter gheven sel in dien daghen, niet alleen mi, mer 165 al die gheen, die sijn toecoemst liefhebben. Doe onse coninc 166 Cristus zeghe ghevochten hadde ende verresen was vander 167 doot ende weder comen soude tot sinen hemelschen Vader, 168 daer hi uutgegaen was, in sijnre opvaert totten hemel wart hi 169 169ghecroont mit een gulden croen, daer David of seit: een 170 gulden croen heefstu gheset op sijn hooft van enen widen uut-171ghespreiden teiken der heilicheit. Die smit deser cronen was 172 die heilighe Drievoudicheit, daer alle dinghen an hanghen. Dat 173 is die vaderlike majestaet, des Soons wijsheit, des heilighen 174 174Gheests guetheit. Van deser coronancie seit David: Heer, mit 175 glorien ende mit eren hebstu hem ghecroont ende du hebste 176 hem geset boven die wercken dijnre handen ende alle dinc 177 onder sijn voeten gheworpen. Die smit dier cronen was die he-177178melsche Vader, van welcken riep Salomon in cantic<is> al-179179dus: Com vanden berch Libaen, com, du selste ghecroent 180 werden. Die berch Lybani beteikent die berch van Calvarien, 181 die dat hout des cruus, die suete vrucht Cristus droech. Als 182 182die wise man Salomon seit vanden cruus: Recht als een ee-183darboem, so ben ic verheven inden berch Libani. Die gulden 184 roeden ende platen, dair dese gulden croen der glorien of wert 185 ghesmeet, sijn die drie morghengaven der zielen, als ken[12d]-186nen inder verstandenisse, minne inden wille, ghebruken ende 187 begripen Gods inder ghehuechnisse. Dit sijn die drie sonnen-188188raeyen, die alden hemel verlichten. Als die propheet heeft 189 gheseit: dit is die croen der ewigher salicheit ieghens al die 190 190werelt onsalicheit; - dair Salomon of seit: Salich is die 191 man die becoringhe liden ende draghen can, want als hi ghe-192proeft is, soe sel hi ontfangen die croen des levens, dien

193 <God> weder ghelooft heeft denghenen die hem lief hebben; 194 194- ende Sinte Jacob die seit: niement en wert ghecroent, dan 195 die wittelic heeft ghestreden. Die croen der salicheit ende der 196 eren verleen ons die coninc der glorien, mit hem ewelic te 197 regneren. Amen.

198 Die lerars vraghen opter coronancie, watrehande menschen 199 datmen pleghen te cronen, of cronen te spannen ende cronen te 200 draghen, als sijn: brudegoms, kempen200ende coninghen. Die 201 brudegoms plachmen te cronen mit cransen, mit dyadematen 202 ende mit hoeden. Aldus is ghecroont mit drierhande cronen 203 onser silen brudegom Jhesus; mit enen crans der guedertieren-204heit op sijn hert, mit een hoet der duechden op sijn siel, mit 205 een dyademate der heilicheit op sijn Godheit. - Die kempen 206 plachmen te cronen mit palmen, mit ghesteenten, mit scrif-207ten. Mit desen drien cronen is ghecroont onser sielen voir-208vechter Jhesus. Mit palmen der stantachticheit op sijn herte, 209 mit steenen der doechtsaemheit op sijn siel, mit scrift [13a] 210 der wijsheit op syn Godheit. - Die coninghen plachmen te 211 cronen somwijl mit stael, somtijt mit sulver, somwijl mit gou-212de. Ende mit dese drie cronen is gecroont onser sielen <co-213ninc>212 Jhesus. Mit stael der gheduldicheit in sijnre passien 214 op sijn herte, mit sulver der wijsheit in sijnre verrisenisse op 215 sijn siel, mit gout der minnen in sijnre opvaert an sijnre God-216heit. Dese drie, als lijf, siel ende Godheit sijn die drie, die 217 217inden persoen Cristi ghecroont sijn mit benedixyen, claerhe-218den ende mit danckbaerheit, mit eren, mit cracht van ewen 219 tot ewen. Amen.


Vorige Volgende