Refreinenbundel

(1940)–Jan van Doesborch– rechtenstatus

III. Verantwoording van den tekst

De tekst berust op dien van het eenige bekende exemplaar der oorspronkelijke uitgave dat de Gentsche Universiteitsbibliotheek bezit. Daar het echter de bedoeling van deze nieuwe uitgave is, de refreinen zoo goed mogelijk als literair kunstwerk tot hun recht te doen komen, kon de tekst van v. Doesborch, die niet alleen op vele plaatsen corrupt, maar ook door de primitieve typographie vaak verminkt was, niet geheel ongewijzigd worden weergegeven. De volgende regels zijn dus in acht genomen:

1. De spelling is integraal gehandhaafd, behalve in het gebruik der hoofdletters. Tot en met nr. LXXVI gebruikte v. D. aan het begin der verzen voornamelijk kleine letters, met nu en dan hoofdletters volkomen onsystematisch daartusschen gestrooid; vanaf LXXVII worden hoofdletters aan het begin regel, met nu en dan kleine letters daartusschen. Deze beide systemen zijn in mijn uitgave genormaliseerd, dus: overal kleine beginletters (behalve bij eigennamen) tot en met nr. LXXVI, en vanaf LXXVII overal kapitale beginletters. Ook het gebruik van initialen aan het begin der refreinen is genormaliseerd: v. D. bezigt gewoonlijk een groote beginletter, soms een echte geörnamenteerde initiaal, soms ook een gewone kapitaal of zelfs een kleine letter; in mijn uitgave is steeds een groote beginletter gebezigd.

2. De afkortingen zijn opgelost en daar zij zeer eenvoudig zijn (ē voor en, ' voor er, en derg.) is dit over het algemeen zonder verdere aanduiding geschied; in enkele gevallen is de oplossing achterin verantwoord.

3. Van de stokregels drukte v. D. vaak alleen het eerste woord of het eerste gedeelte; deze stokregels zijn aangevuld, de oorspronkelijke lezing vindt men achterin. Achter elkaar gedrukte verzen zijn onder elkaar geplaatst en de strophen zooveel mogelijk in hun oorspronkelijken vorm hersteld.

4. De interpunctie van v. D. is zeer slordig, dikwijls zelf zinstorend; zij is zooveel mogelijk gehandhaafd, maar waar zij beslist onjuist was gewijzigd, en zoo noodig aangevuld. De rijmstreepjes zijn weggelaten.

5. Evidente drukfouten als ‘mijen’ voor ‘mijnen’ (VII, 50) zijn stilzwijgend verbeterd. Klaarblijkelijk corrupte lezingen zijn verbeterd in die gevallen waarin de juiste lezing door een kleine wijziging of aanvulling te verkrijgen of door de varianten gegeven was; in het laatste geval is de oorspr. lezing aan den voet der blz. bij de varianten vermeld, in het eerste in een lijst achterin.

Voor de varianten zijn de volgende afkortingen gebezigd:

ABN.:

Anna Bijns, Nieuwe Refereinen, uitgeg. door W. J. A. Jonckbloet en W. L. van Helten, Gent 1886.

BR.:	J. Broeckaert, Rederijkersgedichten uit de XVIe eeuw, Gent 1893.
CM.:	Die Conste der Minnen, Doesburg 1564 (vert. van v. Ghistele).
HA.:	de herdruk door Hendrick Aertssens, Antw. 1640.
R.:	De Roovere, Rhetoricale Wercken, Antw. 1562.
RR.:	Ruelens, Refereinen (enz.) verzameld ... door Jan de Bruyne, Antw. 1879-1881.
S.:	Jan van Stijevoorts Refereinenbundel, uitgeg. door Dr. F. Lyna en Dr. W. van Eeghem, Antw. 1929-'30.
TE.:	Vanden x. Esels, Antw. 1580.

Uit den herdruk van 1640 zijn alleen die afwijkingen opgenomen die tot verheldering van onzen tekst konden bijdragen of geheel nieuwe lezingen gaven; de meeste afwijkingen waren echter slechts nieuwe fouten en die heb ik natuurlijk niet vermeld. Spellingsvarianten zijn in den regel niet vermeld. De varianten uit den druk van 1548 vindt men, voor zoover ze voorkomen in het door Dr. Kossmann in Het Boek, jrg. XXV, blz. 267 vg. beschreven fragment Ga naar voetnoot1), in de Aanteekeningen.

De op blz. LXXXII in punt 5 genoemde lijst van in den tekst aangebrachte wijzigingen volgt hierna Ga naar voetnoot2). Daarbij zijn ook de stokregels opgenomen die bij v. D. onvolledig waren; ‘II, 32 v. D.: wien dat’, beteekent dus dat van dezen stokregel bij v. D. alleen de eerste twee woorden gedrukt staan.

I,	B, 20 verweruen, v. D.: verweru
II,	31 droefheyts, v. D.: droefh' - 32 v. D.: wien dat - 46 v. D.: (wien
V,	5 in tusschen vondic en medecijnen geschrapt - 45 v. D.: Een
VI,	5 cause, v. D.: caufe - 13 v. D.: lieuer
VII,	45 v. D.: (gheen
VIII,	13 sijn, v. D.: si - 25 gerichte, v. D.: gewichte - 43 endic, v. D.: en dic - 57 v. D.: want als ic haer omtrent
IX,	5 en, v. D.: een - 39 v. D.: en wilt mi mijn lijden
X,	1 ist, v. D.: is - 25 vereeninghe, v. D.: vereenighe
XI,	46 v. D.: (maer - 69 v. D.: mer noyt so lief - 91 v. D.: mer noyt so lief

XII,	23 ontslutende, v. D.: ontsluten - 46 v. D.: om datter mer een - 47 oordeel ingevoegd - 62 v. D.: Om dat
XIII,	3 v. D.: mijn troost verkeert, mijns hertsen brekinge
XIV,	45 v. D.: gheen pine. etc.
XVI,	4 mi, v. D.: mijns - 26 v. D.: liefs ogen
XVII,	19 v. D.: Noyt lieflic lief en ha - 36 v. D.: Noyt lieflic lief en ha lief - 65 gheprent, v. D.: gheproeft
XVIII,	31 met ingevoegd - 59 leene ontbreekt bij v. D.
XIX,	34 haer en mi verwisseld
XX,	11 ghestichte, v. D.: ghesichte
XXII,	7 als ingevoegd
XXXIII,	44 Heros, v. D.: Neros - 62 v. D.: Hoe meerder liefde
XXV,	56 v. D.: Tis quaet arbeyden en
XXVI,	96 Twy, v. D.: Tfy - 136 niet ingevoegd - 144 ghetrouwelic, v. D.: gherouwelic
XXVII,	42 v. D.: Ic ster
XXVIII,	13 mijn onghelucke, v. D.: mijnen ghelucke - 30 v. D.: Die mis
XXIX,	9 dorst, v. D.: doort - 22 steken, v. D.: spreken - 36 hem ingevoegd - 46 int innelicke, v. D.: tinnelicke - 50 v. D.: och mocht ic vanghen
XXX,	3 v ingevoegd - 7 Na om: met geschrapt - 16 weckende, v. D.: weckende - 30-32 Volgorde bij v. D.: 32, 31, 30.
XXXI,	12 sceien, v. D.: screien
XXXII,	26 v. D.: Ialo - 51 van ingevoegd
XXXV,	37 dier, v. D.: daer - 45 v. D.: Ic ster.
XXXVI,	17 ligt, v. D.: licht
XXXIX,	39 mijns twint ontbr. bij v. D.
XLII,	30 v. D.: Ken souts
XLIV,	55 v. D.: Sonder troost
XLV,	43 v. D.: So had ic
XLVII,	6 ghenuchte, v. D.: gheruchte - Tusschen 32-33 bij v. D.: Al warense vieren oft vijuen - 79 v. D.: Want daenscou
XLVIII,	23 Na begheere: na geschrapt - 26 tgoddelic, v. D.: goddelic
LI,	47 v. D.: Noch
LV,	21 willen, v. D.: wijlen - 48 v. D.: Dat ic bege
LVI,	92 v. D.: Lief heb ic v
LVII,	50 v. D.: Een ongerust herte - Tusschen 40 en 41 weggelaten: mi verstekende puer vander hant
LIX,	36 ingevoegd

LXI,	26 -zen moet ontbr. bij v. D.
LXII,	30 Na hi: bi geschrapt
LXIII,	51 onttoghen, v. D.: ontoghen
LXIV,	39 v. D.: wat dienst
LXV,	24 v. D.: want vleesch en bloot - 32 v. D.: want
LXVI,	42 niet ingevoegd - 43 v, v. D.: niet
LXVIII,	16 v. D.: Noyt
LXIX,	44 v. D.: vercree
LXXI,	26 v. D.: Tis qua - 39 v. D.: Te
LXXII,	29 v. D.: Adie
LXXV,	42 v. D.: Doet - 55 v. D.: Doet u - 83 hoert op, v. D.: doet of
LXXVI,	24 voorwaar, v. D.: verwaert
LXXVII,	23 en, v. D.: ende - 26 mij, v. D.: mijn
LXXVIII,	60 v. D.: Ocho
LXXX,	39 v. D.: Ick en
LXXXIV,	vs. 29 en 44, v. D.: Maect v - vs. 135 wisti, v. D.: wistic - vs. 136 condi, v. D.: condic
LXXXIX,	vs. 18 is ingevoegd.
XCIV,	vs. 38 van, v. D. aen
XCVI,	vs. 28 en 55 v. D.: Och
XCVII,	vs. 5 heeft, v. D.: heft - vs. 13 ouertuldich, v. D.: touertuldich - vs 20. dach, v. D.: doch.
XCVIII,	vs. 54 dats, v. D.: dat
CV,	vs. 36 Gaen, v. D.: Gae
CVI,	vs. 9 bloot ontbr. bij v. D.
CVIII,	vs. 16 duechdelick, v. D.: duechde
CX,	vs. 32 en 44 v. D.: Want
CXI,	vs. 26 v. D.: Armoede
CXII,	vs. 11 gelove ingevoegd. - vs. 12 bleeck ingevoegd. - vs. 41. seyt ingevoegd. - vs. 60 en 80 v. D.: In tegen
CXIII,	vs. 56 v. D.: Wat
CXIV,	vs. 58 siet ingevoegd.
CXV,	vs. 60 v. D.: Den drinc
CXVI,	vs. 13 Christus, v. D.: Xps-vs. 24 en 36 v. D.: wie
CXVII,	vs. 39 v. D.: Al mindert
CXIX,	vs. 10 verflouwen, v. D.: verfouwen - vs. 45 beseuen, v. D.: besehen
CXX,	vs. 1 O Wonder dat onder, v. D.: D Wander dat ander
CXXII,	vs. 16 v. D.: Sonder

CXXVI,	vs. 14 en 16 bij v. D. verwisseld
CXXX,	vs. 30 v. D.: Hi en
CXXXII,	vs. 5 mer ghi enz., v. D.: etc. - vs. 8 van v enz., v. D.: etc. - vs. 9 seluen enz., v. D.: etc.
CXXXV,	vs. 27 v. D.: Die cock is
CXXXVI,	vs. 43 v. D.: Ist qua
CXXXIX,	vs. 45 v. D.: Nv segt - vs. 56 v. D:: Nv seg
CXLII,	vs. 45/46 v. D.: Ghi sijt mijn etc. So haddijt etc.
CXLIV,	vs. 40 mi, v. D.: wi
CXLV,	vs. 37 In, v. D.: Int
CXLVI,	vs. 29 poffende, v. D.: poffen
CXLVIII,	vs. 9 comt ontbr. bij v. D. - vs. 29 v. D.: Ick loech - vs. 44 v. D.: Ic loech
CLIII,	vs. 60 v.D.: Ende smorgens etc.

voetnoot1): Vgl. de Inleiding, blz. XVII. In de eerstvolgende aflevering van Het Boek voert Dr. Kossmann nadere argumenten aan waarom dit fragment van 1548 moet zijn.

voetnoot2): Blz. LXXXII was al afgedrukt voordat besloten werd deze lijst hier onmiddellijk te doen volgen en niet achterin te plaatsen. Ook voor het in punt 2 voorkomende ‘achterin’ leze men dus: ‘hierachter’.

Vorige Volgende