Het klaverblad. Romancen, legenden, sagen
(1848)–Prudens van Duyse–
Auteursrechtvrij
[pagina 136]
| |
De non en de beeldstormers.aant.'t Albastren lampvat van 't hoogchoor,
Doorbloosd van zachten schemergloor,
Verlichtte flauw 't altaer,
Waervoor een Non op 't aengezicht
Gestort lag, als bij rampgewicht
Of aengestormd gevaer,
Met tranen in het biddend oog,
En de armen angstig naer omhoog.
Het kloosteröuter, half in nacht
Verscholen, praelde op marmren pracht,
En 't tabernakel klom
In 't goud; daer boven een panneel,
Bemaeld door meesterlijk penceel,
Met eiken beeldwerk om,
En waer de kunst meer waerde aen leent
Dan marmer, goud en fijn gesteent.
De Christen die 't tafreel bezag,
Ontwaerde, met godvruchten lach,
Mariaes kind volschoon,
Dat reeds van op den moederschoot,
| |
[pagina 137]
| |
Aen Engelkens een streeling bood,
Gelijk een Hemelzoon,
Die hier beneden stoflijk leeft,
Maer met zijn ziel ten hoogen zweeft.
Een vreugd, des aerdrijks onbewust,
Had haer de bleeke wang gekust,
Die de opgezwollen borst
Hem bood. Verrukt stond Joseph daer;
Verrukt de simple herderschaer,
Geknield voor Isrels Vorst,
En uit de gouden hemelzael
Viel op den kleene een sterrestrael.
Daerhenen zag, bij 't lampgeglim,
De Nonne, zwemend naer een schim
In blanken wade, 't oog
Aen Kind en Moeder vastgeboeid.
Ze ontroert, en roept, den blik ontgloeid:
‘Gij weet het, Heere; ik boog
Altijd voor dien mijn ziele zocht,
Maer nooit voor dit mijn kunstgewrocht.
Een Engel daelde tot mij af,
Wanneer ik Bethlehem weêrgaf
Ter altaerofferand.
Hij loeg mijn nietig poogen aen,
Hij louterde het kunst bestaen
Der roekelooze hand;
Hij toonde mij in droomgezicht
De Moedermaget en haer wicht.
| |
[pagina 138]
| |
Bescherm, o Heer, mijn zielgewrocht!
Gij weet, ik heb geene eer gezocht;
Ik stond den roem te hoog:
Ik zag en lach en liefdetraen
Bij Bethlehems tafreel ontstaen,
Wiens blik ook henen vloog'.
Bescherm 't, o Heer, voor d' euvelmoed
Van beeld- en kerkbestormersbroed!’
*
Zij bidt, zij buigt en bukt ter neêr,
En smeekt in tranen voor den Heer,
Om 't wan- en ongeloof,
Waer kerk en klooster bij ontzet,
Terwijl 't verbrijzelt en verplet,
Voor Romes bliksem doof,
Al wat de kunst met vroom gebied
In verw of marmer aedmen ziet.
Onzaelge kunstnares! zij smeekt
Den Heere dag en nacht, doorweekt
Met tranen hare koets,
En 't orgel, zangerige vorst,
Bezield met d' adem van haer borst
In stoute toets bij toets,
Weêrgalmt niet langer; lánger niet
Stijgt Davids harptoon in haer lied.
De smart en ziekte boeit haer hand,
Doorvliemt haer teeder ingewand,
En rooft haer laetsten blos.
Daer ligt haer scheppende palet.
| |
[pagina 139]
| |
Haer ziel breekt enkel in 't gebed
Van traen en zucht nog los;
En, ach! de Kersnacht is nabij,
Die nacht van hemelpoëzij.
De tijd verkrimpt, de nacht is daer,
En, onbewust van zwart gevaer,
Juicht elke kloostercel;
Het oog der boosheid gloeit ter wacht.
De beeldbestormer loert, en lacht
(Zoo loert, en lacht de hel);
En brult, omdat nog 't puiktafreel
Der Non zijn klauw niet viel ten deel.
't Staet vast bij 't heiligschennend rot:
Deez' nacht, als 't Gloria tot God
Zich heft, is daer de stond,
Dat men de onbloedige offerand
Verstoore, en, met verwaten hand,
Ter neêr rukke op den grond
Des Heeren beeldtenis aen 't kruis,
En 't Bethlehem zoo teêr en kuisch.
*
De nacht ontsteekt zijn sterrenstoet,
De kloosterklok ontwaekt, en groet
Den Heiland in een wicht.
De Priester stapt in feestgewaed
Ten outer, met verhoogd gelaet,
En staert, bij 't spranklend licht
Der waschkeers, op dit stuk zoo schoon,
Den kloostere tot schilderkroon.
| |
[pagina 140]
| |
De Priester steigert naer altaer
En tabernakel, en haelt daer
Het gouden toonstuk uit,
En zegent plechtig 't knielend volk.
Er walmt een geurge wierookwolk
Ten oppertroone; luid
Is 't Tantum ergo opgestaen;
En 't offer van de Mis vangt aen.
Dan, menig vreemde die niet buigt,
Wiens blik van aertsverraed getuigt,
Schuilt half in 't donker, wacht
Het sein af, dol van ongeduld.
Hun boezem klopt en golft, vervuld
Met dweepend spijt, en smacht
Naer 't grijpen van dien heilgen roof,
Voor bede en lied verstokt en doof.
Maer in haer celle aenhoort de Maegd
Het Kyrië, reeds opgedaegd
Met dankbren zang en zucht.
Zij richt zich op, en bidt om kracht
Ter viering van dien grooten nacht,
En hoopt, en hijgt naer lucht,
Et tast en tobt, en trapt en treedt,
En denkt aen ziekte meer, noch leed.
Zij tijgt en stijgt ter choorzael op,
En zit, met forschen boezemklop,
Voor 't godlijk orgel weêr.
Daer klinkt en klatert nu zijn mond;
| |
[pagina 141]
| |
Daer schalt en schatert om en rond
Het Gloria; 't breekt, neêr-
Gestort, op die vermeetlen los,
Als de afgebonsde donder Gods.
Den goeden ruischt als Engeltoon
't: ‘Lof aen den Heer in de opperwoon;
Den menschen goed van wil
Zij vrede!’ 't bruischt, als een orkaen,
Tot sidderens den boozen aen;
Zij huivren koud en kil,
En blikkeren ten altaer heen,
En 't was, of 't Godskind hun verscheen!
Het kunststuk leeft voor hunnen blik,
Verstijfd, verglaesd van bangen schrik;
En hunnen voet ontzinkt
De grond. Als voor het laetst bazuin,
Opdagende des menschdoms puin,
Verstuift het rot. Nu klinkt
Geen orgel meer. Haer ziele vloog
Bij 't slot der hymne naer omhoog!
|
|