Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Exordium magnum (1932)

Informatie terzijde

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.47 MB)

XML (0.17 MB)

tekstbestand






Editeur

A.C.J.A. Greebe



Genre

proza

Subgenre

non-fictie/theologie


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Exordium magnum

(1932)–Koenraad van Eberbach–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

van tween brueders die onder hem beiden twisteden

IN een cloester der orden van cistercien began op ene tyt twydrachticheit ende hat op te staen thusschen tween brueders. Die ene volherdede inder boesheit ende twydrachticheit. mer die ander kierde haestelike weder omme ouermids die gracie godes. ende haestede mit berouwe des herten dat wt te roden dat hie bekande in hem seluen beghynnen te spruten. Ende hoe meer die ander boese brueder mit hemeliken ofte mit apenbaren veruolginge mit bespottinge ofte mit achterclappinghe pinichde die moet des gueden brueders toe bitterheit te brenghen. alsoe vele te wackerliker pinichde dese brueder mit bichten mit screien ende mit bidden weder te staen die prekelen der nydicheit ende der onlidsamheit die sin wedersake pinichde te verwecken in sinre herten. Ende wat die lidsamighe ende oetmoedige brueder dede om sin consciencie te

[pagina 43]
[p. 43]

waren wykende den thoerne ende na den ghebode des ewangelis biedende die ander kenebacken den ghenen die oen slaet an die ene kenebacken. dat achtede die verkierde ende hoemoedige brueder queliken treckende offet wt hoeuerdien gheschiede ende tot sinre versmadenisse. Ende hoe die ene brueder meer pinichde des anders wreden moet sachte toe maken mit sinre lydsamheit. hoe die ander ghedreuen mytter verwoetheit sinre boesheit meer ende meer ontsteken waert mitter onsaliger nidicheit te veruolghen den onnoeselen brueder. hier van ist gheschiet dat hie ghewandelt in bitterheit hem niet en ontsach het weer recht of onrecht te verstueren die ruste ende dat guede gheruchte te ontnemen des gheens den he mytten alre sundichsten hate veruolghede. Doe he sach dat onuerwinlike herte sins brueders hoechlike seghe krigen van al die listighe vonde sinre boesheit. ende mit starke lydsamheit onder die voete treden sine boesheit. mit meerre nidicheit ontsteken ghinc tot sinen abbet die alre wredeste wolf dat schaep te beschuldighen ende lechde op sinen brueder ene groete groeue sunde die hie boeslike visiert hadde. op dat die ghene die glorioes was om sinre onnoeselheit offet moeghelic weer mochte vernedert weerden in sinen gueden gheruchte mit der boeser loghen Alse dese brueder valschelic beschuldicht hier van toe ghesproken waert wetende datter ghescreuen is. hie is wreet de dat gheruchte versuemet. soe sechde hie dat hie deser sunde onschuldich weer. ende dat hie bereit weer sin onnoselheit te bewisen voer allen menschen. nochtans want hie bekande dat dat menschelike herte bereit is van sinre ioget niet alleen tot quaet te doen. mer oec tot quaet te vermoeden van enen anderen soe bedroefde hie hem seluen dat dit woert datter eens ghesproken was van hem ghegeuen hadde den crancken een oersake des schandalisierens. Ende die sekerlike spreken mochte mitten apostel. onse glorie is dat ghetuuch onser consciencien. hie en mochte nochtans niet verduldelike verdraghen datmen quaet vermoeden van hem hebben solde. Doch hie was voerhoedich des apostels raet te volghen sprekende. en wil niet verwonnen werden vanden quade mer verwynne dat quade in dat guede. oec was hie duchtende dat die stedige wewete ende die prekel der onlidsamheit gheuoedet mochte werden ende ghekiert mochte werden in hat sins wedersakes. daer om kierde hie al die swaerheit sins herten tot goddiensticheit. biddende mit stedighen ghebede ende screien die barmherticheit des heren. ende die guedertierenheit der alre salichster moeder godes. voer hem seluen ende oec voer den brueder die thegen hem was. op dat die godlike gracie oen sterkede inder mynnen. ende in sine wedersake verdructe die groetheit der boesheit. ende dat hie oen beweghen wolde mytter saluynghe sinre sueticheit, opdat die oerspronck der schandalisieringe afghenomen worde. niet toe vergheues en heuet hie ghesuchtet ende ghescreiet mer die heer die troestet die oetmoedighen die een ontfangher is der ghenre die in drucke sin heuet verhoert syne stemme. ende in hem is veruullet dat die alre wiseste salomon secht. wanner des menschen weghe behaghen den here. soe sal hie oec sine viande bekieren totten vrede. want doe hie die offerhande des rouwigen

[pagina 44]
[p. 44]

hertes ende des veroetmoedighen gheestes in eenuoldicheit sinre ynnicheit een wyltides den heren gheoffert hadde. ende nochtans die wewete niet af en liet die hie hadde beide om dat hie onnoselike beruchtet was. ende oec om verderfnisse des brueders die daer verghinc om die loeghentale ende hate. soe gheschiedet doe hie stont in eenre nacht inder metten. dat van ghedenckenisse sinre onsalicheit ofte iamers ende oec om perikel des brueders van gronde sins herten began wt te breken die fonteine der tranen. niet op dat die ghene confuus solde werden die hem bereit hadde een graue der confusien ende des verderuens. mer dat hie hem bekieren solde vanden stricke des duuels daer hie van gheuangen gheholden waert. totten wille des duuels weder verweruen solde die salicheit ende glorie des ewighen leuens. Doe hie aldus sere ontsteken was mytter mynnen welkes hoegheste lof is die viande toe mynnen ende voer de veruolghers toe bidden. soe en mochte hie hem niet langher liden onder die brueders mer haestelike sochte hie ene hemelike stede. ende viel neder voer een altaer. op dat hie die ynnicheit sins herten soe veel te vriliker wtstorten mochte. daer was hie ghedachtich al der barmherticheiden des heren die van ewicheiden sin ouerlegghende oec in der herten die guedertierenheit der alre salichster moeder godes. hie badt oetmoedelike die moeder der barmherticheit die een hoepe is der onsalighen niet alsoe seer mit woerden alse myt enen briesschen des herten ende oueruloedighe tranen dat sie hoer ghewerdichde an te nemen sine sake ende sins wedersakes sake. want hie vermoedede mit enen goddienstighen betruwen dat hoe waerachtich die sake oec weer die die moeder der ouerster guedertierenheit an wolde nemen te verdedinghen voer den alre guedertierensten richter hoeren soene. dat die niet gheeyndet en mochte werden dan mit ordinancie der goddiensticheit of der guedertierenheit noch dat groete werc der guedertierenheit dat daer te hantes naeuolghede en heuet niet bedrogen die eenuoldicheit sins ghelouen want sie doe hie mit groete beweghelicheit sins herten dicwile wederhaelde. guedertierne here ontfarme. guedertierne vrouwe moeder godes ioncfer maria com te hulpe den onsalighen berouet van allen rade ende hulpe. ende alse hie dese woerde noch wendede in syn herte ende in sinen monde. soe is daer theghenwoerdich die sunderlinghe ontfanxter der armen. ende sunderlinge toeuerlaet der onsalighen godes moeder onse vrouwe die ionfer maria brenghende den onghetroesten ghene cleine troestinge. mer alsoe groete ende alsulke troestinghe alset betemde toe gheuen der conyngynnen des hemels der vrouwen der weerlt. der moeder der barmherticheit der hoepe der onsaligen den ghenen den sie ghewerdichde te vanden. Dat choer der bruederen sanc dat laetste vers vanden salme. ende die brueder sach mit sinen oghen drupende van tranen die hoege vrouwe der engelen die hoepe der onsalighen wtgaende alse vander rechter syden

[pagina 45]
[p. 45]

des altaers tot hem coemen mit enen eersamen aensichte ende cledinghe alset betemde der moeder der barmherticheit. blenckende oec mit enen onghemetenen lichte. hoer volghede een seer blenckende ionghelinc verciert mit hemelscher glorien. Doe die salm gheeyndet was ende die brueders songhen glorie der hilliger drieuoldicheit ende alset ene ghewoente is soe nigheden alle die brueders te gader om eerwerdicheit der ouerster moghentheit. doe bleef staen die salighe ionfer ende bughede neder dat hoeghe hoeuet eerwerdelike. ende die oetmoedighe dierne des heren bleef staen bughende alsoe langhe dat die brueders ouerghesecht hadden. glorie sy den vader ende den soene ende den hillighen gheest. Daer nae richtede sie hoer op. ende schickede hoer aensichte totten brueder die ghesettet was in benauwicheit ende heuet oen ghetroestet segghende. Godes mensche die tranen laten nu af van dinen oghen ende die bitterheit der droefheit daer din herte seer mede ghepinicht is gae van dy. want dinen werke is een loen mit welken werke na dinre manieren bistu gheworden een nauolger der ouerster onnoeselheit ende mynnen myns heren ende myns soens. du en hebste niet allene eenmoedelike verdraghen dat ghewelt dins wedersakes. mer du hebste oec ene goddienstige sorchuoldicheit ghedragen mit screyen ende tranen voer hem in die thegenwoerdicheit des heren. Daer om salstu weten dat ic om die ynnicheit dins ghelouen verworuen hebbe vanden heren dy glorie ende dinen wedersake verghifnisse. Die brueder die toeghelaten was tot soe grote hoecheit der hemelscher verborghenheit dat he mit vleischeliken oghen sien solde die moeder des heren die in eerwerdicheit gheholden waert van allen choren der engelen hie en waert niet versaghet ende hie en mochte niet verstuert werden die daer sach die moeder der sueticheit ende der sekerheit. hie sechde betruwelike tot hoer. vrouwe ic bidde wie bistu die aldus gheweerdelike sprecste tot dat herte dins knechtekens. ende wie is dese ionghelinc die mitti is. Sie sechde ic bin maria des soens godes moeder. Ende dese iongelinc is iohannes ewangelista. welkes kuussches bedienstachtichet myn alre guedertierenste soene hanghende anden cruce om onser salicheit wille my beual. Ende die brueder sechde bistu dan die ghene doer welken den menscheliken gheslechte heil ghecoemen is die alle creatueren in eerwerdicheit hebben. ende louen. waer om recht oftu een werste vanden ghemenen creatueren bughestu dyn hoeuet dat die engelen oec in eren sullen hebben. Die alre goddienstichste vrouwe antwoerde. du salste weten dat alsoe dicke alse glorie der hilliger drieuoldicheit mit anxte ende mit eerwerdicheit bewesen wort in der eerden soe dicke werden alle die crachten der hemelen beweghen ende totten loeue hoers scheppers verwecket. Doe dese woerde ghesproken weren soe waert dit salige visioen vandes brueders ogen ghenomen. Indier vren doe die salige ionfer apenbaerde soe vermakede ene wonderlike suete roeke niet alleen den brueder die van droefheit ende anxtuoldicheit verghinc. mer oec alle die ghene die in die selue tyt ynnichlike singhende weren inden choer. datmen lichtelic verstaen mochte dat die roeke niet en was van kruden van

[pagina 46]
[p. 46]

materien. mer dat die weer vander godliker cracht. wie sal spreken die machte des heren ende sal hoerich maken alle die loeue sinre ontbarmynghe. waerlike soe sin sine weghe onondersuekelike. ende onbegripelike sin die werken sinre guedertierenheit. Die nydighe achterclapper ende beschulder sins onnoselen brueders die alsoe vele alset in hem was dodede mit wreder logen beide dat leuen ende die ere des naesten. alse hie rechtuerdelike solde gheslaghen hebben gheworden mit de verueerlike sentencie mit welker die here spreket tot den kinderen van ysrahel. Ist sake dat gy theghen my wandert. soe sal ic oec gaen theghen v. ende sal v slaen mit seuen plaghen om uwe sunde. Ende oec staet inden salme. du hebste ghemynnet boesheit mer dan guedertierenheit. daer om sal di god verderuen totten eynde toe. Doe hie werdich hadde gheweest dit te hoeren soe en heuet hie nochtans dit niet ghehoert. mer ouermids die lydsamheit des onnoeselen brueders. ende mitten oetmodigen bidden der bruederliker mynnen voer hem guedertierlike, suchtende soe heuet hie verdient te hoeren den huusvader die inden ewangelie bewisende is den toebrenghende sone de guedertierenheit ende seget. haestelike haelt dat eerste cleet des berouwes ende cledet oen. op dat he niet naket en wander ende dat ic niet en sie sine lelicheit ende gheuet enen guldenen rinck des bichtens an sinre hant. ende dat hie ghewasschen werde mytten wateren der confusien ofte der beschemenysse die glorie toe brenghet totter salicheit. want inder bichten soe wortet al ghewasschen. hie ontfange weder dat teken der onnoeselheit. ende gheuet an sinen voeten schoen der vruchtbaerre penitencien. opdat hie wanderende die weghe der rechtuerdicheit voert an niet en stote die voeten sinre begherlicheiden an die stene der boesheit. Want doe die suete roeck die daer wtbrack vanden ionferliken lichaem der onbeulecter moeder godes onder den anderen brueders de deser gracien werdich weren oec ruerde dat herte lelick mit nidicheit ende mit hate. soe waert dat herte te hantes seer beweghen mit rouwe. ende waert seer ontsteken mit den vuere dat die here ihesus ghesant hadde in der eerden ende beghan sine sunde te weghen hem seluen schuldich ende onsalich te rekenen ende werdich alre pinen. ende oec voert an salich te rekenen die onnoeselheit sins brueders den hie mit valscher scholt beruchtet hadde. hie en mochte dat prekel der wroeghender consciencien niet verdraghen ende opsettede in sinen moede af te laten van alle veruolginghe sins brueders. ende dat hie die sunde bichten wolde daer hie lange in ghestaen hadde. ende dat hie by guetduncken des abbetes den brueder voldoen wolde mit alsoe groete oetmoedicheit alse hie mochte. Doe die morghen stont ghecomen was vragheden die brueders onder malckanderen mit groeten verwonderen wat bedude die suete roeke die sie gheuoelt hadden inder nacht doe sie salme songhen. die ghene die wittich was van, deser groeter hemeliker saken ghinc al hemelick totten abbete eenuoldelike apenbaerende wat hie ghesien ende ghehoert hadde.

[pagina 47]
[p. 47]

segghende dat dat die selue vre gheweest hadde der apenbaeringe der saligher moder godes in welker vren die brueders salmen singhende de sueticheit des roekes ontfangen hadden Doe de abbet verwonderende was ende swaerlike ghelouede den woerden des brueders. want die brueder niet en scheen alsoe groet gheachtet te wesen. dat aldus danighen groeten myrakel by hem gheschiet solde wesen. siet tot enen ghetueghe ofte vastmakinge der waerheit soe quam daer toe die boese beruchter sins onnoeselen broeders bleec ende beuende ende beliede dat die lelike sunde daer hie den broeder mede beruchtet hadde van hem visiert weer ouermids nidicheit ende niet waer en were. ende beschreiede mit groeten berouwe des herten dat hie mit vele manieren ende lange tyt ghearbeit hadde den voerscreuenen brueder te veruolghen. Alse hem gheuraget waert waen hem ghecoemen weer soe haesteliken berouwe ende bekennisse sinre sunde antwoerde hie dat hie al was he des onwerdich mede bestortet waert mit der seluer gracien des alre suetesten roekes daer die andere broeders mede bestortet weren. ende te hantes alse die saluinghe der hemelscher gauen doerghinc die bynnenste sins herten soe waert hie in wonderliker manieren ontsteken tot hate der boesheit ende tot mynne der onnoselheit. Die abbet vertelde sommighen olden gheesteliken brueders die dinge die hie ghehoert hadde. ende int ghemene soe danckeden sie den heren van alsoe groete wonderlike dinge der godliker guedertierenheit. Die brueder die mit sinre lydsamheit den viant den mensche bekiert hadde tot vrede. ende den viant den duuel toe wreuen hadde onder sine voeten. ginck weder mit groeter begherten totter stede daer hie ynne bekant hadde die hemelsche hemelike dinghe. alse he daer ynnichlike aenbedede daer hem ghedachte dat die hillige voeten der hemelscher conyngynnen ghestaen hadden. omme te sterken die waerheit des visioens soe vernam he mit blytschappen dat dien stenen daer die moeder godes ghestaen hadde van heem gheuen een alre suetsten roeke den hie gheuoelt hadde inder saliger visionen. Alse die abbet dat vernam by baetschappen des brueders soe nam hie mit hem sommighe gheestelike brueders. ende ghinc mit anxte ende eerwerdicheit totter stede. ende onderuant dat hie ghehoert hadde. want hie voelde een sueticheit des wonderliken roekes. hie nam raet mitten broeders ende gheboet dat men die selue stenen wtnemen solde ende setten sie in ene bequeme stede daermen die hillige dinghe te setten pleghet toe ene ghehuechnisse des groeten myrakels. Siet naeder bitter ende in eenre wise moghen wi mytter hant tastende proeuen dat die vredemakers salich sin want sie gheheten soelen werden kinder godes. alse daer theghen die ghene die ouermids enen gheesteliken leuen schinen gherekent te wesen inden ghetale der kinder godes. ist sake dat sie versinnen te holden den bant des vreden ende der eendrachticheit der broederliker mynnen berouet werden vanden hoghen name. ist sake dat sie niet haestelike en pinigen weder te coemen tot ghesaticheit des vreden sonder welken niemant god sien en sal


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken