De spookavond van vrouw Anna

[p. 39]

De clown

‘Jullie zijn kortzichtig! Jullie zijn gek!’ Wrevelig schudde Glenn zijn hoofd. ‘Ik blijf erbij. Als ik de rol van clown op me neem, dan speel ik die rol op mijn eigen manier. Ik moet er alleen voor zorgen dat ik de zaal bereik.

Het publiek bestaat voor een groot deel uit onze ouders. Laten ze zien dat wij ook kunnen denken en dat we hun politiek gekrakeel beu zijn.

Hier krijgen we de kans om te tonen dat wij niet zoals zij, zaken centraal stellen, maar de mens.’

Met een luid applaus onderbrak Evy Glenns betoog. ‘Prachtig, prachtig’, zei ze licht spottend. ‘Jongen, als jij je eens kandidaat stelt voor de Nationale Assemblee, stem ik zeker op je. Maar Glenn, we zijn niet kortzichtig en ook helemaal niet gek. Als organisatiecomité van onze bonte avond zijn we alleen maar bezig een program samen te stellen dat moet inslaan.’

‘Precies’, viel Loyd Evy bij, ‘we doen ons best om er een geslaagde avond van te maken en juist omdat jij zo goed praat en zo kunstzinnig bent, heb je de belangrijke rol van clown gekregen. We verwachten van jou dat je niet alleen bij de decorwisseling optreedt, maar dat je de zaal ook bezighoudt als er iets mis gaat met het program.

Je accepteert, maar je verbindt er een voorwaarde aan. Jij wil een clown zijn die de mensen aan het denken zet. Als ik het goed begrijp krijgen we een clown die gaat speechen. Clowns speechen niet, Glenn. Clowns spelen!

En hiermee zijn we weer op het knelpunt van onze discussie beland, de interpretatie van je rol.’

Glenn sprong op, maar Loyd gebaarde hem rustig te zitten. ‘Ga nou alsjeblieft niet opnieuw argumenteren, Glenn. Zo komen we geen stap verder. Laat liever even zien wat je van plan bent te doen. Misschien dat het toch nog door de beugel kan. Wonderen zijn nou eenmaal de wereld niet uit.’

Alsof Glenn een gedaantewisseling had ondergaan stond hij glimlachend op om aan het verzoek van voorzitter Loyd te voldoen. Hij liep naar de wand, waar hij deed alsof hij op een stoel plaatsnam en zich als een beroepsclown voor een spiegel begon te schminken.

Toen hij daarmee klaar was, struikelde hij bij het opstaan over zijn eigen benen en verkocht zichzelf, zogenaamd per ongeluk, een paar klappen.

[p. 40]

Het ging als gesmeerd. Zijn potsierlijke grimassen en gebaren wekten al gauw de lachlust bij de toeschouwers op en toen hij een staaltje imitatie jongleren weggaf, hadden ze het niet meer.

Maar midden in het spel stond Glenn plotseling stil. Hij pakte een denkbeeldige microfoon en hield die voor zijn mond.

‘Eigenwijze kwast’, fluisterde Loyd achter zijn hand, ‘meneer gaat op de preekstoel.’

Glenns hoofd zakte op zijn borst. Toen hij het weer ophief, gleed zijn blik over de zaal als nam hij de mensen daar een voor een op. Zo bleef hij enkele tellen staan.

Hij begon te spreken op een heel natuurlijke toon: ‘Mag ik me voorstellen. Ik heet Clown, gewoon Clown, zoals alle clowns van de wereld. Tussen de nummers door treed ik op en ben dus de bladvulling van de show. Toch weet ik dat ik met mijn capriolen en malle gezichten jullie harten verover. Alsof ik Cupido's pijlen op jullie afschiet.

Mijn stunts op het koord vinden jullie geweldigen voor de klappen die ik van mezelf en van anderen krijg, oogst ik altijd uitbundig gejoel. Om jullie te laten lachen moet ik altijd weer vallen en tuimelen, ongeacht of ik me daarbij bezeer.

Ik moet alleen maar een masker zijn zonder emoties, of het eeuwige masker zoals u wilt. De eeuwig-gekke, de eeuwig-gelukkige.

Ik word verondersteld slechts in staat te zijn tot het maken van kunstjes, geen kunst.

Ik ben de clown, die zich evenals de leeuw, de apen en de paarden van het circus een getemd dier weet, waar jullie - het publiek - de meester van zijn.

Maar er komt een dag dat ik het masker laat vallen en alle schmink van mijn gezicht veeg. Mijn van verdriet vertrokken lippen zullen zich vormen tot een grijns, een niet- geacteerde grimas.

Deze grijns en de door het leven op mijn gezicht getekende rimpels zullen jullie lach verwonderd doen verstommen.

Dan is het uur van de clown gekomen om te lachen om de clowneske verwondering van jullie, de massa-maskers in een wereld van niet-willen-weten, niet-willen-meevoelen-met- anderen.

Bevrijd van masker en schmink zal ik die ene keer oprecht lachen. Niet als clown, maar als mens, die eens het voorrecht gegeven was ook zonder masker geboren te worden.’

[p. 41]

Glenn had zijn rol zo goed ingestudeerd en hij ging zo in zijn spel op, dat hij niet meer voor het comité speelde. Hij stond in het felle voetlicht van een circustent en om hem heen op de tribune zaten de mensen geboeid te luisteren, sommigen tot op de rand van hun stoel.

Met een alomvattend gebaar wees hij naar het publiek: ‘Juichend zal mijn lach weerklinken tot op de hoogste rijen van de tribune. Juichend, om de intense belevenis van mijn promotie van ding tot mens.

En ook dan, in dat grootste moment van mijn loopbaan, zal ik jullie in mijn magnetische ban vangen. Eerst weifelend, dan jezelf overtreffend, zullen jullie meelachen als gold het de verlossing van een spookbeeld.

Samen zullen we lachen. Met en om elkaar. Jullie om de ijdele clown zonder masker en zijn lachwekkend spel, en ik om jullie, de massa ijdele maskers, die eens voor mij de clown uithangen.

Geacht publiek, mijn meester, mijn slaaf, uw clown vraagt om applaus.’

Glenn maakte een diepe buiging en verviel direct weer in zijn rol van grappige clown. Hij boog zo diep dat hij voorover tuimelde. Alsof hij erg vermoeid was sleepte hij zich naar het venster en wierp de denkbeeldige microfoon, die hij al die tijd voor zijn mond gehouden had, naar buiten. Hij plofte in een stoel neer, tuimelde ondersteboven en bleef liggen.

Het comité was sprakeloos. Eindelijk stond Evy op, ze liep naar Glenn toe en gaf hem een stevige brasa. ‘Jongen, wat was dat goed! Ik weet niet hoe de anderen erover denken, maar als je het mij vraagt, wordt dit een van de beste nummers.’

Ze hoefde niet lang op het oordeel te wachten, een aanhoudend applaus was het beste teken van hun instemming.