Lingua, dat is de tonge: leerende hoe de mensche zijn tonghe bedwinghen sal, twelck een cleyn lidt is, maer het can veel quaets ende goets doen

[fol. 173r]

Register.

A.

Archelaus antwoorde teghen eenen barbier	20
Altalcidis antwoorde teghen eenen orateur	21
Agides antwoorde teghen eenen legaet	21
Agesilaus antwoorde teghen eenen Sophist	22
Agasicles antwoorde.	22
Arthabius de speelman	26
Aristotelis rijpe antwoorde	31
Archidamidas seyt dat het conste is over tafel swijghen	35
Atigonus antwoorde op zijns soons vraghe	51
Agatocles wert van eens potbackers sone Coninck	52
Altalcidas subtijle antwoorde	57
Athenen wert door de clappernije van Sylla ghewonnen	62
Astrologijns sijn oock met ghebreck der tonghen ghequelt	65
Alexander de groote hadde zijn oorblasers	42
Alexander beroudet namaels dat hy door haesticheyt Clitum doorstack.	98
Agelaus goetduncken vande loftuyters ende beclappaers	120
Anacharsis werdt slapende gevonden met zijn rechte hant op sijnen mont.	124

B.

Battus fabule	18
Bias stilswijghen ouer maeltijt	35
Boerdelijcke antwoorde eens jonghelincx	43
Brootdroncken woorden brenghen eenen gevangen in last	43
Basiliscus hoe schadelick het is	73
Blasphemie wat het bediet	87

C.

Cracht van tvisken Remora	12
Eresus beschut door sijnen sone	12
Clappernije der quatsaluers	13
Clappernije brengt elcke inden haet	16
Clappaerts worden met schimpighe woorden bespot	17
Cleomenis niet overvloedich in woorden	20
Cleomenes sone van Cleambrotus	21
Ciceronis welsprekenheyt.	30
Cato de oude seer cort van woorden	30
Cato de jonghe rijp van sprake	30
Clappaerts wat quaet sy doen connen	31
Cleames swijghende antwoorde	38
Cresus rijpe antwoorde aen Cyro	39
Crispus corte ende vreemde verantwoordinghe sijnder saken	40
Cloecke ende corte antwoorde van Testa.	41
Corte antwoorde eender vrouwen teghen Philippum.	44

[fol. 173v]

Cleomenes rijpe ende corte antwoorde teghen zijn volck	44
Cato beroude drie dinghen in zijn leven	48
Clappernye is moeyelick om hooren	79
Cicero strafte eens eenen beschimpere	130
Cato Censorius cocht altijt veel slaven om die t'onderwijsen	133
Cato leerde zijn kinderen selve.	134

D.

De menschen sorghen minst voor de tonghe	5
De tonghe can verscheyden smaken onderkennen	11
Die van Athenen waren wel gheleert	19
Dronckaerts veelderley	23
Demostenis eloquentie	30
Demostenes verbint zijn kele om niet te spreken	32
Dieverye wert van sekeren jonghelinck niet ghemelt	57
Droncken biecht-vader	59
De duyvel is een vader der leughenen	70
De tonghe wert by alderley fenijn gheleken	75
Die veel vraghen hebben ghemeynlick veel claps	79
Door t'woort wort het herte ghekent	80
De Christelicke Kercke heeft oock haer hooghe berghen	88
Die de overheyt misseyt, die misseyt God	89
De aldergrootste blasphemie der Israeliten	91
Die quaet raet, sal selve tquaet verwerven	95
De tonghe is een twee snijdende sweert	96
De clapachtighe tonghe meynde Ioseph te vernielen.	97

E.

Een dronckaert ghelijckt eenen rasenden mensche	23
Een clappaert ghelijckt eenen dronckaert	23
Een clappaert quelt alle man	24
Een clappaert is een moeyelick ghebeure	28
Epaminondas rechtveerdicht zijn sake met corte woorden	39
Een Zee-roover bewees met corte woorden zijns selfs ende Alexander Magnus ghebreck	41
Eens jongelincx voorsichtighe antwoorde aen zijn moeder	43
Een Romeyn paeyt zijn vrouwe met een beusele	45
Eumenes voorsichtich swijghen	41
Een medecijn behoort secreet te wesen	57
Eenen dief in Enghelant die hem selven melt	61
Eenen Kerckdief die hem selven melde	61
Een meyer verloos zijn leven om een seg-woort	62
Een lichte vrouwe woude tsecreet haer betrout niet mellen.	67
Een waerseggher wert in Engelant om zijn lichtveerdicheyt beschaemt	65
Een quade tonghe is t'alder schadelickste instrument	76
Eergiericheyt is afgoderye	92
Een kijvende wijf is een lekende dack	93

[fol. 174r]

Esopus fabule van de ghene die niet twee monden spreken	139
Een borger van Lacedemonien streec eens eenen clappaert wt	131
Een Coninc van Enghelant strafte eenen borger met een boerdelicke antwoorde	131
Eenen clappaert wort wtghestreken	131
Een fabule van Hercules ende Lindius.	157

F.

Fulvius brenght hem ende zijn vrouwe in last om dat hy niet swijghen en conde	47
Fenijn der tonghen is schadelicker dan eenich verghift.	75

G.

Gheleghentheyt der tonghen	9
Ghedaente der tonghen	10
Gheraetsel van Sphinx	12
Ghewoonte van lieghen wat het maeckt	81
Godt is vergramt op de ghene die nae tsmeecken der hoeren hooren.	128

H.

Herte des menschen waert gheleghen is	9
Horatius haet eens clappaerts redene meer als de doot	29
Homerus manieren van schrijven	29
Heracletus maniere van spreken om tvolck te stillen	36
Hierom de tyran prees alsmen hem vrymoedich ende met corte woorden aenspack	51
Het ghebreck der tonghen wat het is	67
Het fenijn der tonghen in alle hoecken der werelt	72
Het luye leven is onbehoorlick	81
Hercules en swoer binnen zijn leven maer eens	86
Historie van eenen eerghierighen mensche te Roomen	101
Hoe Tatius Tapejam voor verraden van een slot loonde	120
Heliogabaldus beval zijn dienstboden ydele wercken, om sy ledich zijnde van niemant quaet spreken en souden.	138
Hoe wy maken moeten dat eens anders fenijn ons niet en hindere.	153
Hoemen een sot na zijn sotheyt antwoorden sal.	161

I.

Iphicrates corte ende rijpe vraghe	42
Ibicus doot wert door de Cranen wtghebracht	60
Idele leughenen behoortmen oock te mijden	85
Ia ende neen moet ons woort zijn	87
Iesabel verweckt den Coninck tot Tyrannye	95
Ioab vermoort Abner door verraet	97
Iesabel schreef valsche brieven	97
Iemants ghebreck en salmen niet vertellen.	108

K.

Keyser Maximiliaen vergou dien van Doornic hun schimpighe woorden.

54

[fol. 174v]

L.

Longhere waerse gheleghen is	9
Loon der onghesnoerder tonghen	15
Lacedemoniers wijs ende vroom	19
Lysias oratie	29
Lycurgus bewijsinghe met twee houden	37
Lacedemoniers altijt cort int antwoorden	38
Lacedemoniers antwoorde aen den Coninck Philippo	38
Lysanders scherpsinnighe antwoorde	57
Loftuyters ende pluymstrijckers maken den mensche opgheblasen	72
Leughenachtighe tonghen veroorsaken ouerspel	83
Loftuyters maken de ghene dwaser diese gheloouen dan sy selue sijn	94
Loftuyten ende clappernije sijn verscheyden saecken nochtans hanghen sy aen malcanderen.	107

M.

Mitridates sprack 22. verscheyden talen	12
Menschen die hun tonghe veyl hebben	14
Mate int spreken is goet	14
Midas hadde Esels ooren	18
Musike hoe verdrietich sy hedensdaechs is	33
Met manieren vrolic ghesproken is prijselick	43
Manierlic vermaen vrijdde een slave	43
Menon doorstac een crijchsman om sijn schimpige woorden	53
Man ende vrouwe moeten helen sy met malcanderen spreken.	58
Medecijns die te veel claps ouer tafel hebben	59
Met een eerlic cleet wort dicwils een boeue bedect	69
Men behoort van de dooden gheen quaet te segghen	121
Men sal d'oorsake schouwen daer clappernije wt spruyt	136

N.

Natuere hoese alle dinc in des menschen lichaem gheordineert heeft	8
Natuere hoese elc ledeken sijn plaetse verleent heeft.	8

O.

Ouervloedighe clappernije van de Heydenen mispresen	13
Ongheleerde Poeten die Virgilium berispten	36
Oorloge tusschen Paus Iulius ende Lodewijc Coninck van Vrancrijck	54
Overtredinghe des Wets is ouerspel	83
Overheyt salmen onderdanich sijn	89
Onderscheyt vande tonge des vleeschs ende des Geests	29
Onnutten clap mistaet den Ouderdom.	163

P.

Pittacus een vande seven wijsen van Griecken	6
Phocio antwoort aen zijnen vriendt	21

[fol. 175r]

Platonis woort	38
Pyrris ruyters behouden met corte antwoorden hun leven	39
Pompeius nam Stenius in genaden om sijn volstandicheyt	41
Phocion was cort ende warachtich int spreken	42
Parysalis wijsen raedt	44
Philippides wijse antwoorde teghen Lysimachus	51
Phocion berispte Poliencius om sijn lanc relaes	53
Plotius Plancus sterf voor sijn dienaers om hun ghetrouwicheyt in swijgen	64
Philosophen ende Phariseen en hebben gheen waerheyt	82
Princen en salmen niet berispen	89
Pompeius wert door een tonghe gedoot	99
Paulus Emilius en woude sijn wijf niet beclappen al was hy daer afgescheyden	102
Pericles lijdtsaemheyt.	172

R.

Romen met veele landen blijft in slavernije om een segwoort.

63

S.

Smaec ende tghevoelen	9
Solonis ende Lycurgi ordinantie	33
Sotten die swijghen schijnen wijs te zijn	35
Scilarus maniere van onderwijs aen sijn 80. sonen	37
Sertorius voordachtighe woorden	37
Scipio verantwoort sijn sake met corte woorden	41
Swijghen is inde oorloghe nut	51
Sylla vernielden byna door brootdroncken woorden de stadt van Athenen	52
Scipio nam een van sijn ruyters het peert om sijn schampernije	53
Socrates liet sijn ooghen over al gaen maer snoerde sijn tonghe	56
Sweeren is onder den Christenen ghemeyn	70
Sweeren is van Christis verboden	85
Sweeren is een quade ghewoonte	85
Sweeren en wert onder de Heydenen niet gebruyct	86
Socrates ende Phocion zijn door clappernije ghedoot	100
Socrates patientie.	155

T.

Tonghe hoese bewaert is vande natuere	13
Thersites onghemanierde tonge	14
Tarquinius swijgende antwoorde aen sijnen sone Tarquinio	37
Themistocles profijtelicken ende ondeuchdelicken raet	39
Teghen de vervalschers der schrift	84
Theacides goetduncken van de clapachtighe tonghe	96
Tot een quade daet en salmen niet haest gereet zijn.	98

[fol. 175v]

V.

Verscheyden ghebruyck der tonghen	10
Voghelen die menschen in woorden conterfeyten	11
Vlisses, Nestors ende Menelaus eloquentie	15
Virgilius maniere van schrijven	29
Virgilius manierlicheyt	36
Verraderije het alderquaetste werck	55
Vlisses groote volherdicheyt int swijghen	55
Vremde natuere der Gansen	56
Van eenen getrouwen dienaer	64
Van eenen Barbier die hem selven door clappernije in last brengt	65
Van eenen Barbier die hem selven door clappernije in doodts noot brocht	65
Van de quade raetghevers	66
Van eenen raetsman te Parijs die om sijnen quaden raet hem in een stinckende riole begraven liet	66
Van de ghene die alleen de deucht inden mont hebben	68
Van de geveynsde gheesten	68
Van valsche eeden te sweeren	70
Van een tonghe die de deucht ontraet	72
Valsche beclappinghe ende overdraghen	73
Van alle ydele woorden salmen redene gheven	77
Vanden clapachtighen Heliu int boeck Iob	78
Valsch aenbrenghen wat quaet dat het doet	82
Verraders wat quaet dat sy doen	95
Vreese voor fenijn ghenas eens van tfledercijn	127
Van de vrouwen die van deen huys in dander loopen clappeyen	151
Van Clodius	153
Van Aristides	155
Vespasianus saechtmoedicheyt	159
Van diuersche quade tonghen	164
Vander Honden tonghe	164

VV.

Wijn doet die tonghe dickwils spreken	35
Watmen over taefel seyt moet daer blijven	58
Waersegghers, Toveraers ende sommighe Astronomijns hebben ooc den leugen-gheest ontfanghen	84
Wat voordeel voor een goede tonghe coemt	123
Wat quaet door een quade tonghe coemt	123
Wy leven tusschen alderhande fenijn	128

Z.

Zeno antwoort rijpelick	35
Zeno bijt sijn tonghe af om dat hy seker secreet niet mellen en soude	63

Eynde des Registers.