Regelnummers proza verbergen
| |
II. Discussievragen
1. Probeer vast te stellen in welk dialect de volgende fragmenten op schrift gesteld zijn. Noem daarbij de woordvormen waarop het antwoord berust.
.j. dat es torloghen goet
.j. ander dat men riden moet
5[regelnummer]
.j. darde dat nutte es der plough
| (2) |
Anno vt supra des Vrydages na omnium sanctorum syn scepenen vnde raet auerkommen, dat nement de beer tappet to verkopene yemede van binnen off van buyten op enige hilge dage to gelage setten sal. |
| |
| |
(3)
1Die hovaerdighen werden opghehanghen hoghe ende laghe, op ende nederlaten
2schieten, want die hovaerdighe is altijt mit hoecheit sijns moets an verkeert-3heit sijns willens verhanghen. Die ghierighen werd pick, zwavel, tarre inden
4live ghegoten; want hem na aertscher haven so onmateliken dorstede daerom
5moeten si den kelck der pinen weder overvloedich drincken.
2. In de Karel ende Elegast komt het tot een nachtelijke ontmoeting tussen koning Karel, die uit stelen gaat, en Elegast, een door de koning verbannen leenheer. Ze passeren elkaar zonder groeten. Elegast wil echter weten wat de bedoelingen van de ander zijn en gaat hem achterna.
Met dien werp hi (=Elegast) sijn ors omme
Ende volgde den coninc naer.
Doe hien achterhaelde daer.
Hi riep lude: ‘Ridder, ontbeit!
Ic wil weten wat gi soect
Eer gi mi ontrijt van hier.
10[regelnummer]
Ende also diere uwer tale,
Berechtes mi, so doedi wale.
Ic wil weten, wie gi sijt
Ende waer gi vaert te deser tijt,
Ende hoe dat u vader hiet.
15[regelnummer]
Ic en machs u verlaten niet’. (K&E 355-369)
a. Stel met behulp van het MNHW de betekenis vast van de volgende woorden. Vergeet niet daarbij de vindplaatsen te vermelden.
| i. |
ors (1) |
| ii. |
ontbeit (4) |
| iii. |
roect (7) |
| iv. |
ontrijt (8) |
| v. |
diere (10) |
| vi. |
Berechte(s) (11) |
| vii. |
wale (11) |
| viii. |
vaert (13) |
| ix. |
hiet (14) |
| x. |
mach(s) (15). |
b. Vertaal vervolgens dit fragment.
3. Volgens het MNW en het WNT kent het werkwoord gedenken vier grammaticale gebruiksmogelijkheden. Het werkwoord kan intransitief, onpersoonlijk, transitief en wederkerend gebruikt worden. Bewijsplaatsen daarvoor zijn aan beide woordenboeken te ontlenen.
Het Corpus Gysseling biedt de mogelijkheid om taalmateriaal tot en met 1300 bijeen te brengen. Stel: we willen één bewijsplaats voor elk van de vier grammatica- | |
| |
le gebruiksmogelijkheden van het werkwoord gedenken verzamelen op grond van het Corpus Gysseling.
Geef door middel van voorbeelden aan welke problemen zich daarbij voordoen. Maak bij de beantwoording gebruik van de kopieën uit het Corpus Gysseling die aan het eind van deze paragraaf, na vraag 5, als bijlagen zijn opgenomen.
4. De in de handschriften voorkomende afkortingen zijn door Gysseling in zijn uitgave opgelost; ze worden gecursiveerd weergegeven. Gysseling merkt daarbij op dat dergelijke opgeloste afkortingen geen taalkundige doeleinden kunnen dienen. Geef aan waarom dat zo is.
5. Probeer te bedenken wat het nut van de retrograde index in het Corpus Gysseling voor taalkundig onderzoek is.
| |
| |
| |
Bijlagen ten behoeve van vraag 3, paragraaf II.
Uit Corpus Gysseling, reeks II: literaire handschriften, deel 1.
De bijlagen 1 en 2 maken deel uit van de alfabetische index.
| |
Bijlage 1
| geboet 317,18 346,27 350,38 357,6 357,45 381,27 534,30 (7) |
| geboeten 447,11 (1) |
| gebonden 377,30 389,3 534,20 534,38 (4) |
| geboren 312,11 343,26 420,26 421,35 422,3 499,11 (6) |
| geborgen 540,35 542,40 (2) |
| geborn 317,1 (1) |
| gebot 307,25 314,21 504,2 538,37 (4) |
| gebrac 431,42 (1) |
| gebracht 328,11 (1) |
| gebraden 322,28 536,18 543,20 (3) |
| gebreke 368,1 (1) |
| gebreken 478,32 (1) |
| gebroken 324,13 391,23 (2) |
| gebur 356,25 (1) |
| geburt 344,9 (1) |
| gecleedt 492,39 (1) |
| geclommen 359,41 360,4 (2) |
| gecroent 364,20 (1) |
| gecust 364,1 369,26 (2) |
| gedachte 541,8 (1) |
| gedaen 314,1 322,18 331,15 346,12 349,13 349,31 350,30 358,19 360,1 360,24 363,41 368,15 378,20 378,29 378,32 388,35 391,21 503,8 503,23 504,42 530,36 531,2 532,5 535,1 542,2 (25) |
| gedae[n] 423,38 (1) |
| ged[aen] 541,27 545,20 (2) |
| [ge]daen 391,1 (1) |
| [gedaen] 382,21 (1) |
| gedaht 301,9 (1) |
| gedahten 305,26 (1) |
| gedan 289,27 291,6 292,1 297,34 297,39 457,20 (6) |
| [gedan] 289,11 294,39 (2) |
| gedane 319,10 366,13 544,39 (3) |
| gedanen 351,27 390,4 (2) |
| gedenkit 304,24 (1) |
| gedien 340,28 (1) |
| gedienen 339,33 (1) |
| gedihte 360,36 (1) |
| gedinge 319,12 (1) |
| gedingen 389,24 (1) |
| gedinken 504,12 (1) |
| gedint 360,20 (1) |
| gedochte 545,18 (1) |
| gedragen 312,26 317,34 327,7 327,16 530,32 (5) |
| gedrange 293,9 (1) |
| gedrate 303,9 (1) |
| gedregen 358,23 371,10 374,34 383,5 448,41 (5) |
| [gedreuen] 289,29 (1) |
| gedroegh 500,16 (1) |
| gedr[ugen] 296,32 (1) |
| [ged]uget 387,8 (1) |
| ge[duldegen] 292,2 (1) |
| gedun 289,35 (1) |
| geen 354,17 355,40 359,1 364,18 366,41 506,1 (6) |
| geernoet 379,4 (1) |
| [geernoet] 378,36 (1) |
| geernoude 541,2 (1) |
| geer[noude] 541,43 (1) |
| geernout 532,28 543,16 (2) |
| geernouts 537,39 (1) |
| geerst 358,4 (1) |
| geert 534,15 (1) |
| geet 358,40 363,7 366,45 (3) |
| gegaderet 312,17 (1) |
| gegadert 495,36 (1) |
| gegaen 327,22 536,27 537,11 539,14 (4) |
| g[egangen] 288,45 (1) |
| gegen 312,41 328,1 (2) |
| gegerwet 291,1 (1) |
| gegeuen 290,27 379,7 (2) |
| gege[uen] 296,37 (1) |
| [gegeu]en 391,3 (1) |
| gegort 376,33 (1) |
| gegoten 331,20 (1) |
| gegrep 362,11 (1) |
| gehadt 424,28 (1) |
| gehaedt 354,9 (1) |
| gehalden 330,33 (1) |
| geheiten 292,18 (1) |
| gehelpech 379,6 (1) |
| gehelpen 304,20 339,17 (2) |
| gehelst 364,1 (1) |
| gehengen 291,39 (1) |
| gehere 295,36 309,34 (2) |
| |
| |
| |
Bijlage 2
| 459,31 462,19 471,27 474,37 479,13 484,12 485,3 504,15 507,9 511,34 (29) |
| ghed[aen] 523,12 (1) |
| [ghedaen] 523,10 (1) |
| ghedan 527,18 (1) |
| ghedanen 509,38 (1) |
| ghedect 462,30 (1) |
| gheden 483,8 (1) |
| ghedeweit 413,ax (1) |
| ghedichte 515,12 (1) |
| ghedieden 441,39 (1) |
| ghedient 409,36 410,21 428,8 477,35 (4) |
| ghedinc 487,42 (1) |
| ghedinct 420,11 420,13 422,18 457,15 468,8 (5) |
| ghedinge 464,23 (1) |
| ghedinken 446,28 450,4 (2) |
| ghedinkenesse 402,21 (1) |
| ghedochte 410,29 410,37 418,41 434,8 467,34 477,27 515,3 516,35 (8) |
| ghedoecht 493,24 (1) |
| ghedoegde 431,40 (1) |
| ghedoegdi 419,8 (1) |
| ghedoeghede 404,38 415,9 419,20 463,39 (4) |
| ghedoeghen 407,25 444,1 (2) |
| ghedoeghets 444,3 (1) |
| ghedoeghic 425,17 (1) |
| ghedoegt 419,15 471,18 (2) |
| ghedogen 406,32 (1) |
| ghedoghede 411,8 511,4 (2) |
| ghedo[ghen] 408,39 (1) |
| ghedraghen 468,5 (1) |
| ghedrech 431,4 439,1 (2) |
| ghedreegs 439,31 (1) |
| ghedregen 406,36 (1) |
| [g]heduldech 493,18 (1) |
| ghedweghen 440,37 (1) |
| gheefs 437,30 479,21 483,4 484,38 (4) |
| gheeft 430,12 463,33 478,6 484,17 486,26 495,17 (6) |
| gheeftse 463,5 (1) |
| gheen 416,35 444,22 488,23 495,23 497,16 (5) |
| gheert 477,23 (1) |
| gheest 403,35 432,7 441,42 447,36 463,25 463,31 468,4 499,8 (8) |
| gheeste 432,38 (1) |
| gheestelike 463,23 (1) |
| gheesteliken 451,11 (1) |
| ghef 485,39 (1) |
| gheffene 486,17 (1) |
| gheft 403,20 463,4 (2) |
| gheftse 463,5 (1) |
| ghefundeert 440,42 (1) |
| ghegaen 411,39 412,23 423,12 427,31 453,26 484,21 514,31 (7) |
| ghega[en] 465,23 (1) |
| gheg[aen] 415,1 (1) |
| g[he]g[a]en 513,2 (1) |
| [ghe]ganghen 522,30 (1) |
| gheganst 440,26 (1) |
| ghegaruut 448,37 (1) |
| ghegeuen 402,13 402,20 402,28 418,3 503,3 (5) |
| ghegev[en] 523,13 (1) |
| gheghaen 415,29 470,6 (2) |
| ghegheselt 419,28 (1) |
| ghegheuen 439,7 510,17 (2) |
| gheghort 455,24 (1) |
| ghegreep 423,17 (1) |
| ghegrep 503,4 (1) |
| ghegrepen 454,6 (1) |
| ghehad 437,8 (1) |
| ghehatet 511,33 (1) |
| [gheheel] 524,35 (1) |
| ghehelpen 404,25 422,34 (2) |
| ghehen 426,16 (1) |
| gheheten 426,dh 428,19 433,4 465,7 513,32 (5) |
| ghehingen 408,35 (1) |
| ghehoeredse 447,28 (1) |
| ghehoeren 446,40 (1) |
| ghehoert 405,18 426,dg 459,38 465,32 510,40 (5) |
| ghehoet 426,3 (1) |
| gheholpen 430,13 (1) |
| [g]hehoret 419,40 (1) |
| ghehort 414,7 414,21 420,1 453,29 463,17 464,29 (6) |
| ghehouden 429,38 (1) |
| ghehulpich 511,37 (1) |
| |
| |
| |
Bijlage 3
Floyris ende Blantseflur
|
| |
gutlike her it wider gaf.Ga naar voetnootau) / |
| |
Do clagete die althere. |
| |
dat her die haue mere.Ga naar voetnootav) |
| |
so uir/lorn hauete. |
| 5 |
|
125 |
sin ungeual her clagete. |
| |
ende dachte / an sinen můte. |
| |
rike got die gv̊te. |
| |
behůte dat kint / lossam. |
| |
mig wundirt wannen har quam. |
| 10 |
|
130 |
her to babiloníen. / |
| |
ne quam nie man so frumege. |
| |
hertoge nog greue. |
| |
die / so riklike geue. |
| |
nienehein conin[c]Ga naar voetnootaw) [i]s [...] |
| |
| |
II vo a |
135 |
in míme hus nv̊ iet gescíet. |
| |
dat ug misseualle. |
| |
dat be/teríc me talle. |
| |
hauet er og hier gesoht. |
| 20 |
|
des ic ug gehelpen / mog. |
| |
140 |
mit allen minen sinnen. |
| |
dat willic ug gewinnen. |
| |
uwe / ser dat is mie leit. |
| |
gedenkit an uwer manheit. |
| 25 |
|
ende sagit / mie al íwe tat. |
| |
145 |
of ic mac ic geue iv rat. / |
| |
Floyres die sprac do. |
| |
mit sorgen den alden to. |
| |
gir sprekit / als ein gut man. |
| 30 |
|
sint ic in uwe hus quam. |
| |
150 |
mir negescie/te nit mer wan gv̊et. |
| |
andirs seric is min mv̊et. |
| |
here ic / sage iv wat. mig wirre. |
| |
up disen seluen turne. |
| 35 |
|
is blant/[seflv̊r ...... |
| |
155 |
die na]m mir hat ende nit. |
| |
duplike wart / [......] |
| |
| |
II vo b |
|
[........] / cloyris gesag. |
| 40 |
|
do wart die urowe here. |
| |
iruerit uíl / sere. |
| |
160 |
lute dat sie do riep. |
| |
| |
| |
Bijlage 4
Aiol
|
| |
in got die wůnet híj́r en/bouen. |
| |
mínnedi dien hertoge iet. |
| |
sone můgedi m[i]Ga naar voetnootal) / haten niet. |
| |
280 |
Geraímes sprac so mi dat leuen. |
| 5 |
|
ine / sal ú nimmer meer begeuen. |
| |
eer wi tůrl[iens ...........] |
| |
| |
[10]4 ro |
|
[....................] berne. |
| |
der coninc sprac. entrouwen gerne. |
| 10 |
|
285 |
mer / umbe so gedane saken. |
| |
endarf men niet groet / bidden maken. |
| |
want ic ú ouer al gedinge. |
| |
sal [ge]/uen gůden uingelinge. |
| |
dri gůde castiel in alu[er]/ne. |
| 15 |
|
290 |
of gi si nemen willet gerne. |
| |
Aiol hi sprac te [..........] |
| |
| |
ůrliens end dat hertochrike. |
| |
suldi mi geuen al/gelike. |
| 20 |
|
cremonihe. azůr end aualůn. |
| |
295 |
dar tů pla/sence ende machůn. |
| |
lengiers. ditsun. end hostůn. // |
| |
[10]4 vo |
|
[d]at lant suldi uns hebben důn. |
| |
uan karles cruce / [l]odenrene. |
| 25 |
|
end burgunien al gemene. |
| |
300 |
ein groet / [d]eel suldi mi sekerlike. |
| |
des landes geuen in uranc/[ri]ke. |
| |
dur cleine dinc en sůle wi. |
| |
gesceiden niet ic / [e]nde gi. |
| 30 |
|
mer want gi síj́t ein coninc here. |
| |
305 |
so sal / [....................] |
| |
| |
manneGa naar voetnootam) dat war ungelaech. |
| |
si is míj́n nichte ic / [b]en ůr maech. |
| 35 |
|
gi sůlt ůr geuen sůlken here. |
| |
die / [h]óch is dies gi hebbet ere. |
| |
310 |
mer luciane si uerlůch. // |
| |
| |
? ro |
|
[...................] / uernam. |
| 40 |
|
dat hi q[uamGa naar voetnootan) ............. |
| |
.......] / secgen wat hi ded[e |
| |
......................] / |
| |
| |
| |
Bijlage 5
Wrake van Ragisel
|
| |
295 |
ende her walewain. heft hem gedaen |
| |
dar alre starcst was die wih |
| |
hi sloger sulken die dor pris |
| |
op was geclommen. dat hi weder |
| 5 |
|
wintelde al die graht neder. |
| |
300 |
want hi geracten metten suerde |
| |
dien dedi tumelen sonder houerde |
| |
jnden bodem vander graht |
| |
jc secgv dat her walewain. vaht |
| 10 |
|
so wel ende so ridderlike |
| |
305 |
dat nieman dar en was sin gelike |
| |
ende sine alle ontsagen soe |
| |
dat elc blide was ende vroe |
| |
wie dat hi hem die graht gerumde |
| 15 |
|
jc secgv dat dar meneh cuemde |
| |
310 |
eer hi neder quam te gronde |
| |
dat hi bejagde sulke wonde |
| |
sine wart hem heel jn .xl. dagen |
| |
nine hadmen hem van andren slagen |
| 20 |
|
gedint. hi hadde gnoh mesfaren |
| |
315 |
alle degene die comen waren |
| |
jnde graht die demen keren |
| |
te haren lahtre ende tharen onneren |
| |
[A]lseGa naar voetnootl) die van buten hadden gedaen |
| 25 |
|
dit pongis dat hem vergaen |
| |
320 |
was te lahtre ende tonneren |
| |
die daden manen die meste heren |
| |
van alden here van galistroet |
| |
tue saten die scone waren ende groet |
| 30 |
|
ende hebbe nse toten mure braht |
| |
325 |
ende dar stont neuen op die graht |
| |
die casteel die was gewraht |
| |
op vir sciuen dar op lagen |
| |
degene die te scitene plagen |
| 35 |
|
si scoten jnwert hare gescihte |
| |
330 |
so datse vlogen so gedihte |
| |
oht waren hagelstene |
| |
dese scuttren allene |
| |
heft die van binnen meer verladen |
| 40 |
|
dan alle dander antsine daden |
| |
335 |
want si bescermden hare gesellen |
| |
so wel dat si begonsten vellen |
| |
ende af werpen ende te storen |
| |
| |
| |
Bijlage 6
Reinaert E
|
| |
2990 |
Ende die scon oec als ende als |
| |
Die hi droeh ane sine been. |
| |
Gebonden. daden dat hi sceen. |
| |
Pelegrim gelic genoeh |
| 5 |
|
2995 |
.Reinarts.Ga naar voetnootap) herte binnen loeh. |
| |
Dor dat si alle met heme gingen. |
| |
met soe groter samenongen. |
| |
Die hem teuoren waren wreet |
| |
Doe sprac hi ten coninc mi es leet |
| 10 |
|
3000 |
Dat gi dus verre met mi gaet. |
| |
Jc vrochte et mah v. wesen quaet |
| |
Gi hebt geuaen tue mordenare. |
| |
geuallet dat si v. onfaren. |
| |
Gi hebt .v. te wahtene meer |
| 15 |
|
3005 |
Dan gi .v. dadet noit eer |
| |
Blift gode beuolen ic moet gaen. |
| |
Na dyse tale ginc hi staen. |
| |
Op sine echterste tue poten. |
| |
Ende maende den clenen ende den / groten.Ga naar voetnootaq) |
| 20 |
|
3010 |
Dat si alle vor hem baden. |
| |
Of si ane sine weldadenGa naar voetnootar). |
| |
Gerech deel hebben wouden. |
| |
Si seyden alle dat si souden. |
| |
Sins gedingen in haren gebede. |
| 25 |
|
3015 |
Nu hort vort wat Reinart. dede. |
| |
Dar hi van den coninc sciet. |
| |
So drouelike hi uan hem sciet. |
| |
Dat et somen sere ontfarmede // |
| |
ro b |
|
Cuarde den hase hi bimaende. |
| 30 |
|
3020 |
O wi cuart nu sele wisceden. |
| |
Of got wille gi sult mi geleden. |
| |
Ende min vrint bellin de ram. |
| |
Gi tuene word mi noit gram. |
| |
Gine moet mi vort bringen. |
| 35 |
|
3025 |
Gi siid van soter wandelingen. |
| |
Ende onbegrepen ende godertiren. |
| |
Ende onbeclagt uan allen diren. |
| |
Gestelic es ver beder sede. |
| |
Gi leuet bede asse ic doe dede |
| 40 |
|
3030 |
Doe ic clusenare was. |
| |
Hebdi louerGa naar voetnootas) ohte gras |
| |
| |
| |
Bijlage 7
Perchevael
|
| |
her walewein sprac dat lone v got |
| |
min wille ende min gebot |
| |
dats dat gi bliuen moet gesont |
| |
Ende als die ioncfrouwe. dat verstont |
| 5 |
|
85 |
dat her walewein. wilde riden |
| |
nech si hem ten seluen tiden |
| |
Ende custe sinen voet |
| |
alse her walewein. dit verstoet |
| |
Sprac hi ioncfrouwe. wats dat gi doet |
| 10 |
|
90 |
Si sprac here ic cusse ven voet |
| |
Op genade dat gi |
| |
mins gedinken sult dar bi |
| |
vo a |
|
her walewein. sprac lieue ioncfrouwe. |
| |
Soe mine waerheit ende trouwe |
| 15 |
|
95 |
Gi hebt mi ghedaen sulc ere |
| |
Jnne verget nemmer mere |
| |
darna heft hi orlof genomen |
| |
niet allene aen hem somen |
| |
mar aen hem allen die hi daer siet |
| 20 |
|
100 |
done wildi langer lette niet |
| |
hi reet met hasten alden dach |
| |
dies nachts hi tenen clostar lach |
| |
daer hem niet en ghebrac |
| |
Ende men hem ere dede ende gemac |
| 25 |
|
105 |
alse enen goeden man betam |
| |
dies margens alse die dach quam |
| |
Reet hi danen dor een lant |
| |
dar hi anders niet en vant |
| |
dan wildernesse ende woestine |
| 30 |
|
110 |
dus reet her walewein. entie sine |
| |
Tote een luttel ouer none |
| |
doe quam gereden dese cone |
| |
Neuen die side van enen woude |
| |
daer hi beneuen liden soude |
| 35 |
|
115 |
dar wilde stonden ter weiden vele |
| |
her walewein. hiet te sine spele |
| |
Enen cnape beten te hant |
| |
die een ors leide in die hant |
| |
dat harde starc was ende groet |
| 40 |
|
120 |
Tenen cnape hi gheboet |
| |
dat hi bete ende tors vergorde |
| |
dat was gedaen metten worde |
| |
des was her walewein. harde blide |
| |
Ende bete neder van den rosside |
| 45 |
|
125 |
Ende ginc sitten op dat ors |
| |
| |
| |
Bijlage 8
Wisselau
|
| |
Doe gereden si genoech |
| |
675 |
[doe men tet]en vor droech |
| |
d |
|
Sprac de .coninc. espriaen |
| |
Sal v kimpe mede gaen |
| 5 |
|
Des sijt here gewes |
| |
jc ete node dar h[i e]s |
| |
680 |
hi es so lelec [........] |
| |
jc weet [...............] |
| |
hier nes scinke no drossate |
| 10 |
|
die hem droege [dari] ate |
| |
Doe sprac gernout |
| |
685 |
[die wa]s [den] .coninc. karle. hout |
| |
Sin geslechteGa naar voetnootci) es dit worden sa[t] |
| |
dart ter taflen niet en at |
| 15 |
|
hi dochte hoe hi den heren |
| |
behouden siere eren |
| |
690 |
vten lande brochte |
| |
Dat waren sine gedochte |
| |
ende den bere vresam saen |
| 20 |
|
Die hem den scade hadde ged[aen] |
| |
hoe dicke espriaen sach |
| |
695 |
opten bere dar hi lach |
| |
of hi begonde rechten |
| |
Datti met sinen knechten |
| 25 |
|
van der taflen mochte ontrinnen |
| |
dar sat hi met onminnen |
| |
700 |
jn sins selfs sale |
| |
hem en was te mode bar wale |
| |
Alsi doe vol aten |
| 30 |
|
ende bi den viere saten |
| |
Sprac men omslapen gaen |
| |
705 |
Doe seide espriaen |
| |
Sal v kempe s[.......] |
| |
Gi heren dat so[.....] |
| 35 |
|
Sal men v b[.........] |
| |
jn ere kem[..........] |
| |
710 |
men sal de[..........] |
| |
beide bind[..........] |
| |
Quame h[.............] |
| 40 |
|
ende quame h[........] |
| |
ende worde s[........] |
| |
715 |
hi hadse sc[.......] |
| |
des seldi v[.........] |
|
-
voetnootaq)
-
groten staat ingevolge plaatsgebrek op de vorige regel en is met een streep hierheen getrokken
|
Auteursrechtelijk beschermd