De Nederlandse Opstand in de pamfletten 1566-1584

[p. 318]

Bibliografie

Algemene Geschiedenis der Nederlanden in twaalf delen, onder redactie van J.A. van Houtte, J.F. Niermeyer, J. Presser, J. Romein, H. van Werveke, deel IV en V, Utrecht-Antwerpen-Brussel-Gent-Leuven 1952.

Altamira, L.R., Philippe II d'Espagne, in: Hommes d'Etat, o.l.v. A.B. Duffy en F. Galy, deel II, Paris 1937, 509-598.

Arbó, S.J., Cervantes (uit het Spaans vertaald door G.C. Mohr - Horsman), Amsterdam 1947.

Avermaete, R., Lamoral d'Egmont 1523-1568, Bruxelles 1943.

Bakhuizen van den Brink, R.C., Studien en Schetsen over vaderlandsche geschiedenis en letteren, 5 dln., Amsterdam 1863-1913.

Bakhuizen van den Brink, M.R.C. - J.S. Theissen - H.A. Enno van Gelder, Correspondance française de Marguerite d'Autriche, duchesse de Parme, avec Philippe II, (1565-1568), 3 dln., Utrecht 1925-1942 (WHG IIIe serie no's. 47 en 74).

Becker, B., Bronnen tot de kennis van het leven en de werken van D.V. Coornhert, 's-Gravenhage 1928 (RGP, kleine serie, 25).

Beesley, E.E., Queen Elisabeth, London 1892.

Bense, J.F., The Anglo-Dutch Relations from the earliest times to the Death of William the Third, 's-Gravenhage 1925.

Berkelbach van der Sprenkel, J.W., Oranje en de vestiging van de Nederlandse Staat, Amsterdam 1946.

Bertrand, L., Philippe II à l'Escurial, Paris 1929.

Berwick y de Alba, D.C.L., The Great Duke of Alba as a public servant, London etc. 1947.

Bezold, F. von, Briefe des Pfalzgrafen Johann Casimir mit verwandten Schriftstücken, I (1576-1582), München 1882, 359.

Bibl, V., Der Tod des Don Carlos, Wien 1918.

Bindoff, S.T., The Netherlands and England: the Parting of the Ways, in: Verslag van de Algemene Vergadering der leden van het Historisch Genootschap gehouden te Utrecht 31 October 1949, Utrecht 1950, 60-74.

Blok, P.J., Het advies der Spaansche Inquisitie, in: BVGO IVe reeks, 6 (1907) 241-257; 468-470.

- Apologie van Lodewijk van Nassau, Utrecht 1885, 154-368 (BMHG VIII).

- Prins Willem's Apologetica, in: BVGO Ve reeks, 4 (1917) 259-286.

- Willem de Eerste, Prins van Oranje, 2 dln., Amsterdam 1919-1920 (Nederlandsche Historische Bibliotheek, o.l.v. H. Brugmans, XI-XII).

Boer, C., Hofpredikers van prins Willem van Oranje. Jean Taffin en Pierre Loyseleur de Villiers, 's-Gravenhage 1952.

[p. 319]

Bonger, H., De motivering van de godsdienstvrijheid bij Dirck Volkertszoon Coornhert, Arnhem 1954.

Bor, P.C., Oorsprongk, begin en vervolgh der Nederlantsche oorlogen, beroerten, en borgerlijke oneenigheden, I-II, Amsterdam 1679.

Brandi, K., Kaiser Karl V. Werden und Schicksal einer Persönlichkeit und eines Weltreiches, II: Quellen und Erörterungen, München 1941^3.

Brants, V., ‘Le Prince’ de Machiavel dans les anciens Pays-Bas, in: Mélanges d'histoire offerts à Charles Moeller..., II: Époque moderne et contemporaine, Louvain-Paris 1914, 87-99.

Bratli, Ch., Philippe II, roi d'Espagne, Paris 1912 (uit het Deens).

Brion, M., Bartholomé des Las Casas ‘Père des Indiens’, Paris (1927).

Brom, G. - Hensen, A.H.L., Romeinse Bronnen voor den kerkelijk-staatskundigen toestand der Nederlanden in de 16e eeuw, 's-Gravenhage 1922 (RGP 52).

Brouwer, J., Montigny, Afgezant der Nederlanden bij Philips II, Amsterdam 1941.

Bruin, C.C. de, De Statenbijbel en zijn voorgangers, Leiden 1937.

Burmannus Secundus, Petrus, Analecta Belgica, Lugduni Batavorum 1772.

Busken Huet, Het Land van Rembrand, 2 dln., Utrecht-Antwerpen (1954).

Bussemaker, C.H. Th., De Afscheiding der Waalsche gewesten van de Generale Unie, 2 dln., Haarlem 1895-1896.

Calendar of State Papers, foreign Series of the Reign of Elisabeth, (1569-1585), 11 dln., London 1874-1916.

Cornelissen, A.J.M., Calvijn en Rousseau. Een vergelijkende studie van beider staatsleer, Nijmegen-Utrecht 1931.

- Wilhelmus van Nassouwe. Een nieuwe historische plaatsing, Utrecht-Nijmegen 1945.

Cornelissen, J.D.M., Medewerkers van den Prins, in: Prins Willem van Oranje 1533-1933, Haarlem 1933, 235-253.

- De trouw der Katholieken tegenover ‘ketters’, Nijmegen 1930.

Couturier, P. - A. Latreille - J. Cadier, La Saint-Barthélemy, jour de réparation, in: Unité chrétienne et tolérance religieuse, Paris (1950), 104-123.

Cuno, Fr. W., Franciscus Junius der Ältere, Professor der Theologie und Pastor (1545-1602). Sein Leben und Wirken, seine Schriften und Briefe, Amsterdam 1891.

Delvigne, A., Mémoires de Martin Antoine del Rio sur les troubles des Pays-Bas durant l'administration de don Juan d'Autriche, I, Bruxelles-La Haye 1869.

Devos, J.P., Les chiffres de Philippe II (1555-1598) et du Despacho Universal durant le XVIIe siècle, Bruxelles 1950 (Académie royale de Belgique. Commission royale d'histoire).

Dierickx, M., De oprichting der nieuwe bisdommen in de Nederlanden onder Philips II. 1559-1570, Antwerpen-Utrecht 1950.

Drewes, J.B., Het Wilhelmus. De geestelijke achtergrond van ons volkslied, Amsterdam-Brussel-Londen-New York 1946.

Durme, M. van, Herziening van het proces van de Hertog van Alba, in: Streven, 9 (1955) 138-147.

[p. 320]

- Antoon Perrenot van Granvelle. Beschermheer van Christoffel Plantijn, Antwerpen-Brussel-Gent-Leuven 1948.

Elkan, A., Über die Entstehung des niederländischen Religionsfriedens von 1578 und Mornays Wirksamkeit in den Niederlanden, in: Mitteilungen des Instituts für östenreichische Geschichtsforschung, 27 (1906) 467-474.

- Johann und Philipp von Marnix während des Vorspiels des niederländischen Aufstandes 1565-1567, Leipzig (1913).

- Die erste Publizistik der Bartholomäusnacht und Mornay's Vindiciae contra tyrannos, Heidelberg 1905.

Essen, L. van der, Alexandre Farnèse, Prince de Parme, Gouverneur général des Pays-Bas (1545-1592), 4 dln., Bruxelles 1933-1935 (Bibliothèque du XVIe siècle).

- L'intervention de Marguerite de Parme dans le mouvement de réconciliation des provinces wallones (1579). Un document inédit des archives farnésiennes de Naples, in: Bulletin de la Commission royale d'histoire, 88 (1924) 1-12.

Everdingen, W. van, Het leven van Mr. Paulus Buys, Advocaat van den lande van Holland, Leiden 1895.

Favresse, F., L'avènement du régime démocratique à Bruxelles pendant le moyenâge (1306-1423), Bruxelles 1932 (Académie royale de Belgique. Classe des lettres et des sciences morales et politiques. Mèmoires).

Fredericq, P., Het Nederlandsch Proza in de zestiendeëeuwsche pamfletten uit den tijd der beroerten, met eene bloemlezing (1566-1600) en een Aanhangsel van liedjes en gedichten uit dien tijd, Bruxelles 1907.

Frederiks, J.G., De moord van 1584. Oorspronkelijke verhalen en gelijktijdige berichten van den moord gepleegd op prins Willem van Oranje. Met eenige bijlagen en aanteekeningen, 's-Gravenhage 1884.

Friedländer, E., Briefe des Aggaeus de Albada an Rembertus Ackema und andere, aus den Jahren 1579-1584, Leeuwarden 1874.

Fruin, R., Tien Jaren uit den Tachtigjarigen Oorlog (1588-1598), 's-Gravenhage 1906.

- Uittreksel uit Francisci Dusseldorpii Annales 1566-1616, 's-Gravenhage 1893 (WHG, IIIe serie 1).

- Verspreide Geschriften, met aanteekeningen, toevoegsels en verbeteringen uit des schrijvers nalatenschap, uitg. door P.J. Blok, P.L. Muller en S. Muller Fzn., 10 dln., 's-Gravenhage 1900-1905.

- en H.T. Colenbrander, Geschiedenis der Staatsinstellingen in Nederland, 's-Gravenhage 1922^2.

Gachard, L.P., Actes des États Généraux des Pays-Bas 1576-1585, Notice chronologique et analytique, 2 dln., Bruxelles 1861-1866.

- Correspondance de Guillaume le Taciturne prince d'Orange, publiée pour la 1^e fois; suivie de pièces inédites sur l'assassinat de ce prince, etc., 6 dln., Bruxelles 1850-1857.

- Correspondance de Philippe II sur les affaires des Pays-Bas, publiée d'après les originaux conservés dans les Archives royales de Simancas, etc., 5 dln., Bruxelles 1848-1879.

[p. 321]

- Contre l'escript du prince d'Orange, in: Compte-rendu des séances de la Commission Royale d'Histoire, 4 (1841) 79 en 112-123.

Gerdes, D., Scrinium antiquarium sive miscellanea Groningana nova ad historiam reformationis ecclesiasticam praecipue spectantia, I, Groningae et Bremae s.a.

Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden, onder redactie van F. Baur, W.J.M.A. Asselbergs e.a., III: De Letterkunde van de Renaissance tot Roemer Visscher en zijn dochters, door G.S. Overdiep e.a., Antwerpen-Brussel-'s-Hertogenbosch z.j.

Geschiedenis van Nederland, o.l.v. H. Brugmans, deel III en IV, Amsterdam 1936.

Geschiedenis der Nederlanden, onder redactie van L.G.J. Verberne, deel II: L.J. Rogier, Eenheid en Scheiding, Nijmegen 1952.

Geschiedenis van Vlaanderen, o.l.v. R. van Roosbroeck, deel III en IV, Amsterdam 1938-1939.

Geurts, P.H.J.M., Overzicht van Nederlandsche politieke geschriften tot in de eerste helft der 17e eeuw, Maastricht 1942.

Geyl, P., Geschiedenis van de Nederlandse Stam, 2 dln., Amsterdam-Antwerpen 1948-1949^2.

Grinten, J.H.P.M. van der, Het Plakkaat van Verlatinge, in: BVGO, VIIe reeks, 2 (1932) 161-178.

Groen van Prinsterer, G., Archives ou Correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau, 1^re série, 12 tom. et Supplément, Leide 1835-1847.

Haak, S.P., Paullus Merulla 1558-1607, Zutphen 1901.

Haer, F. van der, De initiis tumultuum belgicorum ad serenissimum D.D. Alexandrum Farnesium Parmae et Placentiae Ducem Libri Duo: Quibus eorum temporum Historia continetur, quae a Caroli Quinti morte, usque ad Ducis Albani adventum, imperante Margaretha Austria, Parmae et Placentiae Duce, per annos novem in Belgio extiterunt. Duaci 1637.

Halkin, L.E., Philippe II, cet inconnu, in: Initiation à la critique historique, Paris 1951, 87-107.

Hanke, L., Bartolomé de las Casas. An interpretation of his Life and Writings, The Hague 1951.

Hansen, J., Der niederländische Pacificationstag zu Köln im Jahre 1579, in: West-deutsche Zeitschrift für Geschichte und Kunst, 13 (1894) 227-272.

Herderscheê, J., Namen en spreekwijzen aan den Bijbel ontleend, Deventer 1918^4.

Herwerden, P.J. van, Het verblijf van Lodewijk van Nassau in Frankrijk. Hugenoten en Geuzen 1568-1572, Assen 1932.

- Bij den oorsprong van onze onafhankelijkheid. Een studie over het aandeel van de standen aan het verzet tegen Spanje in de jaren 1559-1572, Groningen-Batavia 1947.

Heijbroek, J.F., De Fabel. Ontwikkeling van een literatuursoort in Nederland en in Vlaanderen, Amsterdam 1941.

Hopperus, Joachim, Epistolae ad Viglium ab Aytta Zuichemum (Editae cura Corn. Fra. de Nelis), Trajecti ad Rhenum 1802.

Hoynck van Papendrecht, C.P., Analecta Belgica, 3 dln., Hagae Comitum 1743.

[p. 322]

Hulzen, A. van, Utrecht in 1566 en 1567, Groningen-Batavia 1902.

Itjenhorst Jz., J., De werkzaamheid van Du Plessis Mornay in dienst van Hendrik van Navarre in de jaren 1576 tot 1582, Kampen 1917.

Japikse, N., De minuut van het plakkaat der afzwering van 26 Juli 1581, in: BVGO, Ve reeks, 6 (1919) 39-63.

- Resolutiën der Staten Generaal van 1576-1609, deel I-IV (1576-1584), 's-Gravenhage 1915-1919 (RGP 26, 33, 41 en 43).

- De Staten Generaal van 1576, in: BVGO, Ve reeks, 3 (1916) 1-39.

Juste, Th., Le comte d'Egmont et le comte de Hornes, d'après des documents authentiques et inédits, Bruxelles 1862.

Kalken, F. van - J. Jonckheere, Marnix de Sainte Aldegonde (1584-1598), Le Politique et le Pamphlétaire. Le Pédagogue, Bruxelles 1952.

Kampinga, H., De opvattingen over onze oudere Vaderlandsche Geschiedenis bij de Hollandsche historici der XVI^e en XVII^e eeuw, 's-Gravenhage 1917.

Kernkamp, J.H., De Handel op den vijand 1572-1609, 2 dln., Utrecht 1931-1934.

Kervyn de Lettenhove, J.M.B.C., Les huguenots et les gueux. Étude historique sur vingt-cinq années du XVIe siècle (1560-1585), 6 dln., Bruges 1883-1885.

- Relations politiques des Pays-Bas et d'Angleterre, sous le règne de Philippe II, 11 dln., Bruxelles 1882-1900.

Kervyn de Volkaersbeke, Ph. - J. Diegerick, Documents historiques inédits concernant les troubles des Pays-Bas, 1577-1584, publiés avec des notes biogr. et histor., 2 dln., Gand 1847-1849.

Kessen, A., Het Wilhelmus van Nassouwe en zijn auteur, in: Miscellanea... van Gils, Publications de la société historique et archéologique dans le Limbourg, 85 (1949) 333-344.

Kluckhohn, A., Briefe Friedrich des Frommen, Kurfürsten von der Pfalz mit verwandten Schriftstücken, I (1559-1566), Braunschweig 1868.

Knuttel, W.P.C., De toestand der Nederlandsche Katholieken ten tijde der Republiek, 2 dln., 's-Gravenhage 1892-1894.

Kuiper, E.T. - P. Leendertz Jr., Het Geuzenliedboek. Naar de oude drukken, 2 dln., Zutphen 1924-1925.

Lacroix, A., Oeuvres de Ph. de Marnix de Sainte Aldegonde. Correspondance et mélanges, Bruxelles 1860; Écrits politiques et historiques, Bruxelles 1859.

- F. van Meenen, Notices historiques et bibliographiques sur Ph. de Marnix, Bruxelles 1858.

Laurillard, E., Opgave en Toelichting van spreuken en gezegden in de volkstaal, aan den Bijbel ontleend, Amsterdam 1875.

Leendertz Jr., P., Het ‘Wilhelmus van Nassouwe’. Met verklaring en historische toelichting, Zutphen 1925.

Lefèvre, J., Correspondance de Philippe II sur les affaires des Pays-Bas, publ. d'après les originaux conservés dans les Archives de Simancas, 2^e partie, tom. I., Bruxelles 1940 (Académie royale de Belgique. Commission royale d'histoire).

Lieder, F.W.C., The Don Carlos Theme, in: Havard Studies and Notes in Philology and Literature, 12 (1930) 1-73.

[p. 323]

Lossen, M., Aggäus Albada und der kölner Pacificationscongress im Jahre 1579, in: Historisches Taschenbuch, 5. Folge, 6 (1876) 275-352.

Lotar, P.L., Mémoire sur l'Affaire Jauregui, Anvers, mars 1583. Le cas du P. Antoine Temmerman, Bruxelles 1937.

Malengreau, G., L'Esprit Particulariste et La Révolution des Pays-Bas au XVIe siècle (1578-1584), Louvain 1936. (Recueil de travaux publiés par les Membres des Conférences d'Histoire et de Philologie, 2me série, fascicule 36 me).

Marnix van Sinte Aldegonde. Uitgegeven in opdracht van het Uitvoerend Comité ter Herdenking van het Vierde Eeuwfeest van Marnix van Sinte Aldegonde...., Brussel-Amsterdam z.j.

Mees-Verwey, M., Apologie ofte Verantwoordinge van de Prince van Orangien, uitgegeven door...., met een voorrede van Albert Verwey, Santpoort 1942^2.

Meester, B. de, Le Saint-Siège et les Troubles des Pays-Bas. 1566-1579. Louvain 1934 (Recueil de travaux publiés par les Membres des Conférences d'Histoire et de Philologie, 2me série, fascicule 28me).

Meteren, E. van, Historie der Nederlandscher ende haerder Naburen Oorlogen ende geschiedenissen tot den lare M.VIC.XII...., 's-Gravenhage 1614.

Mémoires anonymes sur les troubles des Pays-Bas. 1565-1580, éd. J. Blaes et A. Henne, 4 dln., Bruxelles 1859-1866 (Société de l'histoire de Belgique. Collection de mémoires relatifs à l'histoire de Belgique, XVIe siècle, nos. 3, 7, 12, 20 et 24).

Merriman, R.B., The Rise of the Spanish Empire, in the old World and in the new, IV: Philip the Prudent, New York 1934.

Meyer, A. de, Le procès de l'attentat commis contre Guillaume le Taciturne, Prince d'Orange, 18 mars 1582, Bruxelles 1933.

Moreau, É. de, Le clergé des Pays-Bas méridionaux à l'époque des Troubles, in: Koninklijke Belgische Acadamie. Mededeelingen van de Klasse der Letteren en der Moreele en Staatkundige Wetenschappen, V, XXXIII, 1947, 195-214.

Motley, J.L., The Rise of the Dutch Republic: A History, London 1902.

Muller, P.L., Prins Willem I en Frankrijk, in: P.L. Muller's Verspreide Geschriften, Leiden 1906, 256-281.

- Anjou's veldtocht en overkomst, in: BVGO, IVe reeks, 2 (1902) 43-70.

- Anjou's vertrek en einde, in: BVGO, IVe reeks, 4 (1905) 1-54.

- Breuk en verzoening, in: BVGO, IVe reeks, 2 (1902) 272-306.

- De verkiezing van Anjou, in: BVGO, IIIe reeks, 8 (1894) 339-420.

- A. Diegerick, Documents concernant les relations entre le Duc d'Anjou et les Pays-Bas (1576-1583), 5 dln., Utrecht-'s-Gravenhage 1889-1899.

Nuyens, W.J.F., Geschiedenis der Nederlandsche Beroerten in de XVIe eeuw, 3 dln., Amsterdam 1865-1867.

Otten, J.F., Machiavelli, sleutel van onzen tijd. Gevolgd door een nieuwe vertaling van De Vorst, 's-Gravenhage 1941.

Pater, J.C.H. de, De Raad van State nevens Mathias (1578-1581), 's-Gravenhage 1917.

- De Tachtigjarige Oorlog, Amsterdam 1936 (Geschiedenis van Nederland, deel III).

Patry, R., Philippe du Plessis-Mornay. Un huguenot homme d'État (1549-1632), Paris 1933.

[p. 324]

Pfandl, L., Philipp II., Gemälde eines Lebens und einer Zeit, München 1938. Nederlandse vertaling, Filips II, Zijn leven en zijn tijd, Antwerpen (1944).

Piot, Ch., zie: Poullet, E. - Ch. Piot, Correspondance...

Pirenne, H. Histoire de Belgique, deel IV, Bruxelles 1911.

Politieke balladen, refereinen, liederen en spotdichten, der XVIe eeuw, naer een gelyktydig handschrift, uitg. door Ph. Blommaert, Gent z.j.

Poullet, E., Histoire politique nationale. Origine, développements et transformations des institutions dans les Pays-Bas, 2 dln., Louvain 1882-1892.

- Mémoire sur l'ancienne constitution brabançonne, Bruxelles 1863.

- Ch. Piot, Correspondance du Cardinal de Granvelle, 1565-1586. Faisant suite aux Papiers d'état du Card. de Gr., publ. dans la Collection de Documents inédits sur l'histoire de France, 12 dln., Bruxelles 1877-1896 (Collection de Chroniques Belges inédits).

Presser, J., e.a., De Tachtigjarige Oorlog, Amsterdam-Brussel 1948^3.

Prims, F., Beelden uit de Cultuurstrijd, Antwerpen 1942 (Antwerpsensia, XVe reeks).

- De Groote Cultuurstrijd, 2 dln., (1578-1585), Antwerpen-Brussel-Gent-Leuven 1942-1943.

Prins Willem van Oranje 1533-1933, Haarlem 1933.

Proost, K.F., De Bijbel in de Nederlandsche Letterkunde als spiegel der cultuur, deel II: Zestiende en zeventiende eeuw, Assen 1933.

Rachfahl, F., Don Carlos. Kritische Untersuchungen, Freiburg i.B. 1921.

- Wilhelm von Oranien und der niederländische Aufstand, deel I-II, Halle a.S. 1906-1908; deel III, 's-Gravenhage 1924.

Rahlenbeck, Ch., Notes sur les auteurs, les imprimeurs et les distributeurs des pamphlets politiques et religieux du XVIe siècle, in: Bulletin du bibliophile belge, 15 (1859) 361-372.

Ram, de, Documents relatifs à la Pacification de Gand de 1576, in: Compte-rendu des séances de la Commission royale de l'histoire ou recueil de ses bulletins, 14 (1848) (5)-(16).

Raus, L., De dialoog ‘Emanuel-Erneste’ en zijn auteur, 1580, in: De Gulden Passer, N.R., 10 (1932) 25-39.

Reiffenberg, F.A.F.Th. de, Correspondance de Marguérite d'Autriche, Duchesse de Parme, avec Philippe II, suivie des interrogatoires du comte d'Egmont et de quelques autres pièces, Bruxelles 1842.

Reitsma, J., Franciscus Junius. Een Levensbeeld uit den eersten tijd der Kerkhervorming, Groningen 1864.

Renson, G., Frederik Perrenot, Heer van Champagney, en Willem van Oranje, in: Miscellanea Historica in honorem Leonis van der Essen, deel II, Brussel-Parijs 1947, 567-577.

Resolutien van de Staten van Holland ende Westvriesland 1575, 50-51.

Ritter, M., Über die Anfänge des niederländischen Aufstandes, in: Historische Zeitschrift, 58 (1887) 385-434.

- Wilhelm von Oranien und die Genter Pacification (1576), in: Deutsche Zeitschrift für Geschichtswissenschaft, 3 (1890) 29-47.

Robaulx de Soumoy, A.L.R. de, Mémoire de Frédéric Perrenot, Sieur de

[p. 325]

Champagney, 1573-1590, Bruxelles-La Haye 1860 (Collection de Mémoires relatifs à l'histoire de Belgique).

Röder, J., Marnix von St. Aldegonde vor dem Reichstag zu Worms (1578). Mit einer Einleitung von S. Hinderdael, Den Haag 1941.

Rogier, L.J., Eenheid en Scheiding, Nijmegen 1952 (Geschiedenis der Nederlanden, deel II).

- Geschiedenis van het Katholicisme in Noord-Nederland in de 16e en 17e eeuw, 2 dln., Amsterdam 1945-1947.

- Over karakter en omvang van de Nederlandse emigratie in de zestiende eeuw, in: Historisch Tijdschrift, 16 (1937) 325-367; 17 (1938) 5-27.

- De Katholieken en de Opstand tegen Philips II, in: Het Gemeenebest, 4 (1941-1942) 233-254.

- Paulus Buys en Leicester, Nijmegen-Utrecht 1948.

Roosbroeck, R. van, De Kroniek van Godevaert van Haecht over de troebelen van 1565 tot 1575 te Antwerpen en elders, 2 dln., Antwerpen 1929-1933.

Royaards, H.J., Bijdrage tot de geschiedenis van de Nederlandsche volksgeest in de XVIe eeuw, tegenover de Spaansche Inquisitie, in: Archief voor Kerkelijke Geschiedenis, 1 (1829) 253-282.

Rudelsheim, M., Twee pamfletten van 1568 teruggevonden, in: De Navorscher, 55 (1905) 125-147.

Scheerder, J., Eenige nieuwe bijzonderheden betreffende het 3.000.000 goudguldens rekwest (1566), in: Miscellanea Historica in honorem Leonis van der Essen, deel I, Brussel-Parijs 1947, 559-566.

Scheltema, J., Geschied- en letterkundig mengelwerk, 6 dln., Amsterdam-Utrecht 1817-1836.

Schelven, A.A. van, Het begin van het gewapend verzet tegen Spanje in de 16e-eeuwsche Nederlanden, in: Handelingen en Mededeelingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, 1914-1915, 126-156.

- Marnix van St. Aldegonde, Utrecht 1939.

- De opkomst van de idee der politieke tolerantie in de 16e-eeuwsche Nederlanden, in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 46 (1931) 235-247, 337-388.

- Het ‘Heilig Recht van Opstand’, Kampen 1920 (Schild en Pijl 4 en 5).

- De Staatsvorm van het Zwitsersch Eedgenootschap den Nederlanden ter navolging aanbevolen, in: Miscellanea Historica in honorem Leonis van der Essen, deel II, Brussel-Parijs 1947, 747-756.

- Het Verzoekschrift der drie millioen goudguldens (October 1566), in: BVGO, VIe reeks, 9 (1930) 1-42.

- Willem van Oranje. Een boek ter gedachtenis van idealen en teleurstellingen, Haarlem 1948^4.

Schillings, A., Philips de Montmorency, Graaf van Hoorne, in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 28 (1913) 321-327.

Schneider, R., Persönlichkeit und Schicksal Philipps II., in: Historisches Jahrbuch, 61 (1941) 138-172.

- Philipp der Zweite oder Religion und Macht, Leipzig 1931^1; Olten 1949^2.

Schrevel, A. de, Le traité d'alliance conclu en 1339 entre la Flandre et le Brabant renouvelé en 1578, Bruges 1922.

[p. 326]

Smit, P.F. Ch., Enige opmerkingen over de considerans van het placaet van Verlatinge van 26 Juli 1581, Leiden 1952.

Sneller, Z.W., Unie van Utrecht en Plakkaat van Verlatinge. De wording van den Nederlandschen Staat, Rotterdam 1929.

Someren, J.F. van, La Correspondance du Prince d'Oranges avec Jacques de Wesenbeke, Utrecht-Amsterdam 1896 (Archives ou Correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau. Supplément au recueil de M.G. Groen van Prinsterer).

- Wesenbeke of Marnix? Historisch-bibliografische studie, in: Oud-Holland, 9 (1891) 73-105; 10 (1892) 66-80.

Spiegel, L.P. van de, Bundel van onuitgegeven stukken, dienende ter opheldering der vaderlandsche historie en regeeringsform, en voornam. der historie van de Unie van Utrecht, 2 dln., Goes 1780-1783.

Strada, F., De Bello Belgico Decas I. Ab excessu Caroli V. Imp. usque ad initia praefecturae Alexandri Farnesii Parmae et Placentiae Ducis III.; Decas II. Ab initio praefecturae Alexandri Farnesii Parmae Placentiaeque Ducis III. An. 1578 usque ad An. 1590, Antverpiae 1648-1649.

Terlinden, Ch., Du nouveau sur le duc d'Albe, in: Revue Général Belge, (1953) 566-578.

Timmer, E.M.A., Een verweerschrift tegen Prins Willem's Apologie, en drie andere Spaansgezinde pamfletten, in: BVGO, VIe reeks, 6 (1928) 61-94.

Toorenenbergen, J.J. van, Eene bladzijde uit de geschiedenis der Nederlandsche geloofsbelijdenissen ter gedachtenisviering bij haar derde eeuwgetijde beschreven en met de oorspronkelijke bescheiden uitgegeven, 's-Gravenhage z.j.

- Marnix van St. Aldegonde. Godsdienstige en kerkelijke geschriften, 3 dln., 's-Gravenhage 1871-1891.

- Marnixiana anonyma. Nieuwe verscheidenheden uit en over zijne nalatenschap, 's-Gravenhage 1903.

Treumann, R., Die Monarchomachen. Eine Darstellung der revolutionären Staatslehren des XVI. Jahrhunderts (1573-1579), Leipzig 1895.

Veenendaal, A.J., Vier vragen betreffende het Wilhelmus, in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 67 (1954) 1-20.

Vermaseren, B.A., De Katholieke Nederlandsche Geschiedschrijving in de XVIe en XVIIe eeuw over den Opstand, Maastricht 1941.

Viglii ab Aytta Zuichemi epistolae politicae et historicae ad Joachim Hopperum, in: C.P. Hoynck van Papendrecht, Analecta Belgica, I, Hagae Comitum 1743, 345-868.

Vloten, J. van, Nederlandsche Geschiedzangen naar tijdsorde gerangschikt en toegelicht (863-1609), 2 dln., Amsterdam 1852.

Vrankrijker, A.C.J. de, De motiveering van onzen Opstand. De theorieën van het verzet der Nederlandsche opstandelingen tegen Spanje in de jaren 1565-1581, Nijmegen-Utrecht 1933.

- De Staatsleer van Hugo de Groot en zijn Nederlandsche tijdgenoten, Nijmegen-Utrecht 1937.

Walsh, W. Th., Philip II, London-New York 1937.

Walsingham, Fr., Mémoires et Instructions pour les Ambassadeurs ou Lettres et Négociations. Trad. de l'Anglais, Amsterdam 1700.

[p. 327]

Water, J.W. te, Historie van het verbond en de smeekschriften der Nederlandsche edelen ter verkrijging van vrijheid in den godsdienst en burgerstaat in de jaren 1565-1567, 4 dln., Middelburg 1779-1796.

Wedgwood, C.V., William the Silent, William of Nassau, Prince of Orange 1533-1584, London 1946^4.

Weiss, Ch., Papiers d'état du Cardinal de Granvelle d'après les manuscrits de la bibliothèque de Besançon, 11 dln., Paris 1841-1852 (Documents inédits sur l'histoire de France).

Wilhelmus van Nassouwe, uitgegeven ter gelegenheid van het IVe eeuwfeest der geboorte van Prins Willem van Oranje, o.l.v. P. Geyl, Middelburg z.j.

Willocx, F., L'introduction des décrets du Concile de Trente dans les Pays-Bas et dans la principauté de Liège, Louvain 1929 (Recueil de travaux publiés par les Membres des Conférences d'Histoire et de Philologie, 2e série, fascicule 14me).

Ysselstein, G.T. van, L'Auteur de l'ouvrage Vindiciae contra tyrannos publié sous le nom de Stephanus Junius Brutus, in: Revue historique, 56 (1931) 46-59.

Zeeman, C.F., Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, benamingen en volksuitdrukkingen, aan den Bijbel ontleend, Dordrecht 1877.