Metamorphosis naturalis

Ofte historische beschryvinghe vanden oirspronk, aerd, eygenschappen ende vreemde veranderinghen der wormen, rupsen, maeden, vliegen, witjens, byen, motten ende dierghelijcke dierkens meer

[fol. c1r]

Aen den goedtwilligen Leser.

HOewel den mensch na Godts beeldt, ende op het eynde der wercken Godts, als een kort begrijp des wereldts gheschapen zijnde, door het verval inde sonde, in groote elende niet alleen, maer oock onwetenheyt selfs van natuyrelicke saecken ghekomen is. Nochtans is in ons noch over-gebleven sodanigen licht ende bequaemheyt, door welcke wy met neerstich onder-soeck ende op-merckinge, uyt de geschapene ende sichtbare dingen connen verstaen ende bemercken 'tgene andersints in Godt onsienelick is Rom. 1. namelick sijne ondoorgrondelicke wijsheydt, goedtheydt, macht, ende soo voorts. Ende gemerckt de eere Godts is het uytterste eynde aller saecken , ende d' erhalven den voornaemsten plicht der menschen; soo heb ick na mijn vermoghen. oock getracht yets uyt te vinden dat tot dat eynde mochte dienstich wesen. Ende siende dat vande hemelen, sterren, gewassen, dieren, de gestalte des werelds, der menschen: item van Goddelicke,

[fol. c1v]

natuyrelicke, borghelicke ende alderley andere dinghen door verscheyden hooghe verstanden veel uyt-ghevonden ende beschreven was: soo heb ick voor my verkooren een stoffe, op welcke de andere weynich of niet by na schijnen ghedacht te hebben , om hare gheringheyt (soo sy dachten) of oock om de moeyelicke ende lang-duyrige onder-vindinghe die daer toe vereyst was. Immers dat mach ick seggen, (hoewel op mijn en des druckers versoeck, door den gheleerden D. Joannes de Mey het naest-volghende Capittel ende eenige weynige aenteyckeninghen by-gevoeght zijn,) dat ick hier van niets hebbe beschreven dat uyt eenige andere boecken gehaelt is, of van hooren seggen; maer alleenelick het gene ick door eygen ervarentheydt ende door een veel-jarighe ende onvermoeyelicke neerstigheydt hebbe uyt-gevonden: daer de andere schrijvers maer in het ghemeen hebben geschreven, ende niet volgens eygen ende bysondere bevindinge. Ende hoewel mijnen arbeydt maer en gaet over kleyne ende verachte dierkens, nochtans sal uyt dese beschrijvinge blijcken waerachtich te wesen, dat Godt door Natuyre inde cleyn-

[fol. c2r]

ste dinghen aldermeest sijn wonderen vertoont; ja ongelijck meer dan selfs dickmael inde grootste schepselen: 't welck den grooten Natuyr-kender Salomon oock duydelick aenwijst Prov. 30.24. Dese viere zijn vande kleinste der aerde. Doch de selfde sijn wijs, met wijsheyt wel versien. De mieren &c. Daerom heeft oock ten rechten een Poeet gesegt. Eminet in minimis, maximus ipse Deus. Dat is, den aldergrootsten Godt is inde minste dingen by uytnementheyt. Ende Salomon gebiedt den leuyen mensch te gaen tot de mieren, ende uyt het aensien van hare wegen, (dat is bedrijf) wijs te worden Prov. 6.6.7.8.

Oock quam my inden sin dat alle Godts wercken goedt zijn geene uyt-ghesondert. Genes. 1.31. 1 Thimoth. 4.4. Psal. 104.24. Hoe groot zijn uwe wercken o Heere? ghy hebtse alle met wijsheit gemaeckt, het aerdrijck is vol van uwe goederen.

Ende daerom en heeft het my niet verveelt mijne ledighe uyren inde onder-soeckinghe vanden aerdt, vreemde veranderinge, ende eyghenschappen deser dierkens te besteden. Waerin ick niet alleen geen verdriet tot noch toe, maer in tegendeel groot vermaeck gehadt hebbe; hoewel ick den tijdt van vier

[fol. c2v]

ende twintich jaren daer in besteedt hebbe, beginnende anno 1635.

Ende om alles wel uyt te vinden ende te onthouden, so hebbe ick de rupsen, maden, wormen ende diergelijcke dierkens onder glasen gestelt, met haer natuyrlick voedsel onder-houden, ende eerse tot veranderinge quamen na het leven af-gheteyckent. Oock heb ick pertinent aen-gheteyckent den tijdt ende maniere van haere veranderinghen, ende 't gene daer van te voorschijn quam, af-gheteyckent.

Ick en heb oock niet ontsien 's nachts by de kaers te gaen soecken eenighe dierkens diemen by den dach niet en conde vinden. Somtijts heb ick met de spaede gaen soecken cleyne dieren die sich inde aerde onthielden. Ende op dat alles te beter mochte vertoont werden, so sal een yeder daer toe begeerich zijnde, niet alleen de af-beeldingen; maer oock alle de selfde door den Autheur met haere eyghen coleuren nae het leven af-geteyckent krijgen connen.

Vaert wel.