Verzamelde werken. Deel 8. Laatste gedichten

(1952)–Herman Gorter– rechtenstatus

Ach! nu het Heelal openging in Liefde	9
Als eens de helden van Homerus (Homerus, Aeschylus, Dante en Shakespeare)	64
Als Gij, Geliefde, op mij neder ziet	228
Altijd tot nu toe, in iederen staat.	173

Christus, die 't absolute van de liefde leerde (Vier Joden)	59

Daardoor is zij, als de Natuur zelf, bloeiend	216
D' Arbeidersraden worde' eenmaal het wezen	143
Dat klare licht kristal	23, 33
De arbeiders alleen, en niet de macht'gen (De Arbeiders alleen)	68
De arbeiders moeten worden gebracht	136
De Arbeidersraden maken den arbeider	150
De Arbeidersraden maken het verstand	151
De Arbeidersraden scheppen eerst den mensch	152
De arbeid is ook de bron van het weten	94
De arbeid maakte de verhoudingen	93
De bloed'ge strijd om het bezit	95
De drie laatste begrippen in 't heelal	110
De Geest der Nieuwe Menschheid ziet de menschen	214
De gouden Aarde is vol en vast en klaar	176
De gouden Aarde is vol, schemerklare	177
De gemeenschaplijke arbeid schiep de stammen	92
De menschheid brengt tot macht de arbeidshand	87
De Menschheid is als het erts	238
De Menschheid treedt in dezen gouden tijd	245
De nacht duurt. Ik zit stil. Sla door de ruiten	156
De schaduwe doet zachtkens duizelen	202
Des geestes leven werd tot een tragedie	84
De verte gaat open. - En ik zie den Staat	226
De zee is één schuim. Kokend van woede	225
De Ziel is 't wonder menschenwezen zelf	193
Die Arbeidersraden dooden 't kapitaal	138

Die Arbeidersraden verlossen de menschheid	137
Die Arbeidersraden zijn de verdediging	141
Die economische en politieke raden	140
Die gouden liefde was eerst in de stammen	103
Dietzgen, die 't wezen van het denken leerde	61
Dit is dus de groote en vaststaande waarheid	106
Door d' arbeid heeft de mensch zich zelf geschapen	89
Dwars door de opstanden en oorlog	186

Een geconcentreerd licht, een straal	38
Een gouden klank	39
Een sfeer van gouden stralen weefde	26
Een straal	38
Eeuwig is het Heelal in evenwicht	181
Eindlooze massa stof of energie	77
Einstein heeft hiermee voor de stof bewezen	116
Elk ding is actie en reactie	119
Elke klasse had haar Vrouw-Ideaal	174
En alle dingen door oneind'ge botsing	78
En als gebroken	42
En daar stond Marx, de groote en rustige	256
En deze straal	37
En deze ziel, dat licht rondom een licht	194
En die liefde, - als een straal	35
En dit 's genoeg, want verschijning is arbeid (Mijmering)	120
En evenals 't heelal van onderop.	109
En gaande door het nachtlicht denk ik dit	135
En, hoogst van al, zij deed naar wat zij dacht	30
En ik herken haar! De Geest der Poëzie	227
En ik hoor in den klank der kaskaden	185
En ik verzink in eene diepe liefde	211
En in den nacht, in donkre zwarte stad	145
En in haar stem	37
En in het nachtroet roerloos denk ik dit	125
En juist, o! toen de Revolutie	19

En 'k blijf eenzaam. En tot mij zelven kom	153
En midden in die Menschheid straalt mijn Vrouwe	182
En naar mate de kracht van den arbeid	98
En naar mate de macht der menschen stijgt	102
En naar mate de mensch in de Natuur	100
En nog een ander licht stroomt van de aarde	96
En stil ga ik mijn kamer weder binnen	146
En stil treed ik mijn kamer weder binnen	158
En toen kreeg die Vrouw mij lief	15
En toen kreeg zij de Menschheid lief	17
En toen zochten wij samen naar de Schoonheid	18
En toen zij dan moest gaan sterven	34
En van dat oogenblik was een nieuw leven	81
En van dat oogenblik werd de ronde aarde	83
En van haar goud wezen	36
En wijl ik mijmer in mijn donkre kamer	148
En wijl ik peins - plotseling daar splitst zich	149
En zacht legden hare handen	15
En zacht word ik uit mijne droomen wakker	154
En zoo, omdat de Menschheid is een Eenheid	217
En zoo werd zij de gouden Wijsheid	31
En zoo werd zij geheel van goud	28
En zij had de kindren lief	16
En zij had de Poëzie lief	14
En zij had de verre sterren lief	16
En zij had het Heelal lief	24
En zij had lief de Maatschappij	17
Er komt een dag, o hij is niet meer verre	117

Gij, gij toondet mij dat de arbeid is (Karl Marx)	58
Gij, gij waart het die mij hieruit den weg weest (Karl Marx)	57

Haar armen en haar beenen zijn heel teer	198
Haar donkre gloed! En haar borsten zijn	172
Haar fijne lange handen zijn zoo machtig	197

Haar Geest is zoo oneindig lieflijk zacht	215
Haar gelaat is zoo zacht en wonderschoon	207
Haar gestalte was teeder	11
Haar gezicht is teer en schemerend zacht	209
Haar handen en haar armen zijn een gouden	206
Haar heele lichaam is schoone Muziek	204
Haar lichaam lijkt de volle rijke aarde	171
Haar oogen overschijnen haar gezicht	210
Haar oogen overstroomen haar met liefde	213
Haar oogen zijn de wellen van haar geest	192
Haar oogen zijn de wellen van haar hart	191
Haar stem was geworden zoo teer	39
Haar wezen reeds heel ver weg	35
Hare borst is zoo zacht en rond en teeder	199
Hare buik is zoo welvende en zacht	200
Hare buik is zoo zacht en rond en teeder	201
't Heelal is een oneind'ge massa actie	118
Hegel, die 't absolute der ontwikkeling (Hegel)	60
Het proletariaat begint den laatsten strijd	105
Het werd morgen. En als een stille roos (Nachtliedjes II)	230
Het wezen van 't heelal is energie	76, 86, 90
Homerus, Aeschylus, de hooge trotsche Dante	175

Ik ben gebroken	42
Ik had u lief van af het eerste uur	168
Ik heb het wezen der wereld gevonden	224
Ik storm naar buiten	157
Ik treed naar buite' op d' aard' in diepen nacht	134
Ik vond de Schoonheid eerst in de Natuur	54
Ik zie U flauw. Gij zijt nog te ver af	167
Ik zit in donkre kamer in den nacht	124, 155
In den arbeid komt liefde voor het zelf (Liefde voor zich, uit den arbeid)	97
In den donkeren nacht van 't kapitaal	126
In het groot Heelal	232

In het uur	10
In zuivre klaarheid	32
Is het dan wonder dat oneind'ge liefde	208

Ja, de gedachten van haar groot verstand	190

Ledig is het Heelal	41
Liefde, des menschen wezen, heeft drie deelen	128

Maar achter in 't Heelal, achter de tijden	179
Maar haar Geest was nog veel goudener	12
Maar het zachte en ongelooflijk wonder	180
Maar is er dan geen licht in het donker	244
Maar nog een derde deel heeft deze liefde (Liefde voor de Gemeenschap uit den Arbeid)	101
Maar omdat de liefde voor het middel is	131
Maar omdat er geen liefde in Menschheid is	130
Maar op een oogenblik, diep in 't verleden	79
Maar zij had het groote Begrip	28
Maar zij stierf als Overwinnares	43
Maar zij was Liefde!	29
Maar zij was trotsch tegen het Bedrog	27
Menschheid schept zich zelve - door haar werktuigen	88
Met een oneind'ge zoetheid ziet mij aan	169
Met een teeder licht om de schouders	12
Midde' in de gloeiende bergen	184
Midden op aard, midden in het heelal	247
Mijn Vrouwe is de wonderschoonste Mensch	196
Mijn Vrouwe is de zachte dageraad	195
Mijn Vrouw heeft in haar ooge' een tweetal wegen	189
Mijn Vrouw is als een open klaar kristal	187

Nu dan de nederlaag geleden is	49, 165
Nu is de tijd (De Arbeiders in 1917 tot 1920)	65

O donkerblauwe gloed der nacht (Nachtliedjes I)		229
O! juist toen haar hart openging		20
O mijn Geliefde! Ik zie U verre staan		166
Oneindig is het volk der wereld! - Elk		111
O! wijl vroeger 't heelal onbewust streed		82
O zachte Geest der schoone Poëzie (De Geest der Muziek)		71
O! zij had d' Arbeiders lief (twee gedichten)		22
O! zij had de Menschheid lief		24
O zij had de Muziek lief		21
O zij had de Poëzie lief		14
O! zij had het Recht lief		13
O voor de menschheid te kunnen sterven		223

Rondom haar tintlende gestalte schijnt		205
Ruimte, massa en tijd zijn van die acties		112

Shelley, uw fantasmagorie van licht (Shelley, dichter van Laon en Cythna en van Prometheus Unbound, en Dante)		63

Tenzij het wonderbare gansch heelal		80
Tot voor den wereldoorlog, waarin de heerschers (De Arbeiders in en na 1921)		66

Uit den arbeid komt voort de bloedige strijd		91
Uit iedre werkplaats één organisatie		139
Uw wereld is reëel, Uw stof reëel (De Arbeiders)		62
	Reeds opgenomen in De Nieuwe Tijd XVIII (1913) blz. 3

Van binnen uit schept het heelal zich zelf		85, 107
Van de Engelschen kwam mij de les (De poëten Milton, Shelley, Keats. De prozatoren Balzac, Flaubert, Zola)		56
	Met uitzondering van de laatste twee versregels reeds opgenomen in De Nieuwe Tijd XVIII (1913) blz. 2
Van de Nieuwe Menschheid d' oneindge Geest		183
Van haar wezen, reeds heel ver weg		36

Van onder op schept ook de mensch zich zelf		108
Van uit haar buik die de goudene Eenheid		203
Verlatende mijn Moeder's jonge lijf		53
Vreeselijk is het lot der menschen (drie gedichten)		241-243
Vreeselijk was het lot der menschen		240

Wanneer de overwinning eens behaald is		142
Wanneer ik mijn Vrouw in mijn armen heb		188
Wanneer men deze ééne Liefde heeft		129
Wanneer men met hartstochtelijke liefde		127
Wanneer mijn Vrouw zeer stille vóór mij staat		212
Want Nacht was op het eeuwig Licht verliefd		231
't Wezen van den mensch is niet slechts productie (Liefde voor de Vrouw of den Man uit den Arbeid)		99
Willem, gij hebt mij geleerd (Willem Kloos en Karel Alberdingk Thijm)		55
	Reeds opgenomen in De Nieuwe Tijd XVIII (1913) blz. 1

Zooals kindren die uit de groote stad		264
Zooals een stroom die uit 't gebergte komt		267
Zooals uw helden, burgers en ridders (Aan Homerus, Aeschylus, Dante en Shakespeare)		70
Zooals wie op een hoogen bergtocht gaat		50, 75
Zoo denk ik in den langen zwarten nacht		132
Zoo denk ik midden in de woeste vlagen		144
Zoo hechtte ze aan mij		40
Zoo staan dan nu tegenover elkander		104
Zoo werd haar geest geheel van goud		25
Zoo werd haar geest, van eene roode roos		23
Zoo werd haar geest van goud		25
Zoo werd zij klare gouden liefde		32
Zulk een oneind'ge schoonheid heeft de wereld		178
Zij heeft een oneindig schoon Lichaam		218
Zij ziet mij aan en uit haar oogen springen		170

Alphabetisch register op de beginregels