Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De iure belli ac pacis [Het recht van oorlog en vrede] (1939)

Informatie terzijde

Titelpagina van De iure belli ac pacis [Het recht van oorlog en vrede]
Afbeelding van De iure belli ac pacis [Het recht van oorlog en vrede]Toon afbeelding van titelpagina van De iure belli ac pacis [Het recht van oorlog en vrede]

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (5.48 MB)

XML (3.27 MB)

tekstbestand






Editeur

B.J.A. de Kanter-van Hettinga Tromp



Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/politiek
non-fictie/rechtswetenschap


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De iure belli ac pacis [Het recht van oorlog en vrede]

(1939)–Hugo de Groot–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 164]
[p. 164]

Caput V
Qui bellum licite gerant

I. Belli causas effectrices alias esse principales in sua re:
II. Aut in aliena.
III. Alias instrumentales, ut servos et subditos.
IV. Naturae iure neminem a bello prohiberi.

Vt in aliis rebus, ita et in voluntatis actionibus tria esse solent efficientium genera, principales, adiuvantes, et instrumenta. Causa effectrix principalis in bello plerumque est is cuius res agitur: in privato privatus: in publico potestas publica, maxime summa. An et pro aliis nihil moventibus bellum moveri ab alio possit, alibi videbimus. Illud interim tenebimus, naturaliter quemque sui iuris esse vindicem. ideo manus nobis datae.

ii. [1] Sed et alteri prodesse quaGa naar voetnoot1 possimus non licitum modo, sed et honestum est. Recte qui de officiis scripserunt, aiuntGa naar voetnoot2, nihil esse homini utilius homine altero. Sunt autem diversa hominum inter se vincula, quae ad mutuam opem invitant: nam et cognati ad opem ferendam coeunt, et vicini inclamantur, et qui eiusdem civitatis sunt participes; unde illud, Porro Quirites, et quiritari. AristotelesGa naar voetnoot3 dixit oportere quemque, aut pro se arma sumere, si iniuriam acceperit, aut pro cognatis, aut pro benefactoribus, aut sociis iniuria affectis auxilia ferre. Et SolonGa naar voetnoot4 docuerat beatas fore respublicas in quibus alienas iniurias quisque suas existimaret. [2] Sed ut caetera desint vincula, sufficit hu-

[pagina 165]
[p. 165]

manae naturae communio. Ab homine enim nihil humani alienum estGa naar voetnoot1. MenandriGa naar voetnoot2 dictum est:

 
Iniuriarum si improbis auctoribus
 
Reponeremus ultionem singuli,
 
Nobis putantes fieri quod fit alteri,
 
Inter nos iuncti conspiratis viribus,
 
Non praevaleret innocentiae impetus
 
Audax malorum. qui custoditi undique
 
Iussique poenas quas merentur pendere,
 
Aut nulli penitus essent, aut pauci admodum.

DemocritiGa naar voetnoot3 vero hocGa naar voetnoot4. Ἀδιϰουμένοισι τιμωρεῖν ϰατὰ δύναμιν χρὴ ϰαὶ παρίεναι· τὸ μὲν γὰρ τοιοῦτο δίϰαιον ϰαὶ ἀγαϑόν. Iniuria oppressos defendere pro viribus oportet, et non negligere: illud enim iustum bonumque est. <Quod sic explicat LactantiusGa naar voetnoot5: Deus qui caeteris animalibus sapientiam non dedit, naturalibus ea munimentis ab incursu et periculo tutiora generavit. Hominem vero quia nudum fragilemque formavit, ut eum sapientia potius instrueret, dedit ei praeter caetera hunc pietatis affectum ut homo hominem tueatur, diligat, foveat, contraque omnia pericula et accipiat, et praestet auxilium>Ga naar voetnoot6.

iii. Instrumenta cum dicimus, non arma hic intelligimus, et si quae sunt his similia, sed eos qui ita agunt sua voluntate, ut ea voluntas ab altera pendeat. Tale instrumentum est patri filius, pars quippe eius naturaliter:Ga naar voetnoot7 tale et servus, quasi pars ex lege. nam sicut pars non tantum pars est totius eadem relatione, qua totum est totum partis, sed hoc ipsum quod est totius est: ita possessio est aliquid ipsius possidentis. DemocritusGa naar voetnoot8: οἰϰέτῃσιν ὡς μέρεσι τοῦ σϰήνεος χρῷ ἄλλῳ πρὸς ἄλλο. Famulis tanquam partibus corporis aliis ad aliud utere. Quale autem in familia est servus, tale in republica est subditus, ac proinde instrumentum imperantis.

[pagina 166]
[p. 166]

iv. Nec dubium quia naturaliter omnes subditi bello adhiberi possint, sed quosdam specialis lex arcetGa naar voetnoot1, ut olim Romae servosGa naar voetnoot2, nunc passim clericosGa naar voetnoot3: quae tamen lex, ut omnes eius generis, cum summae necessitatis exceptione intelligenda est. Et haec quidem generaliter de adiutoribus et subditis dicta sunto: nam quae specialia sunt, suis locis tractabuntur.

voetnoot1
[quo edd. 1625, 1631; qua, edd. 1632, 1642, 1646].
voetnoot2
L. servus, D. de servis export. [l. 7 D. xviii, 7]. Cic. lib. ii off. ex Panaetio [de Off. ii, 5, 16]. DD. ad l. Si quis in servitutem. D. de fur. [l. 7 D. xlvii, 2]. l. prohibemus. C. de iure fisci [l. 5 C. x, 1].
voetnoot3
Rhet. ad Alex. c. 3.
voetnoot4
Solon] Verba haec Plutarchus refert [Solon 88 C]: τῶν πόλεων ϰάλλιστα οἰϰεῖται ἐϰείνη ἐν ᾖ τῶν ἀδιϰουμένων οὐχ ᾖττον οἱ μὴ ἀδιϰ ούμενοι προβάλλονται ϰαὶ ϰολάζουσι τοὺς ἀδιϰοῦντας. Civitatum illa felicissime colitur in qua qui iniuriam non sensere, [non minus quam] ei qui sensere se opponunt, et iniuriam coeptantes puniunt. Huc et illud pertinet Rudente Plauti [626]: Praetorquete iniuriae prius collum, quam ad vos perveniat [add. edd. 1642, 1646].
voetnoot1
Bart. in l. Ut vim. D. de iust. et iure [l. 3 D. 1, l], n. 7, et 8. Ias. ibid, n. 29. Cast. ad. l.l. §. ius gent. eodem [l.l. § 4 D. 1, l]. Bart. ad l. hostes, D. de capt. [l. 24 D. xlix, 15] n. 9. Innoc. ad c. sicut. de iureiur. [c. 13 Decretal. ii, 24] et in c. olim de rest. spol. [c. 12 Decretal. ii, 13] n. 16. Panor. n. 18. Sylvest. in verbo Bellum, q. 8.
voetnoot2
[Stobaeus 43, 30].
voetnoot3
[Stobaeus 46, 43].
voetnoot4
[vero hoc, edd. 1625, 1631, 1632, 1642; hoc vero, ed. 1646].
voetnoot5
Lib. vi [10, 3 Div. Inst.] [add. edd. 1631, 1632, 1642, 1646].
voetnoot6
[Quod - auxilium, add. edd. 1631, 1632, 1642, 1646].
voetnoot7
L. cum sumus, C. de agricolis, lib. xi [l. 22 C. xi, 48]. Arist. lib. v. de moribus, cap. 10 [Eth. Nic. v, 10], L. Gracchus. C. de adult. [l. 4 C. ix, 9]. Sen. 1. con. 4.
voetnoot8
[Stobaeus 62, 45].
voetnoot1
Th. 2, 2, 40. art. 2. Silv. de bello. p. 3.
voetnoot2
Romae servos] Servius ad ix Aeneidos [547] [add. edd. 1642, 1646].
voetnoot3
Clericos] Ac Levitae olim extra belli munia, ut notatum Iosepho [Ant. Iud. iii. 12, 4]. De clericis vide Nicetam Choniaten libro vi. Caroli Calvi capitulum in Sparnaco xxxvii. in Gratiano c. clericum. dist. v [c. 5 Dist. l] et causa xxiii. quaestione viii. Et canones quidem sic habent: sed quanto illi servati a Graecis quam a Latinis diligentius, vide Annam Comnenam [x, 8] [add. edd. 1642, 1646].

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken