Mare liberum

[p. 52]

Capvt VIII.
Jure gentium inter quosvis liberam esse mercaturam.

QVod si dicant Lusitani cum Indis commercia exercendi jus quoddam proprium ad se pertinere, eisdem fere omnibus argumentis refellentur. Repetemus breviter & aptabimus. Iure Gentium hoc⁺ introductum est, ut cunctis hominibus inter se libera esset negotiandi facultas, quae a nemine posset adimi. Et hoc, sicut post dominiorum distinctionem continuo necessarium fuit, ita originem videri potest antiquiorem habuisse. Subtiliter enim Aristoteles μεταβλητικὴν dixit ἀναπλήρωσιν τῆς κατα φύσιν ἀυταρκείας: hoc est,⁺ negotiatione suppleri id quod naturae deest, quo commode omnibus suficiat. Oportet igitur communem esse jure gentium, non tantum privative, sed & positive, ut dicunt magistri, sive affirmative. Quae autem illo⁺ modo sunt juris gentium, mutari possunt: quae hoc modo, non possunt. Id ita intelligi potest. Dederat natura omnia omnibus. Sed cum a rerum multarum usu, quas vita desiderat humana, locorum intervallo homines arcerentur, quia, ut supra diximus, non omnia ubique proveniunt, opus fuit traje-

+ Vide c. 1. L. ex hoc iure. ff. de iust. et iure. et ibi Bart.

+ lib 1. de republ. c. 9.

+ Vide Covar. in c. peccatum. §. 8.

[p. 53]

ctione: nec adhuc tamen permutatio erat, sed alijs vicissim rebus apud alios repertis suo arbitrio utebantur: quo fere modo apud Seres⁺ diciturrebus in solitudine relictis sola mutantium religione peragi commercium. Sed cum⁺ statim res mobiles monstrante necessitate, quae modo explicata est, in jus proprium transijssent, inventa est permutatio, qua quod alteri deest ex eo quod alteri superest suppleretur. Ita commercia victus gratia⁺ inventa ex Homero Plinius probat. Postquam vero res etiam immobiles in dominos distingui coeperunt, sublata undique communio non inter homines locorum spatijs discretos tantum, verum etiam inter vicinos necessarium fecit commercium: quod ut facilius procederet, nummus postea adinventus est, dictus ἀπο τοῦ νόμου, quod institutum sit⁺ civile. Ipsa igitur ratio omnium contractuum universalis, ἡ μεταβλητικὴ, a natura est. modi autem aliquot singulares ipsumque pretium, ἡ χρηματιστικὴ, ab instituto: quae vetustiores juris interpretes non satis distinxerunt. Fatentur tamen omnes proprietatem⁺ rerum, saltem mobilium a jure gentium primario prodire, itemque contractus omnes quibus pretium non accedit. Philosophi τῆς⁺ μεταβλητικῆς, quam translationem vertere licebit, genera statuunt duo: τὴν ἐμπορικὴν και

+ Pompon. Mela. lib. 3.

+ c. 5.

+ lib. 1. ff. de contrah. emt. lib. 33. c. 1.

+ d. L. 1. Aristot. lib. 5. de Morib. c. 8. et lib. 1. de Rep. c. 9.
c. Ius naturale. dist. 1. Arist. d. c. 9.

+ Castr. ex Cyno. et aliis in d. L. ex hoc iure. n. 20. et num. 28.

+ Plato Sophista.

[p. 54]

τὴν καπηλικήν: quarum ἐμπορικὴ, quae est ut vox ipsa indicat inter gentes dissitas, ordine naturae prior est, & sic a Platone ponitur.⁺ Καπηλικὴ eadem videtur esse quae παράστασις Aristoteli, tabernaria sive stataria negotiatio inter cives. Idem Aristoteles τὴν ἐμπορικὴν⁺ dividit in ναυκληρίαν & φορτηγίαν, quarum haec terrestri itinere, illa maritimo merces devehit. Sordidior autem est καπηλικὴ, contra⁺ honestior ἐμπορικὴ, & maritima maxime, quia multa multis impertit. Vnde navium exercitionem ad summam rempublicam pertinere dicit Vlpianus: institorum non eundem esse usum: quia illa omnino secundum naturam necessaria est. Aristoteles: ἔστι γὰρ⁺ ἡ μεταβλητικὴ πάντων ἀρξαμένη, τὸ μὲν πρῶτον ἐκ τοῦ κατα φύσιν, τῷ τὰ μὲν πλείω, τὰ δὲ ἐλαττω τῶν ἱκανῶν ἒχειν τοὺς ἀνθρώπους. Est enim translatio rerum omnium coepta ab initio, ab eo quod est secundum naturam, cum homines partim haberent plura quam sufficerent, partim etiam pauciora. Seneca: quae emeris vendere gentium ius⁺ est. Commercandi igitur libertas ex jure est primario gentium, quod naturalem & perpetuam causam habet, ideoque tolli non potest, & si posset non tamen posset nisi omnium gentium consensu: tantum abest ut ullo modo gens aliqua gentes duas inter se contrahere volentes juste impediat.

+ Plato lib. de Rep. 3. qui locus citatur. in L. 2. ff. de nundinis.

+ Arist. lib. 1. de repub.c. 11.

+ Cicero offic. 1. Arist. lib. 1. de rep. c. 9.

+ d. loco.

+ 1. de benef. c. 9.