Het eiland der Sirenen

[p. 93]

Hevig lezen

‘Gut’, zei de dure mevrouw, ‘dat U dàt boek niet kent! Iedereen kent het! “Evelina” van Van Hoogstraten-Schoch! Gut, iedereen praat erover!’

Nadat ik mij terwille van de f 4,90 als boekverkoper passend had staan schamen, heb ik haar Elzelina van Van Ammers-Küller - het was nog vóór de oorlog - meegegeven, omdat ze dat al die tijd zo verontwaardigd bedoeld had.

‘Gut!’ zei de student in de rechten, ‘het B.W. is natuurlijk het Burgerlijk Wetboek’. ‘Gut!’ zei de aanstaande apotheker, ‘de N.P. is natuurlijk de Nederlandse Pharmacopee’. ‘Gut, dat U dat niet weet’, zei de architect, ‘de A.V.'s zijn natuurlijk de Algemene Voorschriften’.

De boekverkoper ‘buigt zijn kaal hoofd in leed’. Hij kent gemiddeld 3478 boeken, maar minstens een keer per dag moet een verontwaardigde ‘gutklant’ het 3479e hebben. Ik wil er maar mee zeggen dat er hier en daar een boekje geschreven is. Ik bedoel slechts, dat er geen pijn zo erg is, of er staat wel wat over in een boek - al is het maar in 't Latijn - en het is toch wel prettig je pijn ergens beschreven te vinden; geen zielenood zo zwaar of we hebben het wel ergens in de literatuur nog sterker meegemaakt. En dan praat ik nog niet van belastingspuzzles, petroleumboringen, het dodenboek der Egyptenaren, de buidelkrampen

[p. 94]

bij buideldieren, uurhoekastrologie en verhandelingen over de zielkundige aspecten van het liefdeleven der Eskimo's. En zwijg ik stellig over de atoombom en Rusland.

De beste verkoper is de nederigste. Hij wordt nederig en wijs omdat hij - tegen zijn zin - iedere dag wat nieuws leert, al zou hij honderd jaar boeken verkopen - waarvoor hij bewaard moge blijven. Er zijn natuurlijk mensen die niets meer behoeven te leren. Zij weten alles. Waarschijnlijk worden door een teveel van die lui hele samenlevingen topzwaar.

De gedachten der mensen snellen langs onnoemelijk vele en onnoemelijk vreemde wegen. Als dat niet zo was, slingerden U en ik nog van tak tot tak en deden we ochtendgymnastiek aan lianen, zonder radio. Maar als we nieuwsgierig geworden zijn naar de wijze waarop een ander over onze problemen denkt, dan kunnen we moeilijk iets beters kiezen om die nieuwsgierigheid te bevredigen dan een boek. En bij dat kiezen moeten we, jammer genoeg, dadelijk opnieuw kiezen. We kunnen namelijk altijd dat boek nemen dat het met ons eens is - hij heeft precies gezegd wat ik altijd gedacht heb -. Dat is in de regel een duur boek, vooral vergeleken met de prijs van een goed slaapmiddel. En we kunnen het boek nemen dat ons dwingt tot een gedachtewisseling met de schrijver. Dat is de hevigste en rijkste manier van lezen, al kost het niets meer dan het andere boek. Het is tevens een hevige manier

[p. 95]

van leven. Heviger dan de schok van een doelpunt van Abe. Want daar weet over een halfjaar geen sterveling meer van. Maar dat boek maakt je over een half jaar nog kwaad, of goed. Het blijft prikkelen. Het is net een ontstoken kies. Je moet er altijd weer aankomen. Je komt er steeds weer bij terug.

Van die ‘gut-klanten’ uit de eerste regel wordt een boekverkoper zo kaal. Van de ‘gut-klanten’, die heel zeldzame, van ‘gut, dat was 'em, dank U wel’ wordt hij blij en vredig oud.