Piksjitten op Snyp

[p. 343]

Haadstik 99
Priveeskoallen foar sosjalisten

Ik haw De Grutsk noait ferteld dat ek ik yn in lat belâne bin. Eins fyn ik de ôfkoarting tal (tegearre apart libje) better, en dan hawwe je ek mei dat Ingelsk neat te krijen. Ik leau net yn eufemismes yn in oare taal. Mar hawar, dat docht der ek net ta.

Myn ûnderfiningen lykje net op sines, dat wol sizze, wat hy my fertelde bart net yn myn sitewaasje, hoewol't in tal saken ek my net oansteane. Alles moat bygelyks op 'e aginda regele wurde. De sosjale ferplichtingen fan myn TALhelte binne tige grut. Eins beskôgje ik mysels as in sosjaal elemint yn it totale bouwurk fan ferbiningen. Mar ja, men moat der wat foar oer hawwe. De kunde fan myn freondinne krij ik gjin fet op. Se libje yn in oare wrâld. Se freegje my ek noait wat ik doch, oft ik bern haw en hokker hobby's ik my mei dwaande hâld. Dy lju akseptearje my, omdat ik oanheakke haw by har wrâld mei't ik keppele bin oan har freondinne. De measten wenje yn de gurle fan grêften fan de Grutstêd. Allegearre hawwe se goeie ynkomsten en meastens wurkje se yn de frije beroppen. Sa'n tachtich persint hat oait kommunist west, is no in soarte fan frije sosjalist (wat soks dan ek mar ynhâldt) en in part hat keazen foar de nije liberale partij dy't de kommunisearjende fetten ta wet makke hat.

Dy oerstap en dy kar betsjutten ek dat se har bern nei priveeskoallen stjoerden en stjoere. Se kinne dat ek ferdomd goed ferdigenje, wylst ik dêr gjin moer fan begryp. Foaral ien dy't letter yn de regearing siet koe ik doedestiids net oertsjûgje fan myn twifels. Lykas myn talhelte wurke ek dit frommes foaral mei en benammen foar minderheden, út en troch ek mei oare kânsearmen. Mei de rapporten dy't se meitsje fertsjinje se grou jild. Dit sosjalisme is nij foar my. Mar neffens myn talhelte hâld ik noch tefolle fêst oan de âlde ideeën en idealen. Dy besteane net mear. Ek it sosjalisme moat mei-evaluearje. Har bern wurde dêr op preparearre.

As se har bern nei gewoane - sis mar folksskoallen - stjoerd hiene, dan soene dy ek noch jierren lêst hawwe fan de syndromen fan dy netmeigroeide skoalmasters en leararen. Sa likernôch kin de teory fan dy lju omskreaun wurde. It betsjutte dat my net de skellen foar de eagen

[p. 344]

weifoelen, mar eins folsleine toanielgerdinen. De wrâld stie op syn kop. De nije sosjalisten skammen har foar it folk.

Doe't se ienkear trochkrigen wat sa likernôch myn wrâldbyld is, en wêrom't ik dat ferdigenje, hiene guon fan dy figueren soms fan dy frjemde opmerkingen, dy't se mei in laitsjend gesicht formulearren. In âldfreon fan dy talhelte bewearde op in kear, dat ik my mar moai de famlyje ynneukt hie. Ik gniisde mar wat werom, want dat wie de gewoante yn sokke kringen. Laitsjend de meast ferskriklike dingen sizze, en dan as grapkes ferkeapje. Soks hyt beskaafd. Nee, it is echt oars as dy relaasje fan De Grutsk, mar oft it in jubeljende relaasje neamd wurde kin, kin ik ek net folslein ûnderskriuwe. Ut en troch hawwe wy it wol aardich tegearre. Gesellich en sa. En wat wol in mins yn de goedichheid noch mear.

In pear kear hat se raar guod spuid. Dat kaam sa. In freon fan my - ek sa'n healbakken skriuwer út it âlde lân, sis mar - skille in kear oan de doar. Der stie in swart frommes njonken him. Dy hie er hierd foar in wike. Hy socht sliepromte. No ja, dat koe ik fansels net wegerje. Elk syn meuch. Se seach der goed út, en alles siet op it goeie plak. Hawar, de fiifde dei skille er, dat it hûs wer frij wie, want se wie him smeard mei't se tegearre syn lêste bankje der troch jage hiene yn in kroech. Ik koe wer nei myn eigen nêst.

In pear dagen letter, nei't ik wer ris tald hie, skille myn talhelte dat se oeral jûkte hie. Foaral om 'e kut hinne. Net dat se dat wurd brûkte, mar dêr kaam it wol op del. Om in lang ferhaal koart te meitsjen, wy sieten tegearre ûnder de luzen, en dat kaam fansels út dat bêd fan my. Myn freon en syn freondinne-foar-in-wike hiene yndied libben spul achterlitten. Doe sei myn talhelte it raar op, en se bewearde dat ik mear fan dy asosjale freonen hie, en dat se dêr neat mear mei te krijen hawwe woe. Ik murk noch op dat dy freon in echte sosjalist wie, mar dat er tydlik even weromlutsen wie út de frondiny's. Dat ynteressearre har gjin miter, en ik wist ommers wol dat der sosjalisten en sosjalisten bestiene. Luzige sosjalisten sûnder beskaving hie se gjin boadskip oan en gjin ferlet fan. Ik frege noch nei de definysje fan it wurd ‘beskaving’, mar doe sprong se hast helendal útelkoar. Sok praat roaide nearne nei. Hawar, dat wie dat. Mar it tekenet wol wat de sfear fan dy tal. No belle ik har oer de Filipynske, en it earste wat se sei hie fansels mei

[p. 345]

luzen te krijen. Ik besocht har kalm út te lizzen hoe't it allegearre ynelkoar stuts, mar der wie gjin lân mei har te besilen. Neffens har wie in ropfrommes heel wat oars as in Turkse of in Marokkaanske. Se woe der neat fan witte, en har ek foar gjin goud moetsje. Dy De Grutsk hie se al lang in skalk each op, en as ek ik mei ropfroulju begjinne soe hoegde ik wat har oanbelanget noait wer del te kommen. Se tidige op de húskaaien as ik dat frommes net daalk de doar úttrape. Ik fage dan wol regelmjittich har ynfalide heit de reet ôf as ik him nei it húske holp, mar dat hâlde út soarte net yn, dat ik my dêrtroch dan ek mar alles permittearje koe. Se raasde deroer, wylst har oars noait in wurd ûntkaam út har altiten laitsjende holle. Se smiet de hoarn der op.

Ik moast doe even oan De Grutsk tinke. Se hie al ris beweard dat ik dy De Grutsk gewoan betocht hie om mar ynteressant te wêzen. Ik betocht godferdomme neat. Alles wie de bjusterbaarlike wierheid. Al dy lju hearden by it gilde fan de agogyske swetsers. Allegearre, en sij hearde der ek by. Kastrearje dy hap, oppompe dy hap, no sa.