Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Peke Donia, de koloniael (1993)

Informatie terzijde

Titelpagina van Peke Donia, de koloniael
Afbeelding van Peke Donia, de koloniaelToon afbeelding van titelpagina van Peke Donia, de koloniael

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.84 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

roman


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Peke Donia, de koloniael

(1993)–Nyckle J. Haisma–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 105]
[p. 105]

[I.2.4]

De jûns nei iten sit Peke op 'e bûthúsbank mei in brief út Amearika fan Hit-en-dy. Oars bliuwt Eke dêrnêst wei jûns nei iten wolris efkes, om de saak wat op te rêden en set in pantsjefol tee, drinkt wolris ien mei op en stekt dan ôf. Mar de beide manlju binne fuort en hja hat der de hiele jûn net ienris west. En allinne hat hy der de lêste dagen gjin moed ta om tee brún te meitsjen nei it jûnsiten. En sadwaande sutelt er dan mei de piip oan nei it bûthús, stâlfaget wat, rint in kear of wat it bûthús op en del en krantet in setsje op 'e bank deun ûnder de lantearne.

Hy stiet, sa seit er it sels, hy stiet op it deade punt en libbet fan 'e iene dei yn 'e oare, sûnder útsjoch en folle doel. It nije jier soe oars sa goed begjinne, in goede Krysttyd en sa troch. Mar it rint allegearre like bryk, as er fuortgiet. Dat hy bliuwt mar stil thús. Dêr lykwols is ek syn iennichste oanhâld syn bûthúske en it selskip fan grouwe Eke. Hja siedt en docht no geregeld wat foar him, docht ien en oar yn 'e hûs en kriget trije gûne yn 'e wike.

Der is in brief út Amearika. Hja binne tige bliid, dat Peke de lêste tiid by Heit tahâlden hat. Dit is it earste brief nei it ferstjerren. It stiet harren o sa oan, dat er sa wiidweidich ien en oar ferteld hat. Wat de sinteraasje oangiet, hy hat Heit sa bystien en hja binne it net sa daalk brek, dat Peke mei it beskôgje as syn eigen. No efterôf besjoen hat it dochs gjinien fan harren barre meien oer te kommen, it gemaak falt dêre ek al net mear ta. Dat no't it sa rûn is, hawwe se der allegearre ek frede mei. Fansels, it is wol hurd, beide te hôf, sûnder dat se ien fan harren wer sjoen hawwe. Mar sa is it libben om utens. Wat is Peke fan doel? Fêst wer nei Ynje ta? Dêr hat er neat oer skreaun. Mar Hedzer hat sein, mocht hy der oars soms sin oan ha, om har kant út te kommen, dan kin dat bêst. Heit syn sintsjes kin er wol foar de oertocht besteegje en Hedzer seit de earste jierren goed foar him.

[pagina 106]
[p. 106]

Peke teart foar de safolleste kear it brief ta. Ynje, Amearika, Fryslân. Hy stekt de ute piip wer oan. Wist ik mar wat ik it leafste hie... Peke wyt it wol. Fryslân, mar Fryslân betsjut iensumheid, lyk as oeral te wrâld. Ien fan beiden, sei Seinstra, fuort of in wiif sykje. Ja, toe mar! En yn Ynje sit Mardjo, en hjir lizze Heit en Mem en hjir is syn lân.

Foar de safolleste kear komt hy der net út. Seinstra syn tiid moat no ek avensearje. Hy ferwachtet him noch al in kear.

Under de prakkesaasjes wei is er de skuorre ynstutsen. Dêr stiet in keal op in houten stâltsje, dat bist stiet meastentiids dwersferkeard op 'e stâl.

As it moarnier wat waar is, moast er mar wat hea ynhelje. Tsjalling hat de healep noch net werombrocht, dy hat it hjoed ek tige troffen, der hat suver gjin wyn west.

Wylst er yn 'e bitehoeke in pear delrôle foerbiten wat opsmyt en de kuorkes tichte nei de bûthúsdoar ta sjout, giet de efterdoar. Peke kin it yn it healtsjuster hast net skôgje, mar oan it lûd heart er it wol, grouwe Eke.

‘Binne jo hjir, Peke? Hjir wie de lep wer. It kaam Mem noch yn 't sin, de jonges binne beide net thús.’

Krekt leit Peke de bitesnijer oan kant; hja sjocht him no ek stean yn it tsjuster en set de lep by wat oar ark del.

‘No fanke, sa'n haast wie der no daalk net by.’

‘Dû woest hjoed of moarn oars ek ynhelje, net?’ Tsjin it byntsje giet hja oanhingjen en sjocht, hoe't er wat bitesturtsjes op 'e bult smyt.

‘Ja, it is hast wer op en dan kin ik middeis nei iten der net efkes yn delfalle, om it grouwe liif wat bekomme te litten.’

‘Soa, leistû dêryn? En leit dat nochal noflik?’

De lêste sturtsjes binne opsocht, Peke sjocht op nei it wibeljende frommis tsjin it bynt oan. Hja glimket en lit it grouwe efterein hinne en wer soeikje.

‘Dat sil 'k dy fertelle, fanke.’

Itselde stuit wurdt it him waarm yn 'e holle en slacht him it bloed troch de lea, hy sjocht it draaiende lichem en it laitsjende antlit: ‘Wolst ris besykje? Wacht, ik sil dy der ris ynsmite.’

[pagina 107]
[p. 107]

Hja jout in net al te lûde skreau fan sabeare skrik, rint in pear stappen fansiden en lit har ûnder wat gewraksel fêstgripe en yn it fearjende hea smite.

Yn 'e kalme man is by it oanreitsjen fan it frouljuslichem de geast fan de oerminske tewekker skrille, it each sjocht net en ek wurket it ferstân net langer en de dûnkere driften yn 'e swarte nacht fiere har triomfen.

Yn it bûthús ferskeukt in ko, it keal op syn houten stâltsje grynt wat en jout him ûnder moai ryklik geskeuvel del. Dan wurdt it stil, yn it bûthús boppe de pomp jout de lantearne in sêft skimerljocht en wachtet oant de ôffuorder komme sil.

 

Wylst in ier skyltsje twivelige moanne ûnder de kimen weiwurdt en yn 'e sleatten in mylde froast it wetter oerrypt, swalket in ienling de greiden troch, hinget op 'e hikken en digert it tsjuster yn, om wer fierder te swalkjen, by de púndaam lâns, skeanoer, wer in nij stik troch, sûnder paad en sûnder doel.

Bestille yn him leit alle dream en langstme, mar der is de bittere neismaak fan 'e ferbeane apel en dy is wrang.

Sa is dus de wurklikheid fan wat er yn iensume mominten wolris heal bewust betocht hat. Dat it sa wêze soe, wie nea by him opkaam. Huverich lûkt er oan 'e skouders. Bah!

No leit hja thús op bêd en hjir swalket hy, tusken harren is no in geheim, gjin minske dy't dêr it minste fermoeden fan hat. Moarnier sil er har op 't hiem moete, hja sille inoar foarby rinne, groete, op syn heechst tinke: dû bist my ôf- of tafallen yn it tsjuster en elts syn gong gean?

In tige ûnklear, mar dochs sterk fermoeden komt der by him op: wat sit hjir efter? Want dit is him ûnder it rinnen al foar 't ferstân kaam, of eigentlik al earder, al doe't, no ja, yn alle gefallen: dit is wat oars as oars.

En hy kombinearret dizze jûn mei wat der foar Nijjier al ris bard is by Tettes yn 'e hûs; it wol him net rjocht oan en dochs, hy kin der net foar wei en sjoch der in rêstich útstippele plan yn. En dan soe hy, grutten domkop, kreas yn 'e fûke rûn wêze. En dan soe er... mar kom, kom, elts skot is op 't lêst ek net in einfûgel.

[pagina 108]
[p. 108]

En as it no al ris ien wie?...

Kom, hy kin better op hûs oan stekke, it bêd is al sa goed as de wiete greide.

Ja, en as it no ris sa wie?... Soe it op 't lêst noch sa gek wêze? Op 'e nij fielt er djip yn him wat brekken: in ideaal... troch de kâlde wurklikheid tebrutsen...

Sa moat in minske de ljedder ôf, fuotsje foar fuotsje, trime nei trime, oant er op 't lêst mei beide fuotten op 'e kâlde grûn stiet.

Dan ûnferwacht dûkt foar syn eagen op, klear as de dei, it lytse swarte jonkje, dat it sawahdykje lâns knoffelt en plat op it lyfke falt en gûlt.

Oan alle kanten wurdt men foar de kar steld, it is altyd òf it ien òf it oar, nea èn... èn... Mar men kin jin der de hiele nacht de holle ek net mei brekke. Peke wyt it net, hy wyt it net!

Fuotsje foar fuotsje giet er oer it smelle bartsje en it hiem op. Tsjuster stiet it hûs op it heechhiem. Wat beswalket er hjir ek by nacht en untiid! Donia's folk is nuver folk. Heit sutele ek in bult: teken fan folle twivel en rêstleazens.

Yn it bûthús hinget de lampe noch te barnen, dy sil wol fierhinne leech wêze. Max leit yn it lêste protsje hea en sliept en grommelt.

Peke skoattelt de doar fier yn de neinacht.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken