Schetsen. Deel 3 (onder ps. Samuel Falkland)

[p. 9]

De begrafenis van Ari.

Moeder en Dora zaten in de achterkamer op de grijsharige sofa, die schuins in 'n hoek stond. Bet, de getrouwde zuster, zat 'r naast op 'n salonstoel met gouden leuning. Moeder keek met dik-rooie oogen naar de voorkamer, waar oome Jan, oome Gerrit, oome Hein, en de twee zoons van oome Jan en de zoon van oome Gerrit, die student was en de drie kleine zoontjes van oome Hein bij elkaar stonden. De man van Bet was zooveel als ceremoniemeester; die liep geaffaireerd van de voorkamer naar de achterkamer, plukkend an z'n hooge boord dat 'm schrijnde.

De lichten waren opgestoken. Aan weerszij van de neergelaten gordijnen was een schaduw van gelerig licht. Achter was de eigenlijke stilte. Vader met de handen gevouwen in z'n nieuwe glacés leunde bij moeder, boog beleefd bij elk nieuw beklag. Dora snikte achter d'r zakdoek en Bet suste d'r - Kom nou Door. - Wat valt d'r nou an te verandere. - Je mot van àlles afscheid neme. - Maar dan snoot ze zelf d'r neus, met vinnig trekken van de neusschelpen, als ze weer 'n krans zag binnen brenge. Op elkaar leeën ze in den grooten armstoel.

[p. 10]

Die heele groote met de witte rozen was van de familie Welders - zulleke lieve mense; - die andere met vergeet-me-nietjes was van de meisjes van oome Hein - zoo attent, zoo erreg attent; - die groote met laurierbladen was van 't personeel - op de linten stond met groote zwarte, zachtjes uitgeloopen letters: Aan onzen beminden patroon; die groote tak met rozen was van de heeren van 't kantoor, - maar van wie was die nieuwe? Effen zachtjes an d'r man vragen.

Die stond net 't kaartje te lezen: ‘Van wie is die, Jacob?’ - Jacob geaffaireerd, plukkend an 't te hooge boord zei kort dat 't van de Van Zanten's was. - Waarom ze zoo'n beroerd boord voor 'm had uitgelegd? - Neemaar of zij z'n boorden droeg! - Ga nou weer op je plaats, asjeblief! - Bet kwam weer te zitten op den salonstoel met de gouden leuning, klopte Dora op den schouder en zei weer - ‘Kom nou, kom nou!’

't Begon tegen elven te loopen. Op de trappen was 'n druk heen-en-weer geloop. Koos bemoeide zich boven met de begrafenis. Hij en Jacob hadden 't werk onder elkaar verdeeld. Koos zou boven op alles letten - je kon toch die vreemde menschen niet alleen laten scharrelen - Jacob zou beneden voor den boel zorgen. Oome Jan, oome Gerrit en oome Hein, keurig in 't zwart met witte dassen, fluisterden in de voorkamer. De kleinste zoon van oome Hein trok 't gordijn 'n eindje op, om naar de rijtuigen en de menschen voor de deur te kijken.

Dan stilletjes oome Hein op 'm toe en 'n ruk - Die ape van jongens! - en Jacob, druk, met z'n boord an een kant opgewipt weèr met 'n krans en bij 't gaslicht an 't kijken van wie 't kaartje was, dat an 't lint gespeld was. Als Dora opkeek, zag

[p. 11]

ze al die familie met d'r witte dassen en de kransen op den armstoel en moeder in d'r rouwjapon met effen beslag en Bet in d'r rouwjapon met breede armpoffen van zwarte tulle.

Maar dan hinderde d'r 't gaslicht en ging ze weer soezen achter d'r zakdoek met 'n wegzijn van d'r geheugen.... Ze zag Ari nog wel in z'n kist met 't lange haar en den scherp ingebeitelden neus en de snorhaartjes allemaal steil en stug op 't waswitte vel. Ze zag 'm nog wel met de wasse oogleden en de bruine randen van oogharen, met de handen gevouwen op den buik, maar 'r was iets gespronge in d'r hoofd, d'r was 'n schakel weg.

Ze voelde alléen maar de warmte van de kamers, de drukkende zoete warmte achter de gordijnen, de vervelende lichting van 't gas in d'r moeë oogen en de wee-bedorven prikkelingen van de bloemen in de warmte van de kamers. Wàt 't was, wist ze niet. Ze was op. Ze zou blij zijn als ze naar bed kon gaan, niet om te slapen - slapen zou ze tóch niet - om te rusten. Ze was sufmoe van de kalmeerende middelen. Telkens hadden ze d'r druppeltjes gegeven. Zóó zat ze nog 't best, met de oogen achter den zakdoek, zwaar in d'r hoofd, loom-zwaar en met 't matte visioen van 't waswitte vel, den scherp opbeitelenden neus en de snorhaartjes als priemen.

De snorhaartjes ware zoo steil.... Je prikte je d'r an.... Had-ie d'r vroeger niet cosmétique an gedaan?... Witte cosmétique?.... Ja witte.... Blonde.... 't Rook naar.... Naar wat-te rook 't?.... Hoe hiette die odeur ook weer?.... Nou net zoolang prakizeere tot je 't weet..., Ylangylang.... o ja.... ylang-ylang.... daar hield-ie van.... Dan stonde de haartjes niet zoo steil.... nou kon je ze wel telle.... Waarom ware ze niet

[p. 12]

eerst geknipt.... gelijkweg.... Net spelde nou, zoo lang en zoo hard.... als je d'r op zoende bogen ze in en sprongen weer op.... net 'n borstel.... en die kuiltjes van wit vel d'r tussche... en z'n ongeschore kin.... rooie stoppels.... en dan 't hemd met 't witte knoopie.... 't witte knoopie precies in de gleuf van 't knoopsgat.... en op de borst de vuurrooie letters A.D..... Ari. Derksen... Ari... Derksen... Ari Derksen.... O, d'r hoofd, d'r hoofd dat 'n holzware klomp steen leek met niks d'r in - niks d'r in.

Jacob stond nu bij de middendraperie van de suite, al de heeren ontvangend die mee zouen gaan. Hij nam 't eerst de condoléances aan, liep mee tot an vader, ging weer terug naar de draperie. De voorkamer, méer in 't donker dan de achterkamer, was vol geworden.

Met d'r hooge hoeden wisten ze geen raad. De tafel stond al vol. Op de punten van de bonheurdu-jour hingen hoeden. Die 't laatst kwamen, hielden d'r hoeden voor d'r buik, voorzichtig om niet te botsen. Voor de sofa bogen ze, boog de bezoeker, die mee zou rijjen, boog de vader, boog de moeder. En dan was 't telkens - ‘Mevrouw en meneer van hàrte gecondoleerd, van hàrte’ - of 'n zwijgend buigen met gemummel van lippen en 'n haastig retireeren - of: ‘en maggik de juffrouw ook condeleere? Treùrig. Teurig.’ Meneer Welders, van den grootsten krans was 't dierbaarst.

Die vloog met een gewenkbrauwd gezicht in éens naar den vader.

‘Sterkte, oùwe vrind, sterkte.... God zal je kracht geve.... sterkte, sterkte.’

Met z'n gehandschoende hand schudde-die dikwijls en krachtig - en dan tot mevrouw:

[p. 13]

‘M'n vrouw zal u van middag komen opzoeke. We deele 'r vreeselijk in.... Berusting, mevrouw.... Tegen den dood kan niemand zich verzette’ - en dan tot Dora:

‘Van harte gecondoleerd àrreme meid - God, God wat 'n verlies.... Zoo'n jonge bruigom’ - En dan haalde-die 'n schoonen zakdoek uit z'n zak, sloeg 'm uit en toeterde. Met Bet bleef-ie praten terwijl er anderen kwamen. Vóór was 't 'n opstopping. Oome Juul was wat later gekomen en had z'n witte das vergeten. - Zoo iets nonchalants kon alleen hem gebeuren. Of neef Karel effen weg wou loopen? - 'n Huis of tien verder had je 'n winkel. - Wat 't kostte? Karel had geen geld. - Hier dan 'n gulden en gauw.

De bel luidde telkens. 't Was 'n heel-groote begrafenis. Nou pa niet op 'm lette keek 't jongste zoontje van oome Hein weer door 'n kier van de gordijn. Wim van oome Jan en hij stonden met d'r vinger te tellen, maar konden de rij niet afzien. ‘Trek 'm 'n eindje hooger op,’ zei Wim: ‘dan zal 'k door 't spionnetje kijken.’ Maar klets, klets, kregen ze elk 'n tik van den student. Nog een krans. Nou die was wel op 't laatste oogenblikkie. Gesticuleerend, verhit, nam Jacob 'm an en Bet naar 'm toe om nog is te vragen: van wie?

Karel kwam terug met 't dasje voor oome Juul, die op 'n stoel ging zitten en de das probeerde. Of Karel 'm is van achteren wou anhalen? Niet te stijf. Of-die zoo recht zat? Wat-ie gekost had? Vijf en dertig cent. Nou da's niet duur. En dan kwam meneer Van Klaveren, lid van den gemeenteraad, die in z'n equipage mee zou rijden, en die begon an vader te informeeren wat Arie gescheeld had en schudde 't hoofd en sprak Dora an, die met rood-branderige oogen naar 'm opkeek en 'n zenuw-

[p. 14]

trekking om d'r mond had en dan ging-die, wijs en ernstig uitleggen, dat 't toch beter was zoo, niewaar, al was 't hard, dan 'n altijd ziekelijken man. Dat wat God dee, goed was en dan kwam-die net als de anderen bij Bet terecht, die meneer Welders en meneer Van Klaveren voorstelde met de titulatuur er bij... meneer Welders van de Kamer van Koophandel.... meneer Van Klaveren, lid van den gemeenteraad en dan 'n.... ‘O, meneer Welders.... heel aangenaam... Wat 'n droevige geschiedenis....’

Vóór werd 't verstikkend warm. Oom Hein wou 't raam op 'n kier openzetten, maar oome Gerrit vond 't minder passend. Heet-opgedrongen tusschen de stoelen en de tafel keken ze naar de achterkamer, waar moeder en Dora op de grijsharige sofa zaten, bleek in hare zwarte japonnen. Jacob was druk an 't redeneeren met een droevigen lach op z'n dik gezicht met Welders en Van Klaveren. Vader stond altijd nog wat gebogen, correct en stil naast moeder. 't Zwart van de japonnen, die luguber-mondain tegen 't verguldsel van de salonmeubeltjes afstaken.

In de gang kwam gestommel. De heeren in de voorkamer keken naar de deuropening, maar Koos, die nou voor 't eerst binnenkwam, dee haastig de deur dicht en 't gestommel, en 't plompen van harde voeten op 't zachte goed van den looper in de gang werd zachter. Vóor was 't in eens stil geworden. Zwart tegen elkander en in de halve schemering, met de allemaal helder-witte dassen, keken ze naar de sterker verlichte achterkamer, waar nog niks gemerkt werd.

Maar toen riep Koos zachies: Jacob. Ze fluisterden samen wat en Jacob, geaffaireerd druk, ging vóor moeder en Dora staan en praatte met ze,

[p. 15]

terwijl Koos voorzichtig twee kransen opnam en naar de voorkamer droeg. Zoo voorzichtig deed Koos 't niet of moeder lette 'r op en in eens wegzakkend in snikken tegen Dora, met de armen om d'r hals, huilde ze hardop - ‘O God, daar gaan de kranse... Ze brenge 'm wèg! Ze brenge 'm wèg!’

Vader boog zich voorover en snoot z'n neus. Oome Hein, die 't meest vooran stond, kreeg rooie oogen en Bet, afbrekend d'r gesprek met Van Klaveren, begon mee te snikken.

‘Kalm nou wat moeder.’

‘Toe nou moedertje.’

‘... O God de kranse!... de kranse!’

Door bleef toekijken zonder huilen. Star, idioterig, zonder begrip van de dingen, zag ze Koos met den grooten krans van de Welders voor z'n borst en den student die ze overnam. In d'r voorhoofd was 't zoo dof, zoo leeg, dat ze moeite had om de oogen open te houen.

En een voor een gingen de kransen de deur uit, tot de leunstoel z'n leege armen gaperig strekte.

An de voordeur stond 'n heer met 'n hoogen hoed - iemand van de begrafenisvereeniging - en las van 'n papier op....

‘Meneer Derksen.... Meneer Koos Derksen.... meneer Jacob Plas.... Meneer Hendrik Derksen....

Correct en stil ging vader door de voorkamer de gang in. Koos, Jacob en oom Hein volgden. Even was er stilte. Van benee gonsde gepraat op. Moeder lag stil te snikken tegen Dora, die in 't gaslicht zat te kijken en voor niets aandacht had.

Tweede rijtuig.... Meneer Jan Derksen.... Meneer Gerrit Derksen.... Meneer Welders....’

Langzaam kwam de voorkamer leeg, leeg met stoelen die schuin stonden en 'n tafelkleed dat

[p. 16]

scheef hing. Achter op de sofa zaten moeder en Dora.

Bet liet moeder Hoffman ruiken. 't Was dompig stil, benauwd stil. Maar de meiden begonnen in de voorkamer te ruimen, trokken de binnengordijnen iets open en zetten op de tafel porseleinen schalen met broodjes met zalm en ossetong en 'n groote droge taart.

Bet keek 'r bij toe en vroeg of de bouillon klaar stond om in te schenken.