Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Schetsen. Deel 6 (onder ps. Samuel Falkland) (1906)

Informatie terzijde

Titelpagina van Schetsen. Deel 6 (onder ps. Samuel Falkland)
Afbeelding van Schetsen. Deel 6 (onder ps. Samuel Falkland)Toon afbeelding van titelpagina van Schetsen. Deel 6 (onder ps. Samuel Falkland)

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.81 MB)

Scans (13.48 MB)

ebook (2.99 MB)

XML (0.31 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

schetsen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Schetsen. Deel 6 (onder ps. Samuel Falkland)

(1906)–Herman Heijermans–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 188]
[p. 188]

Verbeeldingsleven.

Achter in de Linnaeusstraat werd eene zijstraat bijgebouwd.

Het was làte Zondag-namiddag op scheemring af.

De groote doorwoelde kalkbakken schimden bleek tegen de massieve steen-rompingen.

Er liep 'n man op 'n neuswarmer te kluiven, den stok 'n z'n rugwaartsche handen.

Verderop, de knooklige botten diep gepuild in 't bultig moerasland leien koeien en raaklings daarachter kromde de spoorbaan met railglimmingen en seinpalen.

De huizen in aanbouw stonden lomp in 't weiflend geschemer van den avond, huizen met morsige stellages, gekeerde ladders, gapende raamgaten. Als plomp neergedreunde knuppels grimden de stellingbinten, dreigend doorstekend het schemerviolet, dat teertjes naar 't onbesmeurd groen achter de spoorbaan glee.

Waar de kalkbakken schimden, houtkrullen den zandgrond overwolden, lompe wallen gebakken tegels waren neergekwakt, klonk het frisch geraas van kinderstemmen. Als spattende lichtsprenkels ketste het.

Ze zaten met 'r zessen, vier meisjes, twee jongens. Ze zaten in 'n ovaal van zand, de voetjes ge-

[pagina 189]
[p. 189]

doken, de knietjes gelijk met den rommel rondom.

Zes zitbankjes hadden ze in de smurrie gegraven, zes bakjes in 'n gerekt zand-ovaal.

Zoo speelden ze stoomboot.

Dirkje was machinist. Met z'n stevige handjes bewoog-ie snel-wrikkend 'n stok, siste tusschen de tanden. Dat was de schroef èn de ontsnappende stoom, òok het stuur.

Bij Mientje, in de middelste bank, stak 'n tak met 'n lapje. Dat was de mast.

En vóor, op de punt, achter Truusje's rug, priemde 'n houtspaander met 'n papieren vlag. Maar ze mocht 'r niet ankommen, want Mientje en Dirk hadden den kuil gegraven - die waren kapitein en stuurman, de andren passagiers.

‘Zalle we nou anlegge?,’ vroeg Dirk, even nièt tusschen de tandjes sissend.

‘Als je met me praat,’ zei Mientje vinnig-in-haarrol: ‘dan mot je door de spreekbuis roepe.’

Ze wist 'r àlles van. D'r vader had 'r wel is meegenomen an boord van 't groote schip, 'r de machinekamer laten zien. En thuis stond 'n scheepie dat-ie met z'n mes had gesnejen, 'n scheepie met zeilen en 'n kajuit en 'n heusche zeeman an 't roer.

Je kon 't van binnen bekijken waàr je wou. Nou was vader 'n vol jaar op reis. Moeder, die waschvrouw was, wist dat-ie nièt meer terugkomen zou.

De zee had 'm ergens angespoeld.

As 't kind vroeg wáárom ze huilde, gaf ze geen antwoord en as 't drensde wánneer vader werom kwam, zei ze van gaùw.

'n Kind krijgt later genoeg verdriet.

Je hoeft 't niet oud te make voor z'n tijd,

‘Nou dan!’ schreeuwde Dirkje in 'n gaatje dat-ie met z'n wijsvinger in den grond had geboord: ‘Zalle we anlegge kappitein?’....

[pagina 190]
[p. 190]

‘Nee!’ riep Mientje, haar mondje buigend naar 't vingerputje van háar bank: ‘we benne 'r nog lang niet.’

‘Waar gane we dan heen, seg?,’ vroeg Kris, bleek joggie van-uit-de-straat, die met morsig neusje voor zich uit zat te droomen.

‘Na Trènsvaal, stomme jonge,’ lei Mientje uit - en weer buigend naar het gaatje in den grond, toeterde ze: ‘Achteruit! Volle kracht!’...

‘Wààrom motte we achteruit?’ vroeg Treesje.

Ze zat met 'r zondagsch katoentje netjes opgenomen, op de voorlaatste bank, 'n beetje bang voor de schemerschaduwen achter de tegelblokken.

Mientje, kaptein, knipperde pedant met de oogleden.

‘Dat wéét ze nog niet,’ smaalde ze: ‘zie je dan niet dat we anders tegen kaap De goeie hoop anvare, kind?’

Dan, ernstig 'n houtkrul draaiend, bootste ze 'n electrische schel na, geluid dat hoog-lief langs de tegelhoopen rakette.

‘Trrrrrrrr! Trrrrrrrr! Vooruit! Halve kracht!’

Dirk, de machinist, wrikte den stok in 't zand, riep ijvrig ‘Sisch! Susch! Sisch! Susch!’

En een serieuze, pleizierige aandacht was over de gezichtjes.

Ze gingen ècht.

Hè, wat gezellig.....

Maar Suus, de jongste, 'n dreumes van vier, peuterde van den bootwand. D'r kleine, zwarte vingers wreven 't zand weg, dat 'r 'n scheur in 't ovaal kwam.

‘Mien, se maakt 't schip kepot,’ waarschuwde Truus.

‘Laat je staan, lam dier!’ dreigde Mien; ‘blijf-ie d'r af, schááp! Anders mot je d'r uit. Plak jij 't weer is dicht, seg! Motte we verdrinke?’

[pagina 191]
[p. 191]

‘Je kan ommers niet verdrinke,’ zei Treesje bangerig: ‘hoe kan je op sand verdrinke?’

‘'t Is geen sand,’ hapte Mien haar af: ‘Je siet ommers wel dat 't wàter is. En as 't water in de boot loopt, dan sàkke we allemaal’....

‘Nou, dat sou 'k wel is wille sien,’ lachte Trees benepen.

‘Sisch! Susch! Sisch! Susch!’ stoomde Dirk.

‘Hè!’ schrikte Truus.

Over de spoorbaan, onverwacht uit de bocht, gromde een trein, de rails bedreunend.

Een gillende, snijdende waarschuwkreet ontspoot de locomotief.

Wit-stuivende damp met laaiende vlamspuwinkjes, braakte uit den schoorsteen.

‘Sisch! Susch! Sisch! Susch!’ spurtte Dirk, jagend om den trein bij te houden.

Suus was opgestaan, stapte met de kleine beentjes over 't zand.

‘Zal je d'r in komme!’ kommandeerde Mien: ‘àkelig dier - anders blijf-ie d'r uit!’....

‘Nee - se leit in 't water,’ phantaseerde Dirk: ‘zal ik 'r naspringe? Wacht effen!’....

Met 'n zetje plofte hij in 't stoffig zand, sloeg met armen en beenen, pakte Suus beet die te onnoozel was om iets van 't avontuur te begrijpen, duwde 'r in 't ovaal.

‘Mot 'k nou zoo maar klèsnat gaan zitte?’ vroeg-ie.

‘Warm je bij de machien,’ zei Mientje en opnieuw roepend door de spreekbuis:

‘Trrrrr! Trrrrrr! Vooruit!’....

‘Ik wou na huis toe,’ zeurde Trees zacht: ‘'k hè-zoo'n pijn in me buik’....

Ze was heelemaal bang. Zwaarder daalde 't avondgeschaduw. De steenmassa's vierkantten norsch tegen 't wazend violet en 'n koe, beneden bij de sloot, stug-

[pagina 192]
[p. 192]

zwart van kontoer, loeide met klaaglijken roep.

‘Strakkies gane we àllemaal,’ zei Mien: ‘toe blijf sitte...... D'r komt storm en dan mot je oppasse.... Heb-ie die gòlf gesien? Hè, wat 'n kanjer!’

‘Waar?’ vroeg Trees, ongeloovig.

‘Daàr,’ wees Mien in het zand: ‘pas op! Daar komt 'r weer een! Hè, wat 'n wind! Pang! Pang! Nou is de mast gebroke! Nou motte we versuipe’...

En om hèt angstige schriklijker te maken, begon ze plotseling langgerekt te gillen ‘Hùùùù... Hùùùùù!’

Dirk an 't roer, ongevoelig voor storm en golven, bleef machine-geluidjes nabootsen.

Treesje huilde. Snikkend riep ze dat ze 'r uit wou, dat ze bang werd.

‘Voor wàt bang?’ lachte Mien.

‘Hè - die is bang in 't dònker,’ schreeuwde Dirk met grove mansstem: ‘En nou is d'r nog niet eens 'n walvisch bij 't schip gekomme. Sal ik walvisch weze?’

Geniepig knipoogde-die tegen Mien.

‘Ja, wees jij walvisch. Huil maar niet meer, meid. De storm is voorbij. Nou schijnt de son weer. Soo. Dat is de hengel’.......

Den stok hield ze over den rand van 't ovaal; langzaam kwam Dirkje langs den grond gekropen, knorrend en grommend als 'n hond die 'n been te pakken heeft.

Even viel-ie uit z'n rol: ‘Sal 'k 'r één opvréte?’

‘Nee,’ zei Mien: ‘walvissche vrete niet.’

Liever had-ie Trees of Suus of Truusje over den rand gesleept, maar nou Mien pertinent zei dat walvisschen niet vraten, vond-ie 'r pleizier in zóó geweldig walvischachtig te brullen dat Trees en Suus sip keken en kaptein Mientje koud werd.

'n Keel as die jongen opzette.

't Leek of je òveral in 't aandoezlend donker griezelige dingen zag.

[pagina 193]
[p. 193]

‘Niet soo àkelig schreeuwe,’ riep Mien: ‘dat doet 'n walvisch niet - je mot ènkel me hengel beetpakke’....

Maar op 'tzelfd moment werd ze kil van schrik, gilden Truus, Kris, Trees en Suus dooreen.

Achter den rechtschen steenhoop bewoog iets en klaag-loeiend geluid, alsof iemand om hulp riep, klonk zóó dichtbij, zóó gemeen-hard dat Dirk 't niet gedaan kon hebben.

‘Moe!... Moedèrrr!,’ krijschte Trees.

‘Wat benne jullie 'n lùmmels,’ lachte Dirk, maar lach die zòo hol klonk dat-ie midden-in stokte: ‘'t Is 'n koe! Ga je vort! Ruk je uit, dooie diender!....’

Het dreunend gedraaf van 't dier getroffen door 'n steen, klonk na.

‘Is dàt schrikke!’ zei Mien: ‘'k dacht dat 't de duvel was’....

‘De duvel bestaat niet,’ zei Dirk stevig: ‘nou, zal 'k de hengel pakke?’....

Ze hadden 'r geen trek in. De walvisch maakte te veel spektakel.

‘Stap weer in,’ zei Mien: ‘dan gane we na Ammerika’....

Dirk zat an 't roer, wrikte den stok, riep: ‘Sisch! Susch! Sisch! Susch!’

De pret was 'r af.

Mien praatte hàrd en Dirk praatte hàrd en Truus zei is wat hàrd. Geen van de zes dorst te fluistren.

Naar de zij van de weilanden was 't zonviolet tot purper gestreep in indigo-blauw vervloeid.

Vinnig-zwart, massaal dreigend stonden de hoopen der opgestapelde tegels, hoop naast hoop, en de kalkbakken bleekten er tegen.

De avondwind begon de houtkrullen kirrlend te jagen.

Dirk dee: ‘Sisch! Susch! Sisch! Susch!’

[pagina 194]
[p. 194]

Mien riep nog wel 'ns door de spreekbuis ‘Trrrrrrr Trrrrrr! Volle kracht, vooruit.’

Maar de gezichtjes waren bleek. De angst voor nachtverschrikkingen na 't onverwacht loeien der koe was er in.

 

Toen, na nòg 'n poosje, liet Mien anleggen, stapten ze uit de boot en aarzlend, schuw van doen, schoon Mien dee of ze van niks bang was, liepen ze de steenhoopen langs, de straat in aanbouw voorbij, schrikten nog even door 'n voorbij-reutlenden trein, gingen handje in handje de Linnaeusstraat in, waar menschen liepen en lantaarns brandden....


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken