Slot
Wij zijn aan 't eind gekomen, het Nederlandse boek hebben we vergezeld op zijn lange reis van vijf eeuwen. Overziet men dit halve millennium van vaderlandse cultuur, dan is één ding duidelijk: sinds het gedrukte boek zijn intrede deed, is het in ons land in ere gebleven. Het boek is altijd een gewichtige factor in onze beschaving geweest. Men heeft hier veel en graag gelezen, van hoog tot laag; door het boek is de Nederlandse cultuur ver buiten de grenzen doorgedrongen; door het drukken van buitenlandse boeken hebben onze landgenoten een actieve rol gespeeld in de Europese cultuur-uitwisseling en bijgedragen tot de bevordering van de verdraagzaamheid, die de wereld nog steeds zo bitter nodig heeft. Het drukkersbedrijf is hier door de eeuwen heen een belangrijke en geachte tak van nijverheid geweest; onze drukkers hebben hun vak liefgehad en de oude tradities hoog gehouden. Zij hebben eerbied getoond voor de vorm van het boek en begrepen dat men geestesarbeid 't beste eert door deze een eenvoudig en degelijk kleed te verschaffen. Door de gulden middenweg te kiezen hebben zij het boek de grootste dienst bewezen. Elders mogen schoner boeken gedrukt zijn, elders moge in bepaalde kringen een verfijnder boekencultuur geheerst hebben, daar staat tegenover, dat dieptepunten, zoals men in 't buitenland vinden zal, ons bespaard gebleven zijn. Het Nederlandse boek is door de eeuwen heen zichzelf gebleven. Steeds hebben onze drukkers betracht de wijze woorden van Ronsard, die een vermaarde Nederlandse drukkersdynastie tot wapenspreuk koos: Ni trop haut, ni trop bas.
Mogen wij dan zeggen dat het Nederlandse boek de beste eigenschappen van de natie weerspiegelt, dat het een der adelsbrieven vormt van ons volk? Als dat zo is, dan had de Dordtse bijbeldrukker Jan Canin een vooruitziende blik, toen hij als drukkersmerk koos: de Hollandse leeuw met het boek in de klauw! Nog dieper schouwde de grote Willem Jansz Blaeu, toen hij voor zijn uitgaven een symbool koos, dat gelden mag als het devies van het Nederlandse boek: een weegschaal, aan de wolken opgehangen, met aan de linkerbalans een hemelbol en aan de rechter een wereldbol; de balans slaat naar links door en het motto luidt: Praestat, hetgeen men niet beter vertalen kan dan met Vondels woorden: eeuwigh gaat voor oogenblick.
Auteursrechtelijk beschermd