Stukken maken

[p. 179]

‘Maken’

Je hebt 't in je leven ‘gemaakt’, als je een goed salaris verdient, geregeld promotie maakt en liefst ook nog ‘chef’ wordt of ‘directeur’. Studeren kan natuurlijk geen kwaad, maar het is verloren moeite als je daarna geen flinke baan krijgt. Zo oordeelt het publiek dat alleen maar denkt in termen van ‘hebben’ en niet in termen van ‘zijn’.

De tijd evenwel dat grote groepen van de bevolking het nog konden ‘maken’ is voorbij. Zij die nog 'n baantje hebben zijn al blij als ze dat kunnen behouden. Wie maakt nog een grote promotie? Wie krijgt nog 'n hoog salaris? Slechts enkelen!

Voor velen is de tijd nu rijp om het wérkelijk te gaan ‘maken’, om zich eindelijk bezig te gaan houden met essentiële zaken. Nu er nog zo weinig betaald werk te vergeven valt, blijft er voor velen tijd over hun aandacht op andere dingen te gaan richten, op vrienden en relaties, op huisgenoten en op eigen innerlijke ontwikkeling.

Iemand van wie we zeggen dat hij het ‘gemaakt’ heeft, had het louter materieel ‘gemaakt’. Hij was in materieel opzicht erop vooruit gegaan. Hij kon voor het overige als mens een mislukking zijn, iemand die niet uitgegroeid was, een egoïst.

De aandacht is altijd op het verkeerde soort ‘maken’ gevallen. Als je maar een grote auto had en een groot huis, dan was je in je leven geslaagd.

Nog altijd is het voor veel mensen zo. Toch zijn anderen de ogen open gegaan, dankzij de ongunst der tijden. Waar moet je heen als je aan de kant komt te staan? Wat moet je dan met je leven aanvangen? Welnu, je kunt het nog steeds gaan ‘maken’, maar nu door je met écht belangrijke zaken bezig te gaan houden. Eindelijk kan de mens die zonder

[p. 180]

‘werk’ is, werk van zichzelf gaan maken.

Van grote banen, van promoties, titels en dergelijke word je niet ‘wijzer’. Wijzer word je pas als je van deze dingen afstand gedaan hebt. Als je wat vrijer bent komen te staan tegenover materiële dingen, als je vrienden belangrijker gaat vinden dan geld en goed.

Je hebt het in feite pas echt ‘gemaakt’ als je voorgoed weet dat alles in het leven maar betrekkelijk is en dat er waarden zijn die niet verdwijnen als je ‘arm’ wordt of oud, invalide of eenzaam. Maar die waarden moeten wél veroverd worden op zelfzucht.

Waar blijf je, met al je carrière, als je straks, oud geworden, niet meer mee kunt met de anderen en geen geestelijke reserves hebt?

De mens is niet klaar met zijn leven als het hem materieel goed gaat, als hij zijn eerzucht bevredigd ziet, als hij een belangrijke positie heeft verworven. Dan namelijk begint het pas. Als het om de belangrijke dingen in het leven gaat zijn er andere waarden die van belang zijn.

Mensen die vinden dat je het pas ‘gemaakt’ hebt als je iets in de wereld betekent, gaan aan de zin van het leven voorbij. We willen belangrijk zijn, willen iets ‘schijnen’ wat wij niet zijn. Om er dan vaak te laat achter te komen dat wij het leven voorbij gehold zijn en dat wij oud zijn geworden zonder aan onszelf gewerkt te hebben.

We kunnen ons, als we ons terzij geschoven voelen (en wie voelt zich dat niet van tijd tot tijd?) gaan verdiepen in de werkelijk kostbare dingen van het leven: de mensen om ons heen, de natuur en alles wat daarbij hoort, studie en cultuur, dingen die weliswaar geen gewicht in de schaal leggen in de ogen van hen die het ‘gemaakt’ hebben, maar die de mens wel leren te leven in vrede met zichzelf.