Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De wylde boerinne en oar wurk (1979)

Informatie terzijde

Titelpagina van De wylde boerinne en oar wurk
Afbeelding van De wylde boerinne en oar wurkToon afbeelding van titelpagina van De wylde boerinne en oar wurk

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.34 MB)

tekstbestand






Genre

proza
poëzie

Subgenre

bloemlezing


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De wylde boerinne en oar wurk

(1979)–Teatse Eeltsje Holtrop–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 142]
[p. 142]

Sy sizze it allegear

Myn âlde freon Gerben Goasses, rintenier-boer, mar mear as dat, de skerpsjende dochs goedmoedige wysgear, dy't it minskene herte yn syn lange libben troch yn de ferhoalenste skûlplakjes trochnoaske en bestudearre hie, kaam altyd los as hy lju moete, dy't der nocht oan hienen in oar te berabjen. ‘Dy minsken,’ sei er, ‘dy't skine te libjen fan it lek en brek fan oaren, binne eigentlik minder as moardners. Sy deadzje net ynienen, mar stikelje mei feninige pylken en pinigje har meiminske oant dizze it nei lang lijen bestjert.’

Hy makke him lykwols nea lilk oer de brekmen fan rabbelskûten, hy beskrobbe nimmen, bepreke sels de sûndaar net, mar joech teksten, wêr't eltsenien sines út nimme koe. Mar it leafst spriek er op Easterske trant de wierheid út yn in gelikenis of in ienfâldich, soms grappich teltsje. Foardat er yn ledum kaam te wenjen, wist er al, dat se dêr net mij en wienen om kwea fan in oar te sprekken. Of wie it dêre net, dat in swak mantsje, ferwoeksen troch te swier bodzjen yn syn jonge jierren, maatskiplik en geastlik tegnjidde wie troch narjen en lasterjen? En hie syn âlde mem wol sa ûngelyk, dy, doe't se him ferdronken thúsbrochten frege: ‘Is hy fermoarde?’

Gerben Goasses kende dy skiednis en doe't er foar koarten ris yn in selskip fan manlju en froulju siet, wêr it rabjen wer oangean soe, koe er him net stilhâlde. No moast in jongfaam it ûntjilde, de keine Ymkje, dochter fan in earme widdo. Hja hie in toarn yn 'e stêd ferkeard, mar wie om mem te helpen, werom komd. Hja wie net grutsk, mar toande yn klaaiïng en manieren wat mear smaak as de doarpsfammen. Dat joech al praatsjes, ‘wat ferbylde sa'n earm sloof har wol?’ - mar it rabjen kaam earst goed los, doe't bliken die, dat in rike boeresoan om har stike. Wat waard der al net sein oer har los libben yn 'e stêd, wêr't nimmen eat fan wist, wat waard der al net betocht om de rike frijer by har wei te trunen. Dat hjir licht it lok fan twa jonge minsken, dy 't

[pagina 143]
[p. 143]

elkoar goed mienden, op it spul stie, betocht nimmen.

Frou Gripstra, de skerptongichste fekke fan it doarp, brocht it praat oer Ymkje yn it selskip oan 'e gong. Skande soe 't wêze as sa'n klitse de oannimlikste feint fan de buorren yn 'e wacht sleepte.

Der waard fan alle kanten oer har lekskoaid, doe't Gerbenom ynienen frege:

‘Jimme sizze dit no wol, mar hat immen in bewiis fan it ferkearde, dat har talein wurdt?’

‘Nee,’ sei frou Gripstra fits, ‘mar se sizze it allegear!’

De wize man glimke en ferfette:

‘Dêr wit ik in teltsje fan, in teltsje net út dizze kriten, mar út it fiere Easten. Wolle jimme dat ris heare?’

Ja, dat woenen se, want Gerben Goasses hie altyd wat sûnders, as hy oan 't ferhaal kaam, en hy begûn:

‘It barde ris yn de ferneamde stêd Bagdad, dat de Kadi, lyk as men dêr de rjuchter neamt, syn wente ferliet om ris rûn te sjen, oft alles ûnder it folk nei rjucht en oarder tagong. Doe wie it, dat er yn 'e fierte in begraffenis seach. Oan de mannichte fan de klei-wiven en de eptigens fan de meirinners murk er wol, dat dêr in man fan oansjen en hege steat te hôf brocht waard. Dochs skynde der eat oan te miskearjen, want eltse amerij waard de kiste delset en dan krongen de mannen, dy't dêr efter rûnen, nei foaren, hokken gear om de bier en praten drok.

‘Dit,’ sei de kadi yn himsels, ‘is net sa 't heart. By in begraffenis moat alles eptich en steatich wêze.’

En hy joech him op wei nei de begraffenis.

Just wie de kiste wer op strjitte delset en hy frege in drager, dy't wat fansiden stie, wat der dochs oan wie.

‘Oars net, earwurdige kadi,’ sei de man, ‘as dat it lyk net yn syn kiste bliuwe wol.’

No waard it gefal jit briker. De rjuchter moast dit neier skôgje en gyng nei de bier. De mannen, dy't dêr omhinne stienen, gyngen earbiedich nei efteren. En de kadi seach yn de kiste, dy't nei Eastersk gebrûk jit iepen wie, in man, yn doeken sa stiif bewuolle, dat er him hast net roere koe. Syn

[pagina 144]
[p. 144]

eagen lykwols seagen gleon fan lilkens en hy rôp: bliid dat er in man fan it rjucht seach:

‘O, kadi, help my dochs.’

De kadi miende, dat syn plicht meibrocht, noait freonlik te wêzen en frege strang:

‘Mar man, wat hawwe jy der dochs oan om sa'n fersteuring te bringen yn jo eigen begraffenis?’

‘Omdat,’ rôp de sabeare deade, ‘se my begrave wolle, wylst ik noch net dea bin.’

De rjuchter striek mimerjend oer syn lang, griis burd. De saak like him slim ta, want immen te beïerdigjen, dy't net dea wie, soe stride tsjin de wet, mar oan de oare kant, moast sein wurde, dat de man behoarlik as in lyk yn 'e kiste lei, en ek al it oare blyk joech, dat dit in folsleine begraffenis wie. Einlings spriek er nei earnstich neitinken:

‘Dat sizze jy, mar no haw ik noch nimmen oars heard as josels en josels kin ik net ûnpartidich neame. It rjucht easket, dat ik ek oare tsjûgen oprop.’

Doe stapte hy eptich nei de mannen, dy it lyk folgen, en hy frege allerearst in âld man, dy't de foarnaamste like:

‘De persoan yn 'e kiste seit, dat er net dea is. Wat tinkt jo dêrfan?’

‘Heechearde kadi,’ andere de âlde man, ‘dy persoan yn 'e kiste is kroandea, wat ik jo wik. Freegje al de oaren hjir mar.’

In twadden kaam nei foaren en rôp:

‘Grutmachtige rjuchter, ik haw de man, dy't myn omke wie, sels dea op bêd lizzen sjoen.’

‘En ik haw sjoen, dat se him beklaaid hawwe,’ rôp in trêden.

‘Hy is dea, ien fan de deadste minsken, dy't der ea libbe hawwe,’ tsjûgden se allegear.

De rjuchter wist genôch om syn oardiel út te sprekken, mar wat hy net wist wie dit, dat de saneamde deade, dy't men te hôf bringe soe, miskien in toarn skyndea west hie en dat de tsjûgen allegear erfgenamten wienen, dy't allang op syn jild gobbere hienen. Rjucht lykwols is rjucht en de

[pagina 145]
[p. 145]

measte stimmen jilde. De kadi gyng werom nei de kiste en sei syn fonnis:

‘Op jo eigen tsjûgnis, dat jy jit libje, kin ik as man fan de wet net ôfgean. Jou jo del en lit jo bestopje. Jy binne dea, want se sizze it allegear!’

Gerben Goasses swei en it selskip wie ek stil. Einlings frege immen:

‘En hoe is 't ôfrûn?’

‘Ik leau,’ sei Gerben-om glimkjend, ‘dat de âlde deagraver in ferstandich man wie. Hy makke de wynsels fan it sabeare lyk los en doe't de erfgenamten har fersette woenen, naam er syn lodde en sei: ‘As der dochs immen begraven wurde moat, kom dan mar op en ik sil ien fan jimme wol sa'n opkiper jaan, dat er daliks en dan mei rjucht it plak fan dizze libbene deade ynnimme kin.’

‘Dit is in teltsje út in tiid lang ferlyn en út in lân fierwei,’ sei de âldman, wylst er opstie om fuort te gean. ‘Mear sis ik dêr net fan. Gelikenissen binne fan sa'n aard dat elts der út helje moat, wat goed foar him is.’


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken