Granida
(1998)–P.C. Hooft[p. 32] | |
vs. 1-4
| |
[p. 33] | |
Eerste deel+Het vinnich stralen van de Son1
Ontschuil ick in 't bosschage;
Indien dit bosje clappen con,3
Wat melde 't al vryage!4
5
Vryage? Neen. Vryage? Jae,
Vryage sonder menen;
Van hondert harders (ist niet schae?)
Een wullepsch knaepjen altijt stuirt9
10
Nae nieuwe lust sijn sinnen:9-10
Niet langer als het weygeren duirt,
Niet langer duirt het minnen.*3
Mijn hartje treckt mij wel soo seer,
Soo seer, dorst ick het wagen?
15
Maer neen, ick waeg' het nemmermeer,
Haer minnen sijn maer vlaegen.16
Maer vlaegen, die t'hans overgaen,17
En op een ander vallen;
Nochtans, ick sie mijn vryer aen
20
Voor trouste van haer allen.19-20
Maer oft 't u miste domme maeght,21
Ghy siet hem niet van binnen,
Dan 't schijnt wel: die geen rust en waeght,
Can qualijck lust gewinnen.23-24
| |
[p. 34] | |
25
Oft ick hem oock lichtvaerdich von,
En 't bleef in dit bosschage,
Indien dit bosje clappen con,
dorilea, daifilo
dorilea
Daer is hij. Och hoe ben ick inde saeck beladen!29
30
Best dat ick mij versteeck onder de bruine bladen,
In 't diepste van het bosch, al eer dat hij mij siet.
Best is het, best ist. Jae, maer vondt hij mij dan niet?32
Weet ick wel wat ick wil? Ick ben vervaert voor 't minnen,
Ontschuil mijn lief, en vrees dat hij mij niet sal vinnen.*5
35
Neen, beter blijfdij hier dan of ghij verder gingt,35
Hier comt hij doch voorbij; maer luister wat hij singt.36
| |
[p. 35] | |
![]()
vs. 39-44
| |
[p. 36] | |
45
Nymphe, soo ras als ghy vermoedt,
Dat mijn gang tot uwaerts spoedt,
Loopt ghij schuilen,
Inde cuilen,48
En het diepste van het woudt,
50
Daer ghij met reên vervaert sijn soudt.50
U eens mochten nemen waer,
En beknellen,
'T sijn gesellen,
55
Die wel nemen t'uwer spijt
'T geen daer een harder lang om vrijt.54-56
Sonder te dencken, dat in 't cruidt57
Dickwils slangen gladt van huidt
Sijn verholen,
60
Loopt ghij dolen,
Maer nochtans hoe seer ghij vliedt,61
Dat ghij mijn haet, en dunckt mij niet.62
Want doe wij laest van 's avonts laet63
Songen tot den dageraedt,
65
Met elckander,
En uit d'ander,66
Tot den dans ick u verkoos,
Bloosden uw wangen als een roos.
Mompelen hoord' ick op dat pas,69
70
Dat dat geen quaet teken was,
En wanneer,, jck
Heel begeerlijck
Kussen quam uw mondtjen teer,
Repten uw lipjes, docht me, weêr.74
| |
[p. 37] | |
75
'T weigeren, en d'afkeericheit
Voecht soo wel niet, alsmen seyt
Voor de vrouwen,75-77
'T can haer rouwen,78
Die geboden dienst versmaedt,79
80
Wenschter wel om als 't is te laet.*9
Sus, sus, wat of ick daer mach hooren
Ritselen inde hagedooren?
Is sij 't, sij sal mij niet ontvlien.
Neen, Dorilea al gesien,
85
Nu suldij hier met geen een kusjen óf,, raken.85
dorilea
Daifilo seg ick, ghy sult het te gróf,, maken.
Daifilo, laet mij staen.
Daifilo, laet mij gaen.
daifilo
Maer Dorilea, moochdij soo afkerich,, sijn89
90
Van 't geen daer alle menschen nae begerich,, sijn?
En vlieden stuirs van sin?91
dorilea
Wat doch?92
daifilo
De soete min.
| |
[p. 38] | |
daifilo
Ach suldij dan dus schuw*10
100
Uw groene jeucht besteden?100
Dees teder schoone leden
En sijn u niet gegunt,
Dat ghijse sonder vrundt
Afgunstich soudt verslijten,104
105
En eens te laet becrijten,105
Dat ghij, om niemandt jonst, of wellust te doen aen,
Versuimelijcken hebt u selfs te cort gedaen.106-7
Wilt rekeninge maken108
Dat dese rose-kaken,109
110
En dese lippen varsch,110
Die gloeyen als een kars,111
Die nu een yder wenscht te kussen en te stroocken,112
Sullen van ouderdoom verwelcken, en verschroocken.113
Dit effen voorhooft net
115
De diepe rimpels met
ter tijt sullen ontslechten;114-16
En dees welige vlechten,
Die met veel strickjens gail, soo dertel sijn vertuit,118
Sullen haer gouden rock allensgens trecken uit;119
120
En 't geen ghij voor fijn goudt mogelijck hielt voor desen,
Suldij bevinden maer silver vergult te wesen.
Dees wacker oogen blij,122
Verleeren sullen sij
Haer lodderlijcke treken,124
125
Die soo veel brandts ontsteken.
Dees vlugge gauwicheit,
Daer grijse' aelwaricheit
Gaet sonder reên op gnorten,
Dien zal den ouderdoom
130
Die 't al maeckt suf, en loom,
Dan compt onnut berouw, als betrens tijt ontbreeckt.132
| |
[p. 39] | |
dorilea
Daifilo' ick weet niet van wiens schoonheit dat ghij spreeckt.
Nae dat ick can bevijnen134
135
En ist niet vanden mijnen,
Want onlangs heb ick dien
Inde fontein gesien;
En 't beelt in't water stil mij op dat pas verschenen,138
Quam met uw seggen niet al te wel overeenen.*12
140
Maer siedij 't groene woudt, hoe lustich dat het staet,140
Hoordij de vogeltjens die voor den dageraet
Danckbaerder sijnd' als d'onvernoechelijcke menschen,142
De wellecome Son met sang goemorgen wenschen.
Siedij dees heuvels blondt, en het begraesde dal
145
Met bloempjes veelerly gemarmort overal,145
'T wellustige banket van de ruischende bijen?
Hoe vrolijck lacht het al in dese somer-tijen!
Maer als de guiren herfst comt met sijn buyen aen148
Sal desen dingen al haer vrolijckheit vergaen,
150
En dees bloeyende jeucht des werelts, sal verkeeren
In dorren ouderdoom, en haer cieraet ontbeeren.
Nochtans indien dat al
De bouwliên spanden t'samen,153
En met een groot geschal,
155
De goden bidden quamen155
Dat donder, blixem, windt, en hagels groot geweldt
Mocht comen metter ijl vrijbuiten over 't veldt,
Beroven d'Aerde van haer gespickelde rocken,
De bergen van haer cruin, de boomen van haer locken,159
160
Om dieswil, dat doch eens d'aenstaende winter wreedt160
Het Aertrijck plagen zou met diergelijcken leedt;
Soudij niet seggen, 't was haer nutter dat sij baden162
Om redelijck verstandt?*13
daifilo
Jae, trouwen.163
| |
[p. 40] | |
dorilea
Dat ick door Min, een buy met sonneschijn vermomt,
165
Die lichtelijck vernielt wie dat sij overcomt,
Dan crencken sou mijn jeucht, om dieswil dat de jaeren
Dese schoonheden mijn (genomen datse waren167
Gelijck als ghijse maeckt) mij souden maken quijt?
daifilo
170
Dit doedij vast, want ick, o Dorilea, reken170
De lelijckheit soo goedt als schoonheit onbekeken;
En al bekeken, onbelonckt; en al belonckt
Wat's jeuchde sonder min vol onbeweechde coutheit
175
Doch beter als versufte' en stijf bevrosen outheit?
En dat de soete min van u beschuldicht wort176
Als die de schoonheit crenckt, daer doedij hem te cort:
Want noyt en sachmen hem het suivere besmetten,
Maer wel recht anders, 't geen dat saluw was, blanketten,179
180
En leggen blosend root op tedre wangen bleeck,
En 't hayr vergulden, dat te vooren vael geleeck:181
En geene sachmen oyt, het geen dat sij beminden,
Maer, segdij, yder een184
185
Beclaecht hem met geween,185
Over de min vol swaerheit?
Sij spreken buiten waerheit;
Al wort de min bescheldt,
'T is onmin die haer quelt,189
| |
[p. 41] | |
190
Onmin van lief vercoren;190
Want quam haer min te vooren
Van haer bemindes sij,191-2
Sij wierden 't eens met mij,
En souden ras bekennen
195
Dat minne niet can schennen,
Maer dat gebreck van min alleen den minnaer crenckt,
Die minnes honich soet met bitt're galle mengt.196-7
Dus Dorilea, denckt
Dat min van beyde sijen,199
200
Niet anders voort en brengt
Als wellust en verblijen.*18
Daerom in dese tijen,202
Schijnt dat de werelt dus blijgeestich opgepronckt
In 't harte min gevoelt, en t'eenemael verjongt.
205
Den Hemel schijnt verlieft; de visschen in de stroomen,*19
De dieren in het cruidt, 'tgevogelt inde bomen,206
De Nymphen in het bosch natuiren van de min.207
Dat vogeltjen, dat nu vliecht uit den dennen, in
Den boeckeboom, en schijnt onmoglijck om vermacken,209
210
Dan uit den boeckeboom weer inde myrte-tacken,208-10
En hippelt quelende soo licht, soo wilt, soo wuft,
Waer 't van Natuir begaeft met menschelijck vernuft,212
Het soud seggen: ‘Ick brand van min - ick brand van minnen’,
Tjilpende door het woudt; maer wel brandt het van binnen,
215
En singt in sijne tael op lieffelijcke maet,
Dat het sijn soete lief, sijn lieve lust verstaet.
En luister, juist of sij 't om u te leeren dede,
Antwoort sijn lieve lust: ‘Van minnen brand ick mede.’
De min het al verwint,
220
Hemel en aerde mindt,
Sal Dorileas siel mins crachten groot van waerden221
Alleene wederstaen, in hemel, en op aerden?222
Neen; want een yder mensch wort van de min geraeckt,
En diese jong ontgaet, bejaert sijn crachten smaeckt:224
225
De minne wil doch eens doen blijcken in ons harten
Hoe veel dat hij vermach: dus vreest hem vrij te tarten,226
| |
[p. 42] | |
En weet dat grooter smart noyt yemand overquam,
Als jeuckering van min in oude leden stram.
Het jonck hart, dat hij quetst, geneest de minne weder,229
230
En hoop hellept het op als 't leyt van pijne neder:230
Maer d'oude minnaer is geplaecht met dobble rouw,
Drooch hout ontsteken, brandt feller als groene spruiten.233
dorilea
Ghij ander vryers kent dees praetjens al van buiten,234
235
En brengt'er veel in't net;235
Maer ick heb wel gelet
Op 't geene dat ghij seyde
Dat als de Min van beyde
De sijden is geplant,
240
Soo valt het soete brandt.240
Oft ick dat schoon toestonde,241
Verclaert mij, met wat vonde
Soud' ick doch kennen mij
Versekeren, dat dij
245
De vlammen 't harte blaecken,
Die ghij mij diets wilt maecken.242-6
Of als dat al soo was,
Dat ghij niet soudt, soo ras248
Ghij weermins jonst mocht voelen,249
250
Verkeeren, of verkoelen?250
Gelijck wij vrouwen slecht251
Vaeck worden uitgerecht,252
Dewijl geveinsde Min, en lichte wispeltuiricheit
| |
[p. 43] | |
daifilo, granida, dorilea
daifilo
255
Nymphe, maer.*22
granida
Schoone nymph',*23 en hebdij niet gesien
Met breydeloose ren, hier eenige edelliên256
Vervolgen een wildt swijn? Weet ghij niet of sij 't vingen?
Of werwaerts reên sij op?258
daifilo
Jagers, noch hovelingen
En hebben wij gesien, maer wel gehoort gerucht:
260
Dan 't scheen soo ver van hier te wesen dat ick ducht,
Edele maecht, ghij sult haer swaerlijck rijden inne;261
Sijdij een aertsche maecht, en anders geen Godinne,262
Uw aenschijn noch uw stem geensins de menschen slacht.263
granida
Soo grooten eer voorwaer ick mij niet waerdich acht.
265
Ick ben Granida', indient u liên bekent is, hoemen -265
Ten hove' hoort de Princes, des Coninx dochter, noemen.
Dewijl 's geselschaps spoor u niet en is bekent,
Soo bid ick, wijst mij doch waer dat ick hier ontrent
Om 's heten middachs brandt een weynich te verfresschen,
270
Uit coele beeck, of bron, mijn drooge dorst mach lesschen,
| |
[p. 44] | |
275
Dees suivere fonteyns cristallinige vloedt.
Al sijn wij harders slecht, eenvoudich opgevoedt,276
Noch onse sorgen laech, door hoger vlucht te kiesen,
Ons aengeboren bosch uit haer gesicht verliesen:277-8
Wij weten lijckewel dat wij dees groene laen,279
280
Dat wij de schaduw coel van dees dienstige blaên,
Dees vrolijcke heuvels, dit heldere waters vlieten,
En al ons levens lust van 's Coninx handt genieten.
'T en waer die 't wijsselijck al te versorgen wist,
'T verwoeste metter haest, door verquistende twist.283-4
285
'T is hij, die de begeerten van sijn ondersaten
Maticht bescheydelijck in soo verscheijden maten,286
Dat niemandts minders list sijn meerder yet ontruck, -
Dat niemandts meerders macht sijn minder en verdruck.
'T is hij die sorge draecht alleene voor ons allen,
290
Dat vreemdelingen wreedt ons niet en overvallen
Met vernielende crijch en schennen in een uur
De dracht van menich jaer door 't yser en het vuyr.292
Danckbaer behoortmen voor een aertschen Godt te eeren
Dien 't lust, om anders lust, sijn eygen lust t'ontbeeren:294
295
Maer ons eerbieden is te laech nae sijn waerdij.295
granida
Beleefden harder, noyt eenige wijnen mij
Boven den frisschen dauw van dees fonteyn gevielen.
Ach geluckige rust van licht-vernoechde sielen,298
Die nijt noch spijt des hoofs versteurt haer soete vree!299
300
Wiens sorgen wijder niet en weyden dan haer vee.
De lusten daer sich 't hof met moeyten om beslommert,
Werpt u nature toe en is voor u becommert.301-2
Ghij treckt door honger, en door dorst uit dranck, en spijs,
De lust van 't hof gelockt door soo veel leckernijs;
305
Het hof door drincken dorst, en honger soeckt door 't eeten
En jaecht de lusten voor, u sijnse toegesmeten;
'T lustsoeckend hof ontvliên de lusten daer 't om slóóft;
| |
[p. 45] | |
Eer sal dit lichaem in een duister graf vernachten309
310
Beleefden harder, als mij gaen uit de gedachten310
Uw weltepasse dienst, en of 't gebeurden, dat -
Mijn hulp u nut mocht sijn in 't hof, of inde stadt,
Vertrout, dat mij geen saeck soo wichtich sal verletten,313
Of ick en salse' om u wel aen een sijde setten.
315
Nu voecht mij wederom te keren daer ick acht
Dat mij 't geselschap van mijn staetdochters verwacht,316
Welck ick gebood, van haer vermoeyde tellen,*29 neder
Te sitten in het gras, tot dat ick keerden weder;
Dewijl mij niemandt van haer allen volgen mocht,319
320
En mij de lust des jachts niet te versuimen docht.320
Den hemel die bedauw uw jaren menich-vuldich
Met geduirige rust.322
daifilo
Wij sijn 't u alle schuldich,
Alwaerdige Princes. Helas! hoe leedt is mij
Dat ons vermogen min als ons begeerte sij!
325
Den hemel wil uw staet in eeuwicheit behouwen.325
granida
Vaert eeuwelijcken wel.
daifilo
Is onder d'aertsche vrouwen
Dan een, die waerdich is dat om haer dienst alleen
Al d'ander men versweer?328
dorilea
Hoe coel gaet hij daer heen
Sonder dat hij van mij sijn afscheidt heeft genomen!
330
Best volge ick hem, en sie wat hem mach overcomen.
granida*30
Hoe vrolijck is de geen die danckbaerlijcken leeft
| |
[p. 46] | |
Bij d'ondanckbare mensch die geen vernoeging heeft!332
Dees harder toont meer dancks voor not van bosch, en boomen,333
Dan menich eelman voor geschoncken vorstendoomen,
335
Die vaeck sijn Prince danckt met oproer oft verraet,335
En acht maer elcke staet, een trap tot hoger staet.336
Met welckeen ijver comt mij dees sijn dienste bieden?337
Al de dienstwillicheit geveinst der edellieden
Is mij soo veel niet waert; want dese die betoont
340
Sijn heusheit, niet uit hoop van die te sien beloont:340
Ten hoof, op hoop van loon, is 't aenschijn vol genegenheit,341
Maer het onheus gemoet vol onwillige tegenheit.342
Ghij, grootsche Princen,*31 die door uw uitheemsche pracht
Verwondring soeckt bij 't volck, om van het hooch geslacht
345
Der Goden afgedaelt te schijnen, uw cieraeden,
Uw scepters, croonen, en uw purpere gewaden
En maken u niet soo grootachtbaer aengesien,347
Als de natuire maeckt een laech-geboren, dien -
'T haer lust, om lieffelijck de werelt te verbasen,
350
Een eedel geest in't hart en in't gesicht te blasen:348-50
En cieren het aenschijn vol vrolijckheden soet
Met defticheit gemengt, van hoofde tot de voet351-2
Besprengend' overal de welgemaeckte leden
Met goddelijcker glans als princelijcke cleden.
355
Gelijck d'eerwaerde Son is bij ons aertsche vuyr,
Sulx is bij d'arme kunst, de kunst-rijcke natuyr.
Wat handt heeft oyt haer soo vernuftich mercken laten357
Dat sij, bootseerende de conincklijcke vaten,358
Vormde 't gewrochte goudt in aerdiger manier,359
360
Als de natuir den sculp, daer ick uit dronck alhier?
Dan 't hof en siet niet schoons in dingen licht-vercregen,*32
Natuirs geboden dienst is het onwaert en tegen;
Maer ghij, eenvoudich volck, ontfangt haer gaven rijck
Met open armen, en gebruicktse danckbaerlijck.
| |
[p. 47] | |
![]()
vs. 365-368
| |
[p. 48] | |
365
Ghij lodderlijcke Nymphen soet,365
Die nauwelijx een rosen-hoedt
Om gouwen croon soudt geven,366-7
Hoe wel lust u uw leven!
Uw lusten is u als een wet,369
370
Uw loncken is een tij-geset,*34
Uw couten is vryage,371
Uw minnen is boelage.372
De schaduw die de cuilen heelt,373
Waerin ghij uw genoechjens steelt,
375
En soudt ghij niet verwinssen,375
Om schaduw-throons van Prinssen.376
Wanneer ghij aen de reye gaet,377
En dat het schalcke lietjen raedt378
Het diepst van uw gepeinsen,
380
Hoe qualijck cundt ghij veynsen!380
Maer soo 't uw lief niet beter can,381
En toont u dat sijn harte, van -
Uw hartjen is gedreven,
Wat isser om te geven?384
385
Soo ruilden ghij dat deuntjen niet
Om avondt-spel, of morge-liedt,386
Dat, voor princessen deuren,
Haer dunne slaep comt steuren.
| |
[p. 49] | |
Een appel, die met jonste groot389
Daer om soudt ghij versmaden
'S hofs tafel-overdaden.
Als van uw lief gemeldet wert,393
Sijn t'uwaerts overgeven hart,
395
Soo sijt ghij bet te vreden,395
Als prinssen aengebeden.396
'T eenvoudich leven haylich,, leidt397
Ghyliên in vreed' en vaylicheit,
Uw vrijheit gaet te boven
400
De schijn-wellust der hoven.
rey, granida
rey
Mijn vrouw, God sij gedanckt dat ghij ons hier ontmoet.
'T geselschap is een deel te paerd, een deel te voet,
Verstroyt om soecken naer u op bysondre straeten,403
En haer by-eencomst is daer ghij ons hadt gelaeten,404
405
In 't naeste dal, en sijn int keeren al misschien.405
granida
En 't wilt?
rey
Gevangen is't, mijn vrouw, en sult het sien.
dorilea, daifilo
| |
[p. 50] | |
410
En wilt soo licht niet deurgaen
Met dat u wel gevalt;411
Hoort hoe Palemon*36 calt,
Die seyt dat hij verdoorde,413
Doen hem de lust becoorde
415
Van 't hof te volgen. Hij415
Meende, gelijck als ghij,
Dat heusheit soet van zede,
Vrientschap, en weelde meede
Daer was in overvloedt,
420
Gelijck de rijckdoom doet.
daifilo
En als hij 't quam te proeven?421
dorilea
Doe vandt hij met bedroeven,
Dat daer die dingen sijn
Niet anders als in schijn.424
425
Wat sneuvel (seit hij) och wast voor mijn groene jaeren,425
Als ick mijn soete buirt, en vrijheit liete vaeren!
En dienen ghing ten hoof;*37 ick meende 't was al claer -
Goudt datter blonck, maer 't is een momme-vollick daer;428
Het aenschijn vol sachtmoedicheits,
430
'T gemoedt vol felle woedicheits,
Een minnelijck gelaet,
'T hart vol van nijdt en haet;
Saechdij de visschers oyt, om lichst de visch te trecken,433
Den scharpen angel-hoeck met lockend aes bedecken?
435
Recht gaet het soo ten hoof. De dienstbaerheit, die sij435
Soo mildt u bieden aen, is lockbedriegerij:
Haer dienst, en hullep streckt maer om u te verrassen
Met onvermoede slach, en door uw val te wassen.438
Oprechte vrientschap, Godts-vrucht, onbevleckte trouw,
440
Veilige' onnoselheit, recht-uitheit sonder vouw,440
Waerheit van woorden, goedicheit,
Worden daer voor cleinmoedicheit,
Voor slechtheit ijl veracht,443
| |
[p. 51] | |
Beguigelt, en belacht.444
445
'T is al geveinst ten hoof watmen 'er siet vertogen,
Geveinst is haer gelaet, geveinst haer mondt, haer oogen,
Geveinst haer Godsvrucht, jonst, haer vrientschap en haer vree,
En g'lijck haer deuchden sijn, soo is haer weelde mee.448
Wanneer de hovelingen
450
Een vrolijck liedtjen singen,
'T en is van vreuchde niet,
Maer 't is, om het verdriet
Daer 't hart af wort verbeten,453
Een weinich te vergeten.
455
Haer lachen is van spijt,455
Of 't duirt de corte tijdt
Eens oogenblix, tot dat 's gemoedts staedige plagen,
Die 't weeren uit het hart, 't oock uit het aensicht jaeghen.458
Wats al des werelts lust
460
Als 't hart niet is gerust?
Hierom, Daifilo, staeckt uw opset voorgenomen,
Ghij weet waer dat ghij sijt, maer niet waer ghij sult comen.
Die wel is, blijf.463
dorilea
Soo soudij doch ten minste
Het hof niet volgen, dan
Slaet yet wat anders an468
Sonder het groene woudt en dees landouw te laten.469
daifilo
470
Jae Dorilea, ghij noch al Palemons*38 praten
En sult mij meer sijn raedt doen volgen dan sijn daedt.
dorilea
Soo mocht het u wel gaen gelijck het hem nu gaet,
Die nae 't verdrach van soo veel slaevernij en snóótheit,473
| |
[p. 52] | |
|