Logo DBNL
Gedichten. Deel 1 (1899)

Gedichten. Deel 1

(1899)–P.C. Hooft–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

[Een luttel tijts moet jck u besicheit ontprachen]+

 
Een luttel tijts moet jck u besicheit ontprachen,1)
 
Clarissimo Signor, die bersten soudt van lachen2)
 
Om 's werelts sotternij, soo ghij ter selver tijt
 
Niet om haer schelmerij weer samencroopt van spijt.
5
Des Sondaechs, nae dat ghij waert Saterdaechs vertrocken
 
Gebeurden t' Amsterdam vrij splendid' ongelocken,
 
Een vratigh' oly-brandt ontstack op 't hoerenpadt7)
 
En slockten met een tooch vyf huisen in sijn gat.8)
 
Van wegen d' arme luy, moet dese schae mij moeyen,
10
Sij voelen vocht en coud; maer vijf gevangen coyen10)
 
Heeft 't ongenadich vuyr met huit met hayr gecnaecht11)
 
En haer verlies wort slechs, haer smarte niet beclaecht:
 
Sij balckten op de stal met hoofden opgeheven,
 
Laet branden dat niet voelt en berrecht eerst ons leven.
15
Denckt dat van onse caes en boter comt het gelt
 
Wt Spagnien, dat Jan gat aen u maetrosen telt16)
 
In cluiten quaet fatsoen, waer mee ghij houdt u landen,17)
 
Hij tot sijn eigen aers geeft u een gard in handen.
 
De koeyen riepen dit (ach ontrouw waerd haer wraeck)
20
In boerephrasis, al wast in haer moeders spraeck;20)
 
De boeren sijn daerin oock niet soo nieuwe clerken21)
 
Of sij en conden, wat haer mening was, wel merken.
 
Vergeefs; geen nat en was ten besten voor haer pijn
 
Geen hant vuil waters, (alhoewel het haer sou sijn
25
Soo soet geweest, als mij de vaert van Pieter Joosten)
 
Dan Lethe de' helsche stroom, daer mochten s' haer mee troosten.26)
 
Hoe quam het (vraechdij) bij? Ick gis dat wt de gloedt
 
'T meewaerige geslacht der menschen, geldt en goedt
 
Als, dat de meeste smart had in den brandt te lijen,
30
Met heter ijver dan de beesten socht te vrijen.30)
 
Int eerst wert mij geseit, den brandt had aengetast
 
De buiten-heil'ge wech; waerom ick hoopten vast32)
 
Datter cruidtickers met een meulen opgeblasen33)33)
 
Souden van Timons huis nu niet alleen de glasen
35
Doen knacken hebben, met het broossche pannendack,
 
Maer huis hof goedt verbrandt tot asschen, sonder tack
 
Van boom, jae sonder tulp of geele croock te spaeren,
 
Om datjer recht waert daechs te vooren wtgevaeren:38)
 
Dat jck had mogen doch van uwentwegen staen,
40
Gelijck de knecht die wt de meulen was gegaen
 
Tot aen de poort wanneer de slach begon tot snoecken;41)
 
Van uwentwegen niet, van wegen uwe boecken
 
Al vloochdij selver op; het is nu de manier
 
Dat watmen selve niet en voelt dat doet geen sier:44)
45
Des aventuirt u niet op hoop dat vriendt of magen45)
 
U sullen, sneuvelt ghij, van harten wat beclagen.
 
Ghij denckt dat jck niet deuch, en dat ick Timon haet:
 
Ick deuch; jck doe; die schae wenscht' ick hem om geen quaet,48)
 
Maer om mijn eigen lust, en t' hart met vreucht te spoelen,
50
Waerin ick, (beurdent) sou soo veel geneuchten voelen
 
Als t Pecus legens, met haer man en dochters vlug51)
 
Dicht in een someravondt op de logen-brug.52)
 
Of ist onredelijck dat ick om mijn vermaken
 
Wensch dat een ander grijns die van de schae moet smaken?54)
55
Ick meen jae; 't vollick neen; en t is ['t] gevoelen dus
 
Van joncker Loes, die 't weet door sijn toecomend jus,56)
 
Behangen met de key, als Coppen met de schollen,57)
 
Een tuirluir als de man van Swaentje Dirrick Dollen.58)
 
Den sakermentschen wl bij solennelen eedt59)
60
Verclaerden wat hij was; sijn neus op kricken reed.60)
 
Hij slingert hier noch al bij straet, en ick vermoeden
 
Dat Baudius zijn neus al had geroockt voort bloeden,62)
 
En dwong sijn Almacht die (gelijck als ghij de puts)63)
 
Te draegen op sijn knie, daer hijse met sijn muts,
65
Soo dickwils als hij groet, wel louter soude beucken,
 
Dat sij niet hoflijck weer sal nae Medea jeucken,66)
 
Voor hij en can te deech Syntaxis op sijn duim,
 
'k Weet niet veel meer; en spaer wat voor een ander luim.
 
Clarissimo Signor, jck woud dat al de grillen
70
Die d'jckers achter toe oyt reden door de billen,70)
 
Heen en weer, op en neer, gelijck als in een hoet
 
Of alchymistebrein fantast, quicksilver doet,
 
U voeren in u pen, en daerin wilden blijven,
 
Soo lang als wij hier niet en cregen van u schrijven:
75
Of sijn die niet genoech om u te porren, 'k wensch
 
Er al de parten bij van Mayken Appelpents
 
En datse door malkaer krieuwlende soo krioelen,
 
Dat ghij schrijfdijs' niet wt daer van meucht buickpijn voelen.
 
Hier sal mij een pedant seggen, d' allegorij79)
80
Die ghij hier maeckt van pen tot buick comt niet veel bij,80)
 
Wae! die metaphores vervolgen al te mager,81)
 
T' is een nieuwe figuer van Dirrick Dollen swager;
 
Of joncker Loes, die woud dat hij (als t les begon)
 
Om geen pedant te sijn, sijn A, B, C niet con.
85
Ghij segt jck heb geen stof, hier is niet nieus te quicken85)
 
Maer t' Amsterdam: schrijft ghy. Dat con ick licht beschicken,
 
Want op de middeldam gemoetmen t' elckens hier87)
 
Een nieuwe lombard, zeerover of banckrottier.
 
Ick soud Fereres, en den lombard in den Hage,89)
90
Of altijt hem, die vast is, raden dat hij clage90)
 
Van circumventij, als dat hem was toegeseit91)
 
De banck, mits hij voldeed des lants gerechticheit,92)
 
En niemant meer int lant van mannen ofte vrouwen
 
Als een in elcke stadt soud tafel mogen houwen.94)
95
Nu hebben Claes en Hil sijn nering ondergaen,95)95)
 
Met heimelijcke banck sijn tafel fraud gedaen,
 
Tot dat hem gefailleert de schoudt is comen halen,
 
Soo moet d' onnosele t gelach altijt betalen.98)
 
Nieuwe manieren oock, wanneer men gelt wt doet,99)
100
Van vragen heeftmen hier; niet of de man is goet,
 
Gelijck als in u tijt al plach gevraecht te warden,
 
Maer, of hij 't onse ses maenden wel wt sal harden,
 
Tot wij ons interest en som invordren knap,103)
 
En t breken sijns credijts druip op een anders kap.104)
105
Al souden cloeckelijck wij hem credijt verstrecken
 
Tot hij van andre kreech het geen wij innetrecken.106)
 
Zeeroven was wel eer gruwlijcke sond, en schand,
 
Om een vrijbuiter soud Godt plagen t gansche land,
 
De galch was schier te goedt voor sulleke rabauwen,109)
110
Een siel had Lucifer drye dagen aen te kauwen,
 
Eer hijse slockten op, en cackten in het vier,
 
Maer alle daech wat nieuws, nu wort het de manier;
 
Al hadmen door contrackt met d'icker voorgenomen113)
 
Dat hij haer sachjes bill, sij sullen dickwils comen;114)
115
En t geene dat sijn muil aen t stuck verliesen sal,
 
Dat wil hem dubbelt in weer comen aen 't getal.
 
'T Lant voor te staen is recht alsmen t verstandt gaet slijpen.117)
 
Ay, doen sijt om slants nut? of doen sijt om het grijpen?
 
Wonmen maer ses percent, en dat het overschot
120
Besijen 's borgers kist verviel tot s' lants genot,
 
Met wat geschreeu sou dan cooman Braetvarken tieren?121)
 
Het staet den Princen vrij geensins particulieren.122)
 
 
 
Hier crijt een brabbelaer, ontbeijt, ontbeijt, ick hoors,123)
 
Een botten hoycaes scheert de geck met ons mayoors.124)124)
125
Den spotter is sijn lust ons 't vuilste te verwijten.
 
Ick ben aldus gemaeckt, men moet mij dus verslijten.
 
Siet ick ben heel goet lachs; als u conscientij vlijt127)
 
Haer selven, dat ick sie, soo schicklijck nae 't proffijt,128)
 
'T is mij niet mogelijck mijn ginneken te staken,129)
130
Ick loof, Heraclitus soudt ghij aent lachen maken,
 
Wiert hem het guichelspel van u gemoet bekent,131)
 
Was wt de ployen slechs sijn aensicht niet verwent,
 
En al bestorven in grimaces van het huilen.133)
 
Altijt, tien tegen een, raeckt' hij aen 't mesemuilen.134)
135
Maer quam Democritus die loech noch alderharst.
 
Dan wordij quaet? O lacht om ons weer dat ghij barst.136)
 
Ik heb in school geploecht dat het mijn meester deerde,
 
Moy gelt gecost al eer ick dus veel dichten leerde,
 
Vresende plack en gard, begrauwt een heelen dach,
140
Tis seker niet te veel dat jck 'er wat voor lach.
 
Soo goet dat ick t pampier verquis met dese dingen,
 
Als, 't orber een factoor met valsche rekeningen.142)
 
En sooment lachen om quae mallicheit verbiedt,143)
 
Adieu dan Amsterdam ick deugher langer niet.
145
Want liegen can ick niet, een preker cloeck int keffen,
 
Die mijn gemoedt misprijst, en can ick niet verheffen,
 
Soo ras een fielt maer roept Calvinus en Nassouw,
 
En can jck niet verbreên dat jcker veel van houw,148)
 
Kerckbancken broên, noch van predestinatij praten;149)
150
En willen sij mij niet maken, sij mogent laten.150)
 
Steelt een sijn meesters sijd; jck kan niet seggen stout,151)
 
T verscheelt van dieverij, het goedt was hem vertrouwt:
 
Mij dunckt veel eer dat, die vertrouwet goedt bestelen
 
Sijn waert een bast te meer hadden sij maer twee keelen.154)
155
Cooptmen de waechknecht om, dat hij doe valsch belij,155)
 
Om 't voordeel aan een luttel ponden specerij,
 
Diemen hem looch'nen doet, jck weet het niet te kallen,157)
 
Dat ellick voor hem self moet sien, Godt voor ons allen:
 
Vervalscht men waeren; datmen sien moet wat men cóópt;
160
En ander guiterij die op den handel loopt.160)
 
Vreesdemen gallich in, noch helle nae dit leven,
 
Waerom en soudmen al sijn broeders niet vergeven,
 
Daer onkost van een blanck u weeld' en schat bereijt?163)
 
Ick heb de slach noch niet van sulcke gauwicheit.
 
 
165
Hier barst mijn lach weer wt: een guit die in tien jaeren
 
Noyt capitael en had, corts achterwt gevaren166)
 
Soo rasch hij van accoort het jaewoort had ontfaen,
 
Nu mach jck morgen wel (vraechd' hij) te preken gaen?
 
Gelijck vergiffenis door biechte wert vercregen,
170
Was dees een dief, en weer een ouderling daer tegen.
 
Beij hout de schand van Godts gemeente doch secreet.171)
 
De man heeft maer de schand: jck segge dat ick weet,
 
Ghij fielen dickwils segt, van mijn en lyên met eeren,
 
Het geen ghij niet gelooft en minder cunt beweren;
175
Dan ick sett u altsaem, maeckt ghij 't mij wat te veel,175)
 
Met naem en toenaem wel eens goecoop op een seel,176)
 
Met al de kaexsters góóns ('t sal met een schrijven doorgaen)177)
 
Die 'r roepen, jae wel wat mach hij hem laten voorstaen?
 
(Wanneer een eerlijck quant bij rijcker dochter praet)
180
Wil hij daer vrijen? wat verrijst ons hier doch? laet
 
Hoer of zeerovers soon daer vrijen met veel duiten;
 
De zoon en steelt niet, dat de vaer won met vrijbuiten,
 
Hij erftet; en al roofd' hij 't? is dat langer schandt,
 
De vorsten doent, en veel de rijxste van het landt.
185
Ontbeit hoe -185)

Vorige Volgende