Logo DBNL
Gedichten. Deel 1 (1899)

Gedichten. Deel 1

(1899)–P.C. Hooft–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Gedicht
Op de prins van Oragnien of de gewonde vrijheit.+

Treurspel van D. Heins.

 
Het leelijcke gedrocht der alnaespeelende aepen
 
'T welck van Natuir, te spot, ons schijnt gelijck geschaepen,
 
Hangt over sijn geslacht (soo 't waer is dat men zeit)
 
Het moederlijck gemoedt met sulcke' onwetenheidt,
5
Dat zij gesint om met haer armen te bestricken
 
Haer jongen troetelwijs, de selve wel versticken.
 
Recht eveneens soo gaet (indien m' er wel op acht)
 
Het met haer eigenliefd der menschen broos geslacht.
 
Gelijckm' er veele vindt in alle 's werelds deelen,
10
Die om de sinnen met een vliende vreucht te strelen,10)
 
Door 't schittrich branden van haer hete lust, verblindt
 
Al eer de naedruck van de weelde wert versint,12)
 
Haer lichaem, aen een schaer van sieckten en van quaeden
 
Te machtich Tijdt en Raedt, wel raedeloos verraeden:14)
15
Soo sijnder meer, die Macht altoos onvast gesticht,15)
 
Verwaende rijckdoom, Roems becoorlijck flickerlicht,16)
 
Waerderen boven waerde', en metse nae te speuren,17)
 
'T geduirich goedt van haer gewetens vreuchd verbeuren.18)
 
Degene die Juppijn heeft voor sijn eighen lust
20
Sich wtgelesen, en in haer gemoedt gesust
 
De tochten weigertoomsch, en d' innerlijcke plecken21)
 
Voor billickheit geschickt met haylighe vertrecken22)
 
Betimmert, en de borst in 't eerlijck opgesoôn,
 
Soo dat sij deuchd wt liefd inhaelen metter woon,
25
Sijn deerlijck dun gesaejt. Men vinter naulijck seven
 
Die Brutus of sijn oom gelijcken in haer leven;26)
 
Of hem, die eighen ban, tot 's plompen nijders hulp,27)
 
Daer onrecht recht sijn moest, ging schrijven in een schulp.
 
Dit maeckt de nóót van 't quaet te straffen 't goedt te lóónen,
30
Om ijder tot sijn plicht te drijven en te tróónen.
 
Tot leidtsliên des gemeents met dus een toom beknelt
 
Van straf en lóón, sijn op verheven trap gestelt
 
De vorsten van het volck, en haylighe' overheden;
 
De vingeren Juppijns; die waerdelijck becleden
35
Des Godtheits naeste plaets; in billijcke geboôn,
 
In macht, in voorsicht, Gods Stadthouders; Aerdsche Goôn.36)
 
Dees hoocheidt is 't bestier der redelijckste dieren
 
Van hooger handt verleent; maer wie sal haer bestieren?
 
Haer: voor de welcke niet te vinden ander stóf
40
Van straf en loon en is, als laster en als lóf.
 
Den spitschen Aretijn won, bij sijn tijdtgenóóten,41)
 
De princengeessels naem, omdat hij in de gróóten
 
De schrick brocht met sijn pen; mits hij sich onderwond
 
Met sulcken bitschen tael en vinnicheit van mondt
45
Haer af te maelen, en haer schand te voorschijn brochte,
 
Dat self den grooten Turck sijn gunst door gaven cochte,
 
En dat aen hem Franchois den franschen Coninck sandt
 
Van tongen t' saemgevoecht een gouden halsebandt,
 
Ten tijde', als Caisar, Paus, Spaensch Coning oock, van haeren49)
50
Beide' afcoomst en geboort, twee Nederlanders waeren.
 
Maer even als het loon den vorsten dierder staet,
 
Dan wel de straf, die vaeck gevordert wort om baet',
 
Soo gaet, in waerdicheidt, het heerelijcke loven
 
De schrandre schamperheit van 't lasteren te boven.54)
55
Dit onderstaet nu Heins, die brammende trompet55)
 
Verwart in laurenblaên, aen heilghe lippen set,
 
En gaet in 't blaesen tróts een dappren adem tóónen,
 
Om met sijn Treurspel braef, ons gouden Prins te lóónen.58)
 
Het luistert al wat leeft; d' hel wtgeborsten clanck
60
Slaet van de claere Son den op en onderganck;60)
 
En van den geest geschudt der teeckenrijcke wóórden,61)
 
Den rancken hemel dreunt in 't Zuiden en in 't Nóórden.
 
Wel was 't een gouwden Prins wiens moed verstandt en vlijt
 
De gouwden vrijheidt ons en schanck den gouden tijdt;
65
Voor d' ijsselijcke tijdt, daer 't ijser hardt bij haelen
 
Op veel nae niet en mach; welck onder de metaelen
 
Verlooren moeite doet met soecken naeme wreedt;
 
Dewijl natuir geen stof soo streng te scheppen weet;68)
 
Den Moyses, die ons, van veel droever slavernijen
70
Als oyt Israel leed, quam tegen hoop bevrijen.
 
Want was 'er boose tijdt, die dees gelijcken mach,
 
Op Aerden sint de nacht geschift is van den dach?
 
Den wrev'len Marius, en sijnen vyandt woedich73)
 
Ontvolckten Rome, met bannissementen bloedich,
75
De driemans speelden 't nae; sij waeren hen gelijck,75)
 
En scheurden, elck sijn gaîng van het gebuite rijck.
 
Den derden Caisar loos, deurtrapt, geveinst van zeden,77)
 
Verbolghen, wrockigh, wreedt, vol nijdt en bitterheden,
 
Brocht in sijn tijdt door lust of vrees een groote som
80
Van 't volck, en ridderschap, en van de besten om.
 
Den vierden was verwoedt; doe sachmen tijden lóópen,81)
 
Al had Juppijn ontsint den hemel laeten slóópen82)
 
En schieten nederwaerts met onbesuisde val,
 
Te plettren 't Roomsche rijck; soo craeckte' en borst het al.
85
Den vijfden was een dwaes, en als een tol te drijven85)
 
Van vlaeijers onbeschaemt en onbetemde wijven.
 
Maer dees noch Nero self, ruim waerdich diemen stack87)
 
Met dubble sim, en slang in dubble leêren sack,
 
En hebben soo veel quaets, als Neerlandts smart gebrouwen,
90
Noch al wie Rome sint van Prinslijcke rabouwen,90)
 
Van schudden fielen guits, bij 's wereldts ongeluck91)
 
In heerschappij geraeckt, bereden met het juck.92)
 
Ach! 't harte tziddert, en 't gemoedt terug wil deisen93)
 
Door schrick en afkeer, van de droevighe gepeisen,
95
Wanneer de Tyrannij vernieuwt wort in 't gedacht,
 
Die landt en steden groot hield leggen in onmacht
 
Met droefheit overstelpt. Doe braeden, branden, schróócken97)
 
En varsch vergoten bloedt het aerdrijck staech deed roocken.
 
Verdrencken, delven naer, onthalsen, wurgen bang99)
100
Ging, of het had geweest onvliebre pest, in swang.100)
 
En dat van menschen die op niemandts hinder dochten,
 
Maer slechs om dat sij God met beter meening sochten.
 
Jonckheit, noch ouderdoom, noch swackheit van geslacht
 
Ymandt verschoonen mocht; maer wierden omgebracht
105
Dorre' ouden, jongers kintsch, ontwaepende vertsaechden,105)
 
Weerloose vrouwen, en niet wel huwbaere maechden.
 
Geen huis was buiten anxt. Soo vaeck de Son verrees
 
Aen elck hij nieuwe rouw, nieuwe benautheit wees:

Vorige Volgende