Gedichten. Deel 1 (1899)

Gedichten. Deel 1

(1899)–P.C. Hooft– rechtenstatus

Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende



[pagina 198]
Vier en vlam Aen joff. T. Visschers, niewgetroude met s^r. Krombalck Om voorspraeck bij joff. Machteld van Kampen. Teere Leerling vande Trouw,Ga naar voetnoot+ Onlanx Maegd, en onlanx Vrouw, Tesselschade, die uw' gade Hebt gevonden, niet te spade, 5[regelnummer] Hebt verbonden, niet te vroeg, Vande wonden die hij droeg. Heeft u noch in 'tniewe leven D' oude vriendschapp niet begeven, Huyst ghij noch in uw gedacht 10[regelnummer] Die die huijsing, als gepacht,Ga naar voetnoot10) In uw' vriendlickheit besaten, Doe ghij, eenigh bijder straten,Ga naar voetnoot12) Eenigh t' huys, en om uw bedd Mette eenicheit besett, 15[regelnummer] Spotte met des jongers toortsenGa naar voetnoot15) Die u doch met sijner koortsen Onverbiddelicken brand T' uwer beurten heeft vermandt: Sijt ghij noch bedenckens machtigh 20[regelnummer] Hoe de Herten, heet en jaghtigh Na de beeck te koelen gaen Die de Min ten Doele staen, Leent mij drij der toover-woorden Die soo menigh oor bekoorden, 25[regelnummer] Drij aen 't schoone Kamper-hooftGa naar voetnoot25) Dat het mijne van mij rooft. Daer ick 't een en 't ander bakenGa naar voetnoot27) On-voorsiens hebb derven naken,Ga naar voetnoot28)
[pagina 199]
Off het vier dat blaken mostGa naar voetnoot29) 30[regelnummer] Blaken sonder branden kost. Seght haer. Wie? Oh! vraegt niet verder. Seght haer, Hoe een Haegsche herder, Hoe een overrompelt knecht Min op 't minnen afgerecht 35[regelnummer] Dan sijn' Lammeren op 't vliegen, Vrij en vredigh vander wiegen,Ga naar voetnoot36) Onbewogen voorde vonckGa naar voetnoot37) Van soo menigh Minne Lonck, Loncken die hij sagh haer' punten 40[regelnummer] Op sijn' wederliefde munten, En belodderen de sijn'Ga naar voetnoot41) Om van hun belonckt te zijn, Endelick de fierer schichtenGa naar voetnoot43) Van haer' ongemeene lichten 45[regelnummer] Heeft onmogelick gesien D' onverwonnen borst te biên: Daer sijn' herssenen af davren, Even als de langste klavren, Of de Helmen om den Haeg 50[regelnummer] In een dichte Noorder-vlaegh; Daerom nu sijn' kortte nachten Swart' historien van klachten, En sijn' dagen sonder schijnGa naar voetnoot53) Nachtsgelijck geworden zijn; 55[regelnummer] Daer hem nu de wijdste wallen Aenden Amstel nauw om vallen, En de ruymste kaden schaers,Ga naar voetnoot57) En de bruggen voll gevaers; Soo beduyslen hem de roockenGa naar voetnoot59) 60[regelnummer] Die den Hertten-brand ontsmoocken, Soo en zijn sijn' oogen schier, Soo en sien sij niet als vier. Soo en kan hij niet bepeysen, Schoon ten ende van sijn reysen, 65[regelnummer] Schoon bij Zuyden 't Zuyder Meer,Ga naar voetnoot65) Met den voorsten voet op 't veer, Wie hem, van het Y gescheyden, Overtoovert heeft tot Leyden, En de Schipper die hem bracht 70[regelnummer] Staet en bedelt om sijn vracht;Ga naar voetnoot70) Veerman, segt hij, weest te vreden, Loon voor arbeyt staet in reden,Ga naar voetnoot72) Maer de reden maeckt geen schult
[pagina 200]
Voor den arbeit is vervult: 75[regelnummer] Schaemte weygert u te wenschen Heele vracht van halve menschen, En den mensche die ghij siet Ben ick half, en daerom niet: Gaet de beste weer-helft soecken 80[regelnummer] Daer haer 't lieffelick bevloeckenGa naar voetnoot80) Van den soetsten nederslagh Die oyt oog in oogen sagh Uyt de borst heeft heeten scheyden; Herte, segt, komt voort, na Leyden, 85[regelnummer] 'T gelt mij noch een halve vracht, 'T gelt hem 't leven die u wacht. Schaetgen, segt ghij dat ick mijmer?Ga naar voetnoot87) Dat vergeef men aen een Rijmer; Kont gij 't met een suer besien 90[regelnummer] Aen een Minnaer oock verbien? Voeght het rijmen, en het minnen,Ga naar voetnoot91) En mijn' ongebaerde sinnen,Ga naar voetnoot92) En mijn onbejaerd gemoet, En mijn onbedaerde bloed, 95[regelnummer] En mijn on-ervaren oogen, Dunckt u dat hij min medoogen Kan verdienen dan verwijt Die alleen van allen lijdt?Ga naar voetnoot98) Maer bedenckter bij, vriendinne, 100[regelnummer] Waertoe quam 't u inden sinne, D' onbedacht' onnooselheyt Van mijn' tegenwoordicheit Uyt de veile rust te halenGa naar voetnoot103) Daer ghij sulcke, sulcke stralen 105[regelnummer] Om uw' houwelixen troon T' uwen luyster hadt ontboôn? Uw' beleeftheit doet mij sterven, D' eerste steen van mijn bedervenGa naar voetnoot108) Heeft uw' gunsticheit geplant. 110[regelnummer] Vijand-vriendelicke hand, Hebt ghij d' eerste door ontslotenGa naar voetnoot111) Om mijn broose borst te blooten, Hebt ghij d' eerste Bijl gestelt Die mijn' vrijheit heeft gevelt, 115[regelnummer] Laet u d' eerste sorghe lusten D' eerste plaester toe te rusten Over d' eerste Minne-kneep Die mij eerst tot uwent neep. Oh! of oock die hooger stralen 120[regelnummer] Tot medoogen wilden dalen, En de voedster van mijn pijn Mijn' geneester konde zijn!
[pagina 201]
Segt haer, soete voorspraeck, segt haer, Soo sij nijdigh onderrecht waer,Ga naar voetnoot124) 125[regelnummer] Wetens-willigh wie sich stoutGa naar voetnoot125) Soo veel dervens heeft betrout, T' isser een, segt, vande jaren Die, geburen van 't bedaren, En de statelicke vreugt,Ga naar voetnoot129) 130[regelnummer] Palen aende tweede jeugt. 'T welgevall van schoone leden Schreef hem niemand toe met reden, Aen het bruynen van sijn' huyd Kijckt de Haegsche Herder uyt; 135[regelnummer] Maer hij dunckt sich selfs te blosen Als de morgenstondse roosen, Zedert hij den wederslagh Van haer oog in 't sijne sagh, Soo verlicht der sonnen luyster, 140[regelnummer] Allerwegen alle duyster, Soo is heel den Hemel schoon Om het bij-zijn vande Goôn. Over-wight van gulde schijven Die 't ter Werelt all bedrijven, 145[regelnummer] Meer als noodelicke muntGa naar voetnoot145) Heeft sijn' sterr hem niet vergunt,Ga naar voetnoot146) Weynigh maeyen, weinigh ploeghen Kleyn besitt in groot genoeghen, En dat Middelmatigh veel 150[regelnummer] Sijn gevallen tot sijn deel; Maer sijn Kampensche gedachten Heele dagen, halve nachten, Zijn sijn' schatten in 't gemoet Daer hij Rijck af heeten moet. 155[regelnummer] Voorraed van gegeten lettren Om Geleerde t' overschettren Schuijlter weynigh in sijn hooft; Waer' het evenwel geklooft 'T waer voll letteren te vinden, 160[regelnummer] Letteren die herten binden, Maer met hope van gena, Soete lettren M.V.K. Sterre-stocken aen te stellenGa naar voetnoot163) Om de fackelen te tellen 165[regelnummer] Om de keerssen ga te slaen Die het Hemel-holl begaen,Ga naar voetnoot166) Zijn gesifte wetenschappenGa naar voetnoot167) Die sijn' herssenen ontsnappen, En de geesten van sijn oogh 170[regelnummer] Weygeren haer vier soo hoogh;
[pagina 202]
Maer twee helderer Planeten Zijn de doelen van sijn weten, En de sterren die hij schiet, Hooger Hemel kent hij niet. 175[regelnummer] Stemme-streeling, snaren-krabbling, Is een konstelijcke brabbling,Ga naar voetnoot176) Die sijn handen en sijn keel Niet en kennen als ten deel, Maer, al stinckt het eighen roemen, 180[regelnummer] Kampen, kan sijn keel niet noemen Of sij staeter af en triltGa naar voetnoot181) Als een Eycken-rijs in 't wild; Snaeren kan sijn' hand niet raken Die wat Machteld-achtich kraken 185[regelnummer] Of sijn vingers gaender afGa naar voetnoot185) Als een viervoet naer een draf;Ga naar voetnoot186) Daer dan Hand en keel vergaren, Kampen seggen all de snaren, Kampen kort en Kampen lang 190[regelnummer] Zijn de noten van sijn' sang. Verr en versch-geraepte Rijmen Regel-dicht aen een te lijmen, Hooger sweven als 't geberght Is sijn' Penn te veel geverght: 195[regelnummer] Kruypen kan hij, gaen, en springen, En gelyckx der aerde singen,Ga naar voetnoot196) 'T water dat de Rijmers maecktGa naar voetnoot197) Heeft sijn' lippen noyt geraeckt: Maer de welgevoegde giften 200[regelnummer] Die den Hemel, door de siften En het keurlick onderscheitGa naar voetnoot201) Van een milde giericheit, Over haer beminde kuyvenGa naar voetnoot203) Nederwaert heeft laten stuyven, 205[regelnummer] Kittelen sijn' aendacht nauw,Ga naar voetnoot205) 'T vliegen wordt hem wel soo gauw Als de best-gewieckte vliegers (Dat 's Poëtelickste liegers) En sijn afgevlogen Dicht 210[regelnummer] Rijst hem selver uyt 't gesicht. Seght haer dan, hij heeft den segen Vande schoonheit niet gekregen, Noch de geestelicke gonst Van gesogen letter-konst;Ga naar voetnoot214) 215[regelnummer] Sterren kan hij niet beroemenGa naar voetnoot215)
[pagina 203]
Vande seven een te noemen; Op de noten is hij schorr, Op de Snaren vinger-dorr; Rijmens is hij onervaren 220[regelnummer] Als de Ploegher inde baren, Als de Zeeman inde Terw, Als de blinden inde verw; Evenwel 't bevallick wesen, 'T rijck, het ruym-gelettert wesen, 225[regelnummer] 'T spelen dat bij geen en lijckt, 'T singen dat maer 't uwe wijckt, 'T rijmen dat hij self kan achten, Houdt hij all van uwe krachten, Kondt ghij 't schepsel van uw' sinn 230[regelnummer] Min vereeren als uw' Minn?Ga naar voetnoot230) Schijntsij na de Minn te hooren, Vattse vaster bij die ooren, Segt haer dan als Alard zeij Doe sijn krachtiger gevley 235[regelnummer] Perste door de koele korsten Van uw' overvroren borsten En uw Yss-lijck' ongenaGa naar voetnoot237) Dede doyen in een, Ja; Dese zijn de scherpste pijlen 240[regelnummer] Die wij t' samen konnen vijlen. Soo haer dan de tegenstandGa naar voetnoot241) Van een herder Hert vermant,Ga naar voetnoot242) Tesselscha, hoe sal ick 't herdden? Gij vergeefsche Tolck te werden, 245[regelnummer] En, oh armen, ick, en ick Proye van mijn' eygen strick! Sullen niet mijn eygen schachten Met den woecker-winst van krachten Keeren op het broose bloot 250[regelnummer] Vande schutter diese schoot? Oh! ick spell het lang te voren Lieve Tolck, ick sal 't besmooren,Ga naar voetnoot252) 'K hebb geen' Lauwer om de muts Tegen sulcken blixem-bluts.Ga naar voetnoot254) 255[regelnummer] Wills' haer dan in bloedt vermaken? Ja sij; 'k sie de doodt genaken. Neen sij; 'T is geen' Maeghden-deught. Ja sij; 'T is onnoosel vreught.Ga naar voetnoot258) Neen sij; 'T mocht haer namaels rouwen. 260[regelnummer] Ja sij; Droefheit kan verkouwen. Neen sij; 'K hebb het niet verdient. Ja sij; om een liever vriend.
[pagina 204]
Oey! daer waggelt mijn vermoeyen;Ga naar voetnoot263) Tesselscha, om tijd te spoeyen; 265[regelnummer] Korte moeyt voor lang bediet,Ga naar voetnoot265) Vraegt haer, of sij will, of niet? Hag. 12^o. 10 b. (Dec.) Om den deun.Ga naar voetnoot267)	voetnoot+ Teere leerling. - Onder de gasten op Tesselschade's bruiloft was ook Huygens geweest. Hij had daar kennis gemaakt met Machteld van Kampen, dochter van Cornelis Jacobszoon van Kampen en Catharina Cornelisd. Quekel. Machteld was een nichtje van Tesselschade: want haar grootvader Jacob van Campen was een broeder van Tesselschades moeder. Verliefd keerde Huygens naar Den Haag terug en schreef van daar dezen brief aan Tesselschade. Dit gedicht van Huygens is hier opgenomen, omdat men het kennen moet, zal men het antwoord van Hooft wel verstaan. Ik geef den tekst volgens de editie van Dr. J.A. Worp, II, bl. 42. voetnoot10) die die huijsing, hen, die die huizing in uw geheugen. voetnoot12) eenigh, alleen, ongehuwd. voetnoot15) des jongers, Cupido. voetnoot25) Kamperhooft, het hoofd van Machteld van Kampen, woordspeling met Kamperhoofd, een kade aan het IJ te Amsterdam. voetnoot27) baken, het oog. voetnoot28) on-voorsiens, onvoorzichtig. voetnoot29) alsof het vuur (uwer oogen) dat moest blaken, dit kon doen, zonder brand in mijn hart te stichten. voetnoot36) vander wiegen, van de wieg af; van kindsbeen af. voetnoot37) onbewogen voor, niet vatbaar voor. voetnoot41) belodderen, belonken. voetnoot43) eindelijk heeft gezien, hoe zijn onverwonnen hart niet langer weerstand kon bieden aan de fierer stralen harer ongemeene oogen. voetnoot53) schijn, licht, zonneschijn. voetnoot57) schaers, nauw, eng. voetnoot59) beduyslen, duizelig maken, bedwelmen. voetnoot65) 't Zuyder Meer, de Haarlemmermeer. voetnoot70) staet en bedelt, staat te bedelen, te vragen. voetnoot72) staet in reden, is billijk. voetnoot80) bevloecken, betooveren. voetnoot87) Schaetjen, Tesselschade. voetnoot91) voeght, voeg bijeen. voetnoot92) ongebaerde, jeugdige, onervaren. voetnoot98) van allen, van al het genoemde, het rijmen, het minnen, enz. voetnoot103) veile, veilige. voetnoot108) bederven, verderf. voetnoot111) door, deur. voetnoot124) nijdigh, afgunstig. voetnoot125) wetens-willigh, verlangende te weten. voetnoot129) statelicke, kalme, bedaarde. voetnoot145) noodelicke, noodige. voetnoot146) sijn' sterr, de ster, waaronder hij geboren is. voetnoot163) sterre-stocken, verrekijkers; aen te stellen, te richten. voetnoot166) begaen, gaan langs. voetnoot167) gesifte, uitgezochte. voetnoot176) brabbling, beuzeling, tijdverdrijf. voetnoot181) staeter af en trilt, is in voortdurende trilling. voetnoot185) gaender af, gaan daardoor. voetnoot186) een viervoet, een paard. voetnoot196) gelyckx der aerde, niet verheven. voetnoot197) 't water dat de Rijmers maeckt, het water uit de Hippocrene. voetnoot201) keurlick, nauwkeurig. voetnoot203) kuyven, hoofd. voetnoot205) kittelen sijn' aendacht nauw, treffen nauwelijks even zijne aandacht, of hij wordt dichter en neemt eene vlucht zoo hoog, dat hij er zelf over verbaasd staat. voetnoot214) gesogen letter-konst, aangeboren talent. voetnoot215) sterren, planeten. voetnoot230) iets minder als vereering aanbieden dan uwe liefde? voetnoot237) Yss-lijck, woordspeling met ijselijk en ijs gelijk. voetnoot241) haer, de pijlen. voetnoot242) een herder Hert, een harder hart. voetnoot252) besmooren, besterven. voetnoot254) blixem-bluts, deuk, slag van den bliksem. voetnoot258) onnoosel, onschuldige. voetnoot263) vermoeyen, vermoeden. voetnoot265) bediet, verhaal. voetnoot267) deun, grap, aardigheid.

Vorige Volgende