Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Warenar (2004)

Informatie terzijde

Titelpagina van Warenar
Afbeelding van WarenarToon afbeelding van titelpagina van Warenar

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.49 MB)

Scans (5.03 MB)

ebook (3.91 MB)

XML (0.30 MB)

tekstbestand






Editeur

Jeroen Jansen



Genre

proza
drama

Subgenre

blijspel / komedie


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Warenar

(2004)–Samuel Coster, P.C. Hooft–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 115]
[p. 115]

Verantwoording

In de druk van 1617 staat de tekst van het blijspel zelf in gotische letter, terwijl de aanduidingen van bedrijf, toneel en sprekende personen in romein - soms cursief - zijn aangegeven. De gotische letter is in deze Delta-uitgave steeds omgezet in de huidige romein. Het cursief van de Voor-reden is niet gehandhaafd. De aanduiding van de sprekende personen staat in het origineel steeds in de marge. Voor de duidelijkheid werden die namen hier boven de tekst en in kapitaal gezet; bovendien werden ze hier voluit en zonder leestekens geschreven. Waar het vers is verdeeld over verschillende sprekende personages, staat dit in de oude druk gewoonlijk op dezelfde regel. Ter wille van de overzichtelijkheid worden die versdelen hier onder elkaar geplaatst, met een inspringing; dit laatste gebeurde ook wanneer in het origineel de tweede helft van een vers vooraan begint.

Deze uitgave is wat de tekst zelf betreft een zo nauwkeurig mogelijke reproductie van de tekst van 1617, zoals deze in facsimile (1972) is verschenen in deel 2 van Alle de gedrukte werken, onder redactie van W. Hellinga en P. Tuynman. Op deze eerste druk zijn direct of indirect alle overige uitgaven gebaseerd. Hooft en Coster hebben zich niet met volgende uitgaven bemoeid.

Enige zeventiende-eeuwse eigenaardigheden zijn in de tekst aangepast. Zo zijn de hoofdletter I en J, die in de druk van 1617 willekeurig voor de moderne j of i worden gebruikt, afgestemd op de moderne spelling. Zo ook werd vv tot w. Waar de w voor ui staat (zoals in ‘Wt’) is herspeld. De Duitse komma (/) is vervangen door de moderne komma.

Soms wordt in de Warenar gebruikgemaakt van binnenrijm, zoals in vs. 251: ‘En u een goet Jaer, datje gien verdriet // schiet’. In een aantal verzen is sprake van een speciale vorm van binnenrijm, namelijk waarbij zich midden in een versregel klanken bevinden die rijmen met reguliere rijmwoorden aan het eind of het midden van een voorafgaande versregel (het laatste geval wordt ook wel ‘middenrijm’ genoemd). In de druk van 1617 gaan deze bewuste rijmklanken vergezeld van een dubbele komma (,,), zoals in vs. 5 wilt,, weyt, dat samen met Miltheyt in vs. 6 gewoon eindrijm, en met vilt,, leyt,, in vs. 7 dit binnenrijm vormt. In de bedrijven, waar een gotische letter wordt gebruikt, is deze dubbele komma in het origineel aangegeven door //. In deze editie werd voor deze speciale vorm van binnenrijm steeds de dubbele schuine streep gebruikt. Op veel plaatsen (met name in de tweede helft van het stuk) staat echter / of het koppel-

[pagina 116]
[p. 116]

teken - in plaats van //. Hier werd de tekst stilzwijgend genormaliseerd. Het omgekeerde (// i.p.v. de komma, of de Duitse komma /) komt ook voor (vs. 28, 58, 74, 1075). Ook hier is genormaliseerd. In talloze verzen, met name in de tweede helft van het spel, ontbreekt de schuine streep waar wel van binnenrijm sprake is. Hier is het rijm d.m.v. // aangegeven.

Opvallend is het gebruik van het accentteken op de losse letter o (ô) in de verzen 77, 811, in 1219, 1367, 1427. Dit losse gebruik van een accentteken, geeft geen klemtoon aan, maar een rekking van de klinker (dus ‘oo’), een uitspraakverschil ten opzichte van de korte klank ‘o’, zoals in ‘bos’.

De druk van 1617 is tamelijk slecht: er is een flink aantal onvolledige of slecht gedrukte letters, alsmede letters die verschoven zijn of op de kop staan. Veelvuldig staat er een c waar een e bedoeld is, een u in plaats van een n. Dergelijke zetfouten zijn stilzwijgend verbeterd. Grammaticale fouten (zoals in de vs. 834-835) zijn niet hersteld, omdat de bedoeling steeds duidelijk blijft. Aaneengedrukte woorden (zoals in vs. 79 ‘slaejeme’) zijn overgenomen. Het leestekengebruik vroeg soms om kleine ingrepen om de tekst leesbaarder te maken. Zo is het vraagteken achter vs. 110 en achter vs. 601 verplaatst naar resp. vs. 112 en 600; het vraagteken achter vs. 203, 206, 210 werd vervangen door een uitroepteken. Komma's en punten bij de aanduidingen van personages zijn niet gehandhaafd. Evidente zetfouten, anders dan bovengenoemde, werden verbeterd met verantwoording in de aantekeningen. Inkortingen van woorden door de zetter (in de vs. 136, 178, 233, 316, et cetera), die vrijwel steeds zijn aangebracht om een vers op één regel te krijgen, zijn stilzwijgend opgelost. De vs. 161 en 187 ontbreken in de oude drukken en zijn gereconstrueerd, deels op basis van de parallelplaats in de Aulularia (resp. Aul. 104 en 124).

Tekstkritische aantekeningen

Opgave van correcties ten opzichte van de eerste druk (1617)

regel
36 by wien te vermoen), < by wien) te vermoen,
54 genoech < genoecb
66 gemeent, < gemeent
66 speelen < speelen.
68 voorreden < voor reden
70 leggen. < leggen
71 stelt < stel
97 maisjens < masjens
108 ghenoech < gkenoech

[pagina 117]
[p. 117]

  110 hooft < hooft?
  112 jaghen? < jaghen:
  113 man < mau
  131 taecken? < taecken.
  144 s'is < s is
  161 Ick koom terstont weer in, haeltser eerder niet of. <
  162 Princen < Princes
  187 Voorseecker wy souwen niet liever doen as kallen. <
  193 erven < erveu
  203 Niet < Wie
  238 buld'ren. < buld ren
  283 Want < Wat
  334 Evangely < Euangely
  354 hylick < hylck
  374 banck < panck
  423 drock. < drock,
  431 Ba < Wa
  489 hy't < hy t
  493 verloopen. < verloopen,
  498 meten. < meten,
  600 sluyten? < sluyten,
  601 aldaer. < aldaer?
boven 621 Warnar < Warnat
  621 ick < iek
  672 beteren < beter en
  702 heeft < hetft
  747 questien < questie
  850 'kSeyd <'kseyd
boven 859 tweede < vierde
  918 Lecker < Leeker
  945 niets te < nietste
  997 booste < bootste boven
boven 1045 vierde < derde
  1061 jou < nou
  1114 Ouchert), < Ouchert,)
  1139 'kWeter < 'kweter
  1201 s'is < 'sis
  1221 vreck < breck
  1254 jouwetjen < jouwetten
  1265 'kWilme < kWilme

[pagina 118]
[p. 118]

1323 dralen? < dralen
1341 'kSout < 'ksout
1378 Geert. < Gertr.
1398 Reym. < Keym.
1398 'kHebber < 'khebber
1466 jou < sou
1472 Mach < mach
1482 Ritsert. < Lecker.
1483 Lecker. < Ritsert.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken