De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen (3 delen)

[Pieter Frits]

Op hem volgt PIETER FRITS, anders Welgemoet. Deze Bentnaam waar meê hy te Romen maar 17 jaren oud zynde, benoemt werd, ontsproot by gelegentheid van zeker zinnebeeldig toestel op zyn intrede, of inhuldiging in 't Konvent. Zyn Bentbroeders hadden (gelykze doorgaans gewoon zyn iets byzonders te vertoonen 't geen vremd, of potsig is,) gekleurd papier kokerwys t' zamen geplakt; voor aan wat wyder, en dus vernaauwende op 't end, zoo dat het tot een Cirkel gebogen naar een

[p. 346]

Slang geleek, en d'Eeuwigheid volgens d'afbeelding der aloude Egiptenaren vertoonde. Deze papiere Slang natuurlyk gekoleurd en met zyn streepen beschildert, hadden zy van binnen met klapbusschen opgevult, die zy te gelyk door een snoer met buskruit bestreken aanstaken, naar dat zy hem in het midden van die Slangcirkel gesteld hadden: en wyl hy zoo onverschrokt en welgemoet, zonder daar van daan te vlugten, de slagen en vlam van 't buskruid uitstond, doopten zy hem Welgemoet. Als nader blykt uit dit volgende Vaers, by d'inhuldiging met algemeen toestemmen, uitgesproken:

Welkom, welkom, Konstgenoot:

Nieulings in 't berugte Romen

Dat de Konst kweekt in zyn schoot

Uit uw Vaderland gekomen;

En ten eerste u aan de Bent

Aangeeft (welker roem zal steig'ren

Onbezwalkt tot 's Waerelds ent.)

't Konstgenootschap wil niet weyg'ren,

U t' ontfangen in der min.

Wil de Konst dan helpen bouwen,

Tot germeenen roem, en in

Onze Bend uw rustig houwen.

Gy hebt Welgemoed de pligt

Van het Bentregt zonder vreeze

Doorgestaan: uit uw gezigt

Was in 't minste niet te lezen

Dat naar eenig schrikken leek.

Daar uw groots gemoed uit bleek.

Dus van yder een geprezen,

En als Broeder thans begroet,

Met uw Bentnaam, die zal wezen

En ook blyven, Welgemoet.

[p. 347]

Zyne wyze van schilderen was, zoo wel als zyne verkiezingen, verschillig van anderen: want ik heb Zeedestukken van hem gezien, ook Spoken, die geestig en vremd van vindinge waren. Hy onthield zig, na dat hy van Rome was wedergekeert, meest te Delf, daar hy ook gestorven is, en geneerde zig naderhand, en ondertusschen dat hy nog schilderde, met de Schildery- en Printhandel, daar hy byzonder toe bekwaam scheen, wyl hy in dat verstand was, dat die handel zoo eerlyk niet als ander soort van koopmanschappen moest gedreven worden.

Nu wy al een deel brave Konstschilders, die leden van de Roomsche Bent waren, van onzen Schouburgh (hun rol gespeelt hebbende) hebben zien vertrekken, en op nieuws aan dit tegenwoordige staal zien, hoe zy zig onder malkander, door geestige bedryven, en andere vrolykheden hebben weten te vermaken, lust het ons van den gantschen zwier van dit Bentleven een schets te malen.

De Bent (zeit S.v. Hoogstraten) is in onzer voorouderen tyd ingestelt, tot verkwikking der stuimerende geesten. Daar ontfangt men de groene aankomelingen met geestigen toestel, en vereert 'er met nieuwe namen van krachtigen zin. Daar spoelt men de zorg en laatdunkenden waan in zoeten Albaan af, en herwiegt men de genen, die nog niet wel gebakert zyn enz.

De wyze van 't inhuldigen in de Bent, de potsige vertoonzelen, en 't Bentleven heeft Bonav. van Overbeek, door Askaan in verscheiden stukken doen afschilderen, die door M. Pool in plaat zyn gebragt. Daar uit kan men zien den gantschen zwier van 't Roomsche Bentleven, en hoe

[p. 348]

't ontrent de vertooningen, wanneer een nieuwling ingewyd, de Benteed afgenomen werd, en op 't Bentmaal toegaat; wanneer somwyl om de dampen van de maag en 't hoofd meer lugt te geven, het gezelschap zig tot een omtogt of wandeling naar buiten begeeft, 't geen wy om ons tweede Deel met een klugt te sluiten, in vaerzen hebben beschreven, zoodanig als de beteekenissen der Bentnamen ons stof en leiding daar toe aan de hand gaven: Waarom wy de namen ook niet naar het bedryf, maar het bedryf naar de namen hebben moeten schikken; op dat de zelve in hun natuurlyke zinduiding mogten geplaatst worden. Dus wy ook in 't zelve een spiegelgevegt moesten bedenken; om sommige namen niet uit hunne beteekenis te wringen, of in te voegen waar zy niet eigen zyn, of te pas komen.

Is zulks, als wy vertoonen zullen, niet op eene stont gebeurt, het is op verscheiden tyden voorgevallen, en wy hebben daar in het voorbeeld der Toneeldichteren gevolgt, welke alle byzondere zaken die tot een zelve einde doelen, in een bedryf doen t' zamenloopen.

BLonde⁽¹⁾ Febus groots gehult,
BHad den⁽²⁾ Horisont vergult

(1) Franciscus de Wit, Hist. Schild. van Gent, dog wierd meest Apol genoemt; om dat hy ook een Dichter was, maar in beide slegt. Jan Vos (dat my in den zin schiet) maakte op een slegt stuk Schildery daar een kreupel rympje by geschreven was, dit volgende puntdicht:

Dit Rym en Schilderstuk zyn eveneens van aart:
De maalkonst deugt niet veel, en 't rym is ook niet waart.
Waarom of Jas het stuk niet voor het rym deed wyken?
Om dat het rym en 't stuk elkander zou gelyken.

(2) Jan Francis van Bloemen Lants. Schild. van Antwerp.

[p. 349]

 

En de Lucht met glans bestreken,

 

Spiegelde zig in de beken

 

Bronne, en stroomend kristallyn

 

Van den gryzen Tyberyn,

 

En zyn tintelende stralen

 

Koestert heuvelen en dalen:

 

Doet de⁽³⁾ Tuberoos vol roem

 

Boter,⁽⁴⁾ Zon, en⁽⁵⁾ Distelbloem,

 

Met veel luister openluiken,

 

En de⁽⁶⁾ Lely lief'lyk ruiken;

 

Daar de⁽⁷⁾ Weyman met zyn vrint

 

⁽⁸⁾Koridon⁽⁹⁾ Vermaak in vint

 

⁽¹⁰⁾ Snip, Patrys, en Goutvink roeren

 

(Daar de Vogelaars op loeren)

 

Hunne vlerkjes by 't gekweel,

 

Wyl het gorgelend gestreel

 

Van den⁽¹¹⁾ Lewerik in 't zingen,

 

Schynt ten wolken in te dringen,

 

Moedig op zyn zangstem. Maar

 

⁽¹²⁾ Bontekraay, en⁽¹³⁾ Ojevaar,

(3) Jakobus van Spyk Hage, Pourtr. Sch.

(4) Pieter vander Hulst Kruide Sch. van Dord.

(5) Karel de Vogel Bloemsch. van Mastr. na hem Andries Verhoeven van Antw.

(6) F. Ziereels.

(7) Jano anders Hansje Blondeau.

(8) Adriaan vander Kabel.

(9) Nicolaas le Grand van Antw.

(10) Augustyn Terwesten Hage, Histor. en Sold. Schild.

(11) Jaques Vaill'ant.

(12) Daniel Mytens braaf Schilder van 's Gravenhage. Korn. van Ryssen die te Rome op zyn Doopmaal geweest is, heeft dit Vaersje daar op gemaakt.

Gevels cieren de gebouwen,
Schoone Wimpels cieren 't Schip,
Hoofdcieraad vermooit de Vrouwen
'T Rozeblosje ciert de Lip,
En de Wangen, ook de Kleeren
Worden door haar kleuren fraai,
Dus word g' ook tot uwer eeren
Onze bonte Bontekraay.

Deze heeft nog een Zoon dat een braaf Meester is, en woont te Stokholm in Zweeden.

(13) Dyonizius Godyn Beeldsch. van 's Gravenhag.

[p. 350]

 

En des⁽¹⁴⁾ Arents knasserbekken,

 

Ruster uit den slaap opwekken;

 

Die nog vaak'rig 't Zoetgeluit

 

Van de Zakpyp, en de Fluit,

 

Keurt voor⁽¹⁵⁾ Orpheus goude snaren,

 

Die de dieren deed vergaren.

 

Wyl de meeste Schilder⁽¹⁶⁾ Jeugt,

 

'T nachjen over in geneugt

 

Kroezen zaten uit te veegen,

 

'T geen dat⁽¹⁷⁾ Wellust onder 't leegen

 

Ruim zoo smaaklyk in dien stand

 

(Als in 't schoon Luylekkerland

 

⁽¹⁸⁾Bryberg⁽¹⁹⁾ Vlyt, en Gladbek) smaakte.

 

Schrobber, die 't nog schap'lyk maakte,

 

Zat met⁽²⁰⁾ Slempop, Sukkelaar,

 

En de Lichtmis, paar by paar;

 

Daar zy slaap'rig uit de pullen

 

Zondergeld het⁽²¹⁾ Korpus vullen.

 

⁽²²⁾Moet, en Wekker stiet hun aan,

 

⁽²³⁾Ram'laar sprak meê van te gaan

 

Doen een wandeling naar buiten;

 

Onverdagt dat daar uit spruiten

 

Zou zulk schrikkelyk⁽²⁴⁾ Tempeest:

(14) Marteus Terwesten Hage, Hist. en Sold. Sch.

(15) Filip vander Does.

(16) Monnaville Hist. Sch. van Antw.

(17) Paul Zeeschild. ook Maneschyne. van Antw.

(18) Gillis du Mont.

(19) Klaassens Hist. Sch. van Antw.

(20) Theodoor Visser,

(21) Arnoldus Quellinus, welke de marmere beelden op 't Amsterdamse Kapitool gemaakt heeft.

(22) Hans Martyn Hoogduits. Hist. Schild. Dee. van Carel Lotti en Cavalier Daniel.

(23) David de Koning Vogels, Bloem. en ander stilleven Schild. van Antw.

(24) Piter Molier van Haarlem.

[p. 351]

 

Waar toe Kampbaan wel het meest,

 

Door zyn Vegtlust aan het branden,

 

Oorzaak was. Hy sloeg zyn handen

 

Eerst aan ⁽²⁵⁾Stilheid, die verplet

 

Door dien oproer stond verzet.

 

⁽²⁶⁾Kaper, kwanzuis meê verbolgen,

 

Wil met ⁽²⁷⁾Mars het vegtspoor volgen.

 

⁽²⁸⁾Lossenbruy valt ⁽²⁹⁾Standaart aan.

 

Lichtmis derft den ⁽³⁰⁾Ridder slaan.

 

⁽³¹⁾Jason met zyn vuisten stooten.

 

Zy ontzien nog kleen of grooten.

 

⁽³²⁾Mitridaat woog veel te licht

 

Tegen ⁽³³⁾Mars, die met zyn schicht.

 

En zyn vreesselyke blikken,

 

⁽³⁴⁾Charon zelf zou doen verschrikken.

 

⁽³⁵⁾Cefalus, en d' Afrikaan,

 

⁽³⁶⁾Vrome en ⁽³⁷⁾Archimedes staan

 

(Om wie met de vlag zal stryken)

 

'T spel met aandagt aan te kyken.

 

⁽³⁸⁾Gladiator maakt geweld

 

Zet zig schrap in 't worstelveld

 

Tegen ⁽³⁹⁾Ryngraaf en ⁽⁴⁰⁾Janitzer,

 

Schoon die pal stond als een Zwitzer,

 

Daar de wakk're ⁽⁴¹⁾Batavier,

(25) Jan van Lint Paerd. sch.

(26) Pieter de Zeelander Zee en Scheepsch.

(27) Bloemschild. uit Zweden Dee. van Distelbl. een vloeker, en die door dikwils vegten zyn een oog verloren had.

(28) Adriaan Honing Landsch. Schild. van Dort.

(29) Pieter van Bloemen Batalje Sch. Van Antw.

(30) Gomarus Wouters Hist. Sch. van Antw.

(31) Jakob Torenvliet van Leiden Gezels. Schil.

(32) N. van Haringe.

(33) -zie 27.

(34) Jan vander Hooge.

(35) Nolbertus van Bloemen Gezels. Sch. van Antw.

(36) F. Matheus van Antw.

(37) Abraham Genoels Lands. Sch. van Antw.

(38) Jakob de Baan Pourt. Sch. van 's Gravenhagen.

(39) Abraham Breugel Bloemsch. van Antw.

(40) Pieter Hofmans Bataljesch. van Antw. heeft lang met Zantruiter Lands. Sch. in Turkyen geweest.

(41) Samuel van Hoogstraten Hist. Sch. van Dordr.

[p. 352]

 

Bysprong onder 't woest getier;

 

Om den Oorlogsbrant te stillen,

 

En te slegten de geschillen.

 

‘Zou 't wel waar zyn dat men zeit:

 

‘Noach heeft de Mest geleit

 

‘(Zoo van tamme als wilde Dieren

 

‘Die geen breydel kan bestieren)

 

‘Om den wortel van den stam,

 

‘Waar van d'eerste wyndruif kwam;

 

‘Waarom 's ook der menschen geesten,

 

‘Dikwils van den aard der Beesten

 

‘Byzet; wanneer z' al te veel

 

‘Wynvogt golpen door hun keel:

 

‘Zelf die nugter zyn als schapen,

 

‘Worden dronken Leeuw of Apen.

 

'T helpt niet wat ⁽⁴²⁾Merkuur ook zeit.

 

⁽⁴³⁾Polidoor of ⁽⁴⁴⁾Eervrugt pleit.

 

⁽⁴⁵⁾Diomeed en ⁽⁴⁶⁾Vrientschap vlugten,

 

Daar zy stoot nog slagen dugten.

 

⁽⁴⁷⁾Heremyt en ⁽⁴⁸⁾Snuffelaar,

 

Maakten zulk een groot misbaar,

 

Dat elk toeliep om te scheiden.

 

⁽⁴⁹⁾Moedt liep d' ⁽⁵⁰⁾Eerste tusschen beiden.

 

Woede oploopentheid gestuit,

 

Moest dit rot ter kamer uit,

 

(Hoe zy lasteren en raazen)

 

Tegens wil den aftogt blazen.

 

'T wyl dat d'een werd ⁽⁵¹⁾Bokkebaart,

 

D'ander ⁽⁵²⁾Aap genoemt, niet waart

(42) Filip Roos Beestesch.

(43) Johannis Glauber Lands. Sch.

(44) Momper Lands. Sch. van Antw.

(45) Willem Doudyns Hist. Sch. van 's Gravenhagen.

(46) Theodoor vander Schuur.

(47) Herman Zwanevelt Lands. Sch. van Woerden.

(48) Otto Marceus Kruid en Slange Sch.

(49) Zie 22.

(50) Guilhelms van lngen Hist. Sch.

(51) Karel de Jardyn Beeld. Lands. en Beestesch.

(52) Fransois Beeldemaker Hage.

[p. 353]

 

Dat ze ooit in 't gezelschap kwamen

 

En zig zelve moesten schamen.

 

Met zoo kwam de nasleep aan

 

'T volkje van de Bent. ⁽⁵³⁾Askaan

 

Was als Bachus uitgestreken,

 

Zyne leeuwenhuid een deeken

 

Ruig, omgordelt met een bant.

 

Aldus pronkte hy parmant

 

Onder schaduwe en den lommer,

 

Van zyn hoofdkrans buiten kommer;

 

Als de gever van den Wyn

 

Die den mensch vervrolykt. Zyn

 

Rykstaf was een ⁽⁵⁴⁾Brypotlepel^*

 

Die ook strekte tot een klepel

 

Als hy op zyn ⁽⁵⁵⁾Keteltrom

 

Maakt zoo luiden veldgedrom

 

Dat zelf d'⁽⁵⁶⁾Echo, hoe verscholen,

 

Weergalmt uit verborgen hoolen.

 

Hy zat op een wagentroon,

 

Nevens hem de schoone ⁽⁵⁷⁾Adoon

 

Die voor Ariadne speelde

 

Om de Fabel te verbeelde.

 

Elk sprong om de Veldkoets heen

 

Als een ⁽⁵⁸⁾Satyr fluks ter been

(53) Dominicus van Wynen Hist. en gezelsch. Sch.

(54) Hans Jordaans.

* Potlepel. Hist. Sch. van Delft.

(55) Jan Bunnik Lants. Sch.

(56) Klaudius Albertus Sevin Hist. en Pourtr. Sch. van. Bruss.

(57) Kornelis de Bruin, wiens Reisbeschryving in druk uitgaat.

(58) Korn. van Ryssen, Konstig Goudsmit, Steenzetter, en geestig puntdichter, welke een lidt van de Roomse Bent was, en in den jare 1667 en 1668 met de zelve veel omgang gehad heeft: die ook een lyst van de toen tegenwoordige Bentvogels gemaakt heeft, die wy overgenomen hier te pas gebragt hebben. Hy was byzonder potsig, dog niet min stekelig van aart, overzulk zy hem dien Bentnaam niet zonder reden gegeven hebben.

[p. 354]

 

Of als ⁽⁵⁹⁾Pan, daar hy de reyen

 

Voordanst als zy spelemeyen.

 

⁽⁶⁰⁾Geestigheid en ⁽⁶¹⁾Opgang stak

 

⁽⁶²⁾Welgemoet d'⁽⁶³⁾Olyvetak

 

Op, ten ⁽⁶⁴⁾Zinnebeeld van vrede.

 

Dus deed ⁽⁶⁵⁾Studie, dus deed mede

 

⁽⁶⁶⁾d'Ordonantie en de ⁽⁶⁷⁾Vlucht

 

Op de blymaar van 't gerucht:

 

Strekkende tot vredebooden;

 

Om den Wyngod in te nooden.

 

Die zig toont van ⁽⁶⁸⁾Goeden wil,

 

En gebied zyn reiskoets stil

 

Te doen staan, en zyn trawanten

 

Zynen Wynstandaart te planten.

 

Die dit willig, moe getorst,

 

Zonder ⁽⁶⁹⁾Uitstel doen; want dorst

 

Had hen op den weg bekropen.

 

Straks gaan alle keelen open,

 

Voor de volle Bent ⁽⁷⁰⁾Bokaal,

 

Ingeschonken tot onthaal

 

Van de nieuwe aankomelingen.

 

⁽⁷¹⁾Slempop, die 't bestel der dingen

 

Had, riep: Lustig, drinkt en eet,

 

Ziet den disch met kost gereet,

 

Daar een dronk wel op zal smaken:

 

Lustje Amandelen te kraken,

(59) Jan Lis. Hist. en gezels. Sch. van Oldenburg.

(60) Ary vander Kabel van Ryswyk.

(61) Nicolaas Piemont.

(62) Pieter Frits, gezels. en spook Sch. van Delft.

(63) Verhulst Hist. Sch. van Antw.

(64) Adriaan Foly Hist. Sch. van Koppenhagen.

(65) Francis vander Kappen Hist. Sch. Van Antw. naderhand aan Hendrik van Lint gegeven, die meê van Antw. en een fraaije Lants. Sch. was.

(66) Izaak de Moucheron fraai schilder van gebouwen, Water en Lantgezichten van Amst.

(67) F. Moens.

(68) Theodoor Wilkens.

(69) François de Meyer.

(70) Bartolomeus Martenskonstig Goudsmit van Antw.

(71) Theodoor Visser Landschapsch. H. Mommers van Haarlem.

[p. 355]

 

Lustje Steur, of Kaviaart,

 

Zult, van velerhanden aart,

 

Of ook zoute Krakelingen,

 

Keur van veel versnaperingen?

 

⁽⁷²⁾Meleager vatte voort

 

'T wilde zwynshooft. Op myn woort

 

Sprak hy: dit is wis en zeker

 

'T lokaas voor een frissen beker.

 

⁽⁷³⁾Volger volgde op 't zelve spoor,

 

Diende ⁽⁷⁴⁾Vlytig elk wat voor.

 

Maar ⁽⁷⁵⁾Sinceer die zig beschonken

 

(Na de Bentkelk was gedronken)

 

Voelde, kroop in eenen hoek.

 

⁽⁷⁶⁾Dapper riep straks, houje kloek,

 

Laat ons liefst een pypje rooken

 

By ⁽⁷⁷⁾Leander, reeds aan 't smooken.

 

Ronduit meê 't getal vermeert,

 

Dien meer brein als spraak ontbeert,

 

Wil als wysgeer redeneren,

 

En verborgen dingen leeren:

 

Maar verdwaalt zelf daar hy staat,

 

In den doolhof van zyn praat.

 

Wyn hervormt der Menschen geesten.

(72) Jan Baptist Breugel.

(73) De naam van deze is ons onbewust, alleen hebben wy dit onderstaande vaersje met zyn Bentnaam bekomen.

Gy die als Broeder van ons allen word gegrtet,

Volgt na des Bents gebruik in alles wat gy doet;

Zoo zal ons Broederschap, u daar om altyd roemen:
En een Navolger van de Roomse Bentwet noemen.

Zoo blyf uw naam en faam, voor altyd buiten schult,

Mits gy Navolger zyt, en het ook blyven zult.

(74) zie 19.

(75) Arent Teerling van Alkmaar.

(76) Joano Vernero Tam fraai Bloemsch.

(77) Kristiaan Reuder. Bataljeschild.

[p. 356]

 

Schoeit hun drift op vremde leesten.

 

Maakt den wyzen tot een zot,

 

En ten doel van yders spot.

 

⁽⁷⁸⁾Studie raakt geheel te suffen

 

En ⁽⁷⁹⁾Ballon verstout te bluffen,

 

Dat hy uit d'aloude Stam

 

Der Trojaansche Helden kwam,

 

Daar de schriften van gewagen,

 

Die zyn stamroem helpen schragen.

 

Daar ⁽⁸⁰⁾Saturnus tegen pleit

 

Op de wisse onzekerheid:

 

En dat al die zig beroemen,

 

En uit trots een ⁽⁸¹⁾Afdruk noemen

 

Van ⁽⁸²⁾Eneas dwaasheid was,

 

En 't bewys zoo broos als glas:

 

En volslagen zotheids teek'nen

 

Zyn, van ⁽⁸³⁾Romulus te reek'nen.

 

⁽⁸⁴⁾Exter 't klappen meê gewent,

 

Zwetst op 't vaste ⁽⁸⁵⁾Fondament

 

Van zyn Konst, die zoo veer boven

(78) zie 65.

(79) Deze bynaam is eerst aan Petit Jan reisgezel van Jan Toebak (beide Hollanders) naderhand aan Pieter Verbruggen gegeven. 'T is te zeggen Windbal. In Italien en Vrankryk worden zulke Windballen an een Ezelsvel toegenaait en met wind opgeblazen, gebruikt om meê te spelen. Jak. Callot heeft zulks (om 'er begrip van te geven) in een printje verbeeld, daar de wyze van daar meê te spelen en de hoegrootheid van de Windballen uit te zien is.

(80) Pieter van Sikkelers.

(81) Jacomo de Heus Lants. Sch. van Utrecht.

(82) Steenvoorden.

(83) Bonaventuur Overbeek, die de Roomsche Ruynen naar 't leven geteekent, zelf geëtst, nevens een beschryving in druk gebragt, aan de Brittannische Koningin Anna opgedragen heeft.

(84) François Henrie.

(85) Rouw braaf Hist Sch. uit Zwitzerland, heeft voor den Lantgraaf van Hessenkassel verscheiden Blafons; Zolderstukken gemaakt. In Italien zynde schilderde hy de Zaal van Pet. de Courtone in 't kleen na. Naderhand ging hy met Goudsbloem te Hamburg wonen.

[p. 357]

 

And're in schoonheid was te loven,

 

Als de ⁽⁸⁶⁾Vogel Fenix by

 

And're voog'len. Goethart vry

 

Van dit malen als de gekken,

 

Had (geen Mensch sprak van vertrekken)

 

Daar zyn ⁽⁸⁷⁾Speculatie in.

 

Dit ging ⁽⁸⁸⁾Slempop naar zyn zin,

 

Stoorde zig niet aan 't gekwezel,

 

Maar stont als een ⁽⁸⁹⁾Gouden Ezel

 

Pal, en op zyn kragt parmant,

 

Met de kelk steeds in zyn hant.

 

Wyl dat ⁽⁹⁰⁾Hector stont te roemen,

 

En bedryven op te noemen,

 

Van zyn schicht als ⁽⁹¹⁾Kupido,

 

Daar hy was zoo dor als stroo.

 

Wis'ling meld de Wisselingen

 

Van den tyd, en 't lot der dingen:

(86) De Winter Hist. Sch. van Antw.

(87) Jan Teyler.

(88) zie 71.

(89) een Duitser. In de Bent hadden zy hem Ezel gedoopt, maar hier over te onvrede, zeide hy: dat hy dus gebynaamt niet in zyn land zou durven komen, en presenteerde aan de Bentvogels eenig geld om voor te drinken; des zy hem eene andere benaminge zouden geven, 't geen zy aannamen en noemden hem uit potsery den Gouden Ezel.

(90) Barent Appelman.

(91) De naam van dezen is my onbekent. Korn. v. Ryssen te Rome zynde heeft hem (na 't my toeschynt) helpen inhuldigen en dit daar op gemaakt:

Jn alles wat 'er leeft is altyd min van nooden,

Door min bestaat het al, door min leest alle ding,

Alleen niet op der aard, maar zelf ook by de Goden,

Ja zo 't de min niet deed, de Waereld die verging.

Wy, die ons Roomse Bent, volmaakt te wezen roemen,

En dagten dat de min ontbrak aan onze kent,

U hier met d'eernaam van ons minnegootje noemen,

Of anders Kupido, by kleen en groot bekent.

[p. 358]

 

Hoe de Konst geraakt in noot,

 

Moet gaan bedelen om ^(*)broot;

 

Om dat thans die Konst beminnen,

 

'T meest maar doen om geld te winnen;

 

Zulks wanneerz' 'er bot na bien,

 

Twee kaptalen daar in zien.

 

Hoe dat Konst en Konstenaren,

 

Outyds in groote agting waren:

 

Dat het nu niet is als 't plag;

 

Datmen brave Schilders zag

 

Als een ⁽⁹²⁾Gouden Septer eeren.

 

Zoo, zoo kan de kans verkeeren.

 

Brave sprak van scheiden: dog

 

^‡Stoppertje begeerde nog

 

Eerst de ^(†)Mantelpyp te smooken,

 

Daar op riepenze allen: Rooken.

 

Dan alleen de Nachtraaf niet:

 

Die elk een tot blyven ried,

 

Zei: men moet'ze als prullen wraken,

 

Die geen ^(*)Jonas kunnen maken.

 

Reeds ontvonkte d'⁽⁹³⁾Avondster,

 

Aan 't gewelfzel, die van ver,

 

'T Zonnelicht in 't Westen dalen

(*) Een spreekwoord datmen dikwils gebruikt als 'er weynig geld voor een Konststuk kan bedongen worden. J. Vos (als Roel de Bakker schilderyen voor Brood kogt) vont 'er dit op:

Roel kogt veel Konst om broot; men raakt 'er niet voor sunst aan.
Wiens Konst om broot gaat, Roel die laat zyn broot om kunst gaan.

(92) David Beck. Hofsch. van Kristina Koningin van Zweden.

‡ La Tombe. Deze Bentnaam werd hem gegeven, om dat zoo haast hy by zyne Landsluiden kwam, straks sprak van een pyp toebak te stoppen.

(†) Een vond, om 't gezelschap wat langer by malkander te houden.

(*) Dit wil zeggen: Drie dagen, en drie nagten zonder slapen by 't gezelschap over te zitten.

(93) Daniel SeyterHist. sch. van Weenen.

[p. 359]

 

Zag, met ingekrompen stralen;

 

Om te sluiten de omloopkring.

 

Elk kon, nu 't op scheiden ging,

 

Als de ⁽⁹⁴⁾Papegajen klappen,

 

Of als marktdoctoren snappen.

 

Eindlyk raakt dit Rot aan 't gaan.

 

Slempop, die nog drank zag staan,

 

Spalkt zyn keel op, en zyn lippen,

 

En liet 't resje binne slippen,

 

Of hy 't door een Trechter goot:

 

Maar gebolt door dezen stoot

 

Moest het ⁽⁹⁵⁾Korpuslaten zinken

 

Op den grond neer. Wellust hinken

 

Ging, het euvel deed hem wee

 

Aan zyn hiel en groote tee.

 

Wie den Honing likt moet lyen

 

'T steken van de nyv're Byen.

 

Weelde is niet altyd van duur.

 

'T spreekwoord zeit: na 't zoet komt 't zuur.

 

⁽⁹⁶⁾Mengelaar maakt vremde gieren,

 

Losse draaijingen en zwieren.

 

⁽⁹⁷⁾Yver blyft somwyl in 't gaan

 

Als een houte Leeman staan

 

Styf, en roerloos zonder spreken,

 

Wat elk bidden mag of preken:

 

Of gelyk een ⁽⁹⁸⁾Pyramyd

 

Aan de graven toegewyd.

 

Dees gelyk een schim ontsluipen.

 

Genen als de ⁽⁹⁹⁾Schildpad kruipen.

 

And'ren als een ⁽¹⁾Krab op zy.

(94) Marcell. Sibrechts.

(95) Zie 21.

(96) Maurits Bibe van 's Hertogenbosch.

(97) Jacomo van Staverde Bloem- en Vrugt-schild. van Amesfoort.

(98) Albert van Spiers.

(99) François Danks.

(1) Jan Asselyn Amsterdammers.

[p. 360]

 

⁽²⁾Voordewind zet alles by

 

Om zyn woning te bezeilen,

 

Dog hy ploft, vergist in 't peilen,

 

Als een ⁽³⁾Zantzak op den grond.

 

Maar ⁽⁴⁾Fortuin die zig verstond

 

'T zeil met voordeel te beheeren

 

En het lings, en rechts te keeren,

 

Op de streken van 't kompas,

 

'T eerst in veil'ge haven was.

 

En schoon ⁽⁵⁾Piktoors en ⁽⁶⁾Lantaren,

 

'T hunnen dienst tot Leidstar waren,

 

Stiet hun volgeladen Schip,

 

Dikwerf tegen zand, en klip:

 

Dog wyl zy geen rampen leden,

 

Na dees Benttogt ⁽⁷⁾Wel te Vreden.

Vele myner Konstgenooten, welker Bentnamen hier ingeweeven zyn, nog in leven zynde, hebben deeze bywoningen voor een uitspanning in de dagen hunner jongelingschap gehouden, en naderhand zig zoo gedragen, dat alle brave luiden agting voor hun hebben. ô Hoe gelukkig zynze (zeit meergemelde Hoogstraten in zyn Schilderboek op pag. 207) dien dit ten goede gedyt! en die als de verjongde Ram van Medea, uit den Bentketel springen, daar zoo menige Pelias in versmoort blyft: Ja overgelukkig zynze, die hun dwaasheden

(2) Gillis vander Meren.

(3) Alberto Clovet.

(4) Robbert du Val Hagenaar.

(5) Kasper van Wittel Miniatuur sch. van Amesfoort.

(6) Jan Baptist d'Assenie Hist. sch. van Doornik.

(7) Dominicus Schaft, eerst beelde en pourtretschild. naderhand Wayersch.; om dat zyn hand beroerd werd.

[p. 361]

overleven, en hunne zotheden nazien. Waarom hy ook de Schilderjeugt waarschuwt, dat zulk gezelschap vol gevaar steekt, inzonderheid voor levende geesten die ligtelyk verleid werden.

Wie deze Pelias even gemeld was, en het onbezonnen bedryf van zyne Dochters enz. Kan de Lezer vinden in het 3 Hoofddeel van 't 7 Boek der Hervorm. van Nazo, waar mede wy dit Boekdeel sluiten.

EINDE.