Stichtelyke zinnebeelden

Gepast op deugden en ondeugden, in LVII tafereeelen vertoont

[p. 21]

VI.
Spiegel.

Beschouw u van binnen.

Gy, die hier voor ons oog verscheenen,

U zelven in een' Spiegel ziet,

Wend uw gezigt vry elders heenen:

Dit is de rechte spiegel niet,

Om uw gedaante aan u te ontdekken.

Het hemelsch woord, die zuivre bron,

Zal zonder vleien al uw vlekken

U klaar vertoonen, als een zon.

Die kennis moet voor alle dingen
Zyn 't wit van uw bespiegelingen.

[p. 22]

VI. Zinnebeelt.

De eene mensch (zeide Solon) is een Spiegel van den anderen. Dus konnen wy ook zeggen dat alle Zinnebeelden als Spiegels te agten zyn, die de deugden voorstellen, om den aanschouwer daar door aan te spooren, gelyk ook de gebreken om een afschrik van de zelve te geven. Vind zig dan ymant met gebreken besmet, of is hy geneigt tot Deugt, zoo bespiegelt hy aan 't een en 't ander zig zelven; en leert de ondeugd die hy verborgen draagt, ziende hoe wanstaltig die in anderen is, verfoeyen. Of wort hy inwendige aanritzelingen tot Deugt gewaar, de bespiegelingen van anderen, die het Deugdenspoor betreden, zullen hem met kragt sporen, om de zelve na te volgen en de Deugt om hare eygen schoonheit te beminnen.

Hoe, meent gy dat het schande is, (zeit Apulejus) geduurig in den Spiegel te zien? Heeft die wyzeman Socrates zyne leerlingen niet geraden, datze zig dikmaal zouden spiegelen? op dat, die onder hen behagen in zyn gelaat had, alle zorgen mochte aanwenden, om zyne schoonheit door geen quade zeden te bevlekken; en die zig luttel schoon bevont, trachten mogte zyne wanschapenheit met het sieraad der Deugden te bekleeden? Dat ook Seneca met deze fraye redenvoeringe te kennen geeft: De Spiegels zyn uitgevonden, op dat de mensch zig zelven zou kennen. Vele dingen zyn hier uit voortgevloeit: voor eerst de kennisse van zig zelf, en dan ook raad voor eenige dingen. Ymant die schoon is, leert hier uit alle schandelykheit, als een vloek, myden; die leelyk is, door deugden te voltooyen, al wat aan de ge-

[p. 23]

stalte des lichaams mag ontbreken. Waarom ook Diogenes als hy eenen schoonen Jongeling zag, die zig tot de oeffeninge der wysheit wilde begeven, tot hem zeide: Gy doet zeer wel, dat gy de Deugt met de schoonheit van uw lichaam wilt paren.

Thales, d'oudste der berugte Griekse wyzen, gevraagt, welke het zwaarste om doen was in de werelt, gaf tot antwoort: zig zelven te kennen. Welke spreuk om haare waarde en noodwendige betragtinge, naderhand door een gemeen raadsbesluit, boven het poortaal van Apolloos Tempel te Delphos is geplaatst geworden.

Hier op ziet de geestige Fabel, die men by Fedrus vint, waar van wy de vertaling, zoo als die door den Heere David van Hoogstraten gestelt is, hier by voegen. Dus spreekt de Dichter:

Indien gy de vermaning wilt verstaen,

Die ik u geef, merk meenigmael u aen.

Twee kinders had een man door huwelyxzegen

En huisgeluk by zyne vrouw gekregen:
Een dochter, heel van aenzicht onbesneên,
En eenen zoon, volmaekt van top tot teen.
Dees kykende in den spiegel onder 't spelen
Op 's moeders stoel, geraekten aen 't krakkeelen.
De jongen stoft verwaent op zyn gelaet
En schoonheit. Zy dit hoorende wort quaet,
En kan den roem haers broeders niet verdragen,
Als deed hy 't om zyn zuster te mishagen.
Zoo vat zy 't op. Des loopt zy droef te moê
En vol van spyt naer haren vader toe,
En vult wel bits met klagt op klagt zyn ooren,
Dat hy, daer hy een jongen was geboren,
Zich moeide met haer goet. De vader toen
Omhelftze beide, en geeft hun zoen op zoen,

[p. 24]

 

Verdeelende zyn liefde, en stilt het klagen,

 

En zegt in 't eind: 'k wil dat gy alle dagen

 

Den Spiegel zult gebruiken onbelet.

 

Gy, op dat gy uw schoonheit niet besmet

 

Door ondeugt: Gy, opdat gy moogt verdooven

 

Uw leelykheit door zeden waerdt te looven.

Het geen wy uit Seneka en Apulcjus tot deze stoffe dienende hier boven hebben bygebracht, is reeds door den gemelden Heere aangeteekent, tot verligting der aengehaelde Fabel.

Wy voegen 'er by dat Sokrates zyne leerlingen van zelf riedt, dat ze zich meenigmael Spiegelen zouden: opdat aldus de geen, die behagen in zyne schoonheit hadt, goede zorge mogt dragen, dat hy dezelve niet quame te onteeren door quade zeden: en opdat aen de andere zyde iemant, die geen genoegne in zyn gelaet hadt, zyn best mogt doen om zyne leelykheyt met prysselyke deugden te bedekken. Plutarchus in zyne Huwlyxlessen bestemt dit met deze woorden:

De les van Sokrates is, dat de Jongelingen, zoo ze in den Spiegel zien dat ze niet fraei en zyn, het gebrek der schoonheit moeten verbeteren door goede zeden: en dat die zich schoon bevinden, goede zorge moeten dragen, dat ze hunne schoonheit door geene boosheit van zeden besmetten.