De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Jonathan, de keningssoan

Dy nachts doe't david flechte út 'e keningsstêd, roun er ûren en ûren; hy wist dat it om syn libben gyng en dat er nearne yn Israël mear feilich wie. Mar it like him ek net goed ta om oer de grins to gean en nearne yn it bûtenlân hie er freonen. Sa kaem er dan de oare deis yn it stedtsje Rama, by de profeet Samuël. Krekt yn dizze omstannichheden woe er noch gaech ris prate mei de man dy't him salve hie. Hy fortelde Samuël alles dat Saul him oandien hie en doe't it net lang dêrnei bliken die dat Saul him sels yn it hûs fan 'e Godsman net mei rêst liet, teagen se mei syn beiden nei Najoth, in plakje net fier fan Rama, dêr't gâns profeten wennen.

As hja lykwols tocht hiene dat hja dêr

[p. 250]

feilich wêze soene, dan hiene se it wol foargoed mis. De kening stjûrde soldaten om David to heljens mar ynpleats dat hja him foar Saul brochtens kaem de geast oer har en bigounen se to profetearjen; in twadde en tredde troep gyng it krekt sa mei. Fansels hearde Saul al gau hwat syn boaden oerkommen wies mar hy liet it der dêrom net by sitte. As syn soldaten har plicht dan net dienes dan soe er der sels op út. Hy wie noch net ienris oan 'e profeten tas dy't him sjongend en roppend to-mjitte kamens doe kaem ek oer him de geast: hy profetearre en rekke sa yn ûnstjûrs dat er net mear wist hwat er die. Hy forgeat David en tocht der net mear oer hwêrt' er om kommen wie; hy skuorde syn keningsmantel ôf en sa lei ers yn syn himds dy hiele dei en de hiele nacht oer de groun. De minsken sprieken der skande fan en doe't er ta him sels kommen wies gyng er biskamme nei hûs. Nei alles dat er nou bilibbe hies doarst er David net mear binei komme.

It wie yn dy earste tiids fuort nei dy wûndere reis fan Sauls dat David noch ien kear de kâns krige om Jonathan to treffen. Hy wist dat it him it libben kostje koes mar miskien wie it de lêste kear en hy woe noch sa graech ris mei syn freon prate. Jonathan tochts dat it wol hwat tafalle soe: syn heit bipraette alles mei him en hy hie it der net oer hawn dat er David noch deadzje woe. Hy hie ommers al earder ris in goed wurd foar him dien by de kening en dat hie doe mar bêst holpen. Mar David koe sa mar net leauwe dat nou alles wer goed wie mei Saul. Fansels, tsjin Jonathans syn bêste freon, soe Saul der wol net oer bigjinne, mar dat de kening noch altyd op him loerde, dat stie by him fêst. ‘Sa wier as de Heare libbet, Jonathan, en sa wier astû libbest, der is mar ien trêd tusken my en de dea’.

Jonathan sei: ‘Mar siz my dan hwat ik foar dy dwaen kin by ús heit, hwant sa kin it dochs ek net bliuwe’. En wer liet David alles yn him omgean. Hy woe net graech nei in frjemd lân en hy doarst ek sa mar net wer nei Saul ta to gean. As Jonathan nou earst ris to witten seach to kommen hoe't Saul oer him tocht? Miskien dat it dochs noch hwat ta foel.

‘Goed’, sei er, ‘lit ús it noch ien kear bisykje. Moam is it de feestdei fan Nije-Moanne en as ik dan net by de kening kom to itens sil er fêst nei my freegje. Siz dan tsjin him dat myn âldste broer my helle hat en dat der in offer opdroegen wurdt foar myn famylje to Bethlehem. As er dat goed opnimt - nammersto better foar mys hwant dan is er net lilk mear op my en kin ik wer by him komme; mar as er dan tige lilk wurdts fortel it my dan en dan sil ik in feilich hinnekommen sykje. En mocht it wêzes dat ik hwat misdien haw - hoewols ik soe net witte hwat! - kom dû dan sels en deadzje mys mar bring my net nei jimme heit’.

Dat lêste woe Jonathan fansels gjin praet fan hearre. ‘Dû bist net skuldich’, sei er, ‘en al wie it sa, dan soe ik dy noch noait hwat dwaen. Hwant ik wit dat de Heare mei dy is en dat Er dy it keningskip jaen sil. As ik dan noch libje, dan sil ik dyn trouwe tsjinner wêze, mar mocht ik dan al wei wêze, doch dan barmhertichheit oan myn bern’.

Mei in djûre eed yn 'e namme des Heares biloofde David it en doe gyngen se byinoar wei. De trêdde deis soe David yn it fjild wêzes net fier fan Gibeä en him forskûlje achter in rots. Dan soe Jonathan mei ien fan syn feinten dêr lâns komme en mei de bôge sjitte; dat die er wol faker, dat gjin ien soe der erch yn hawwe. As er dan de feint gebea om 'e pylken op to heljen en hy rôp: ‘Net sa fier; de pylk leit tichterby!’ dan soe it in teken wêze dat Saul net lilk mear wie en dat David gerêst werom komme koe. Mar as er ynpleats rôp: ‘Toes de pylk leit folle fierder’, dan socht de kening him noch en moast er flechtsje.

It wie de dei fan Nije-Moanne en yn it hûs fan Saul wie it feest-miel opdroegen foar fjouwer man. Njonken de kening siet syn kriichs-oerste Abner en oan 'e oare kant de tafel, nêst Jonathan, bleau de stoel fan David leech. Saul sei der neat fan. Miskien wie er ûnrein en koe er dêrom it feest net mei-fiere. Mar doe't er ek de twadde deis net kaem, waerd er lilk. ‘Werom is dy soan fan Isaï net by de tafel, juster net en hjoed al wer net? Wit er al net ienris mear dat dit op feestdagen syn plak is?’ Jonathan antwurde rêstich: ‘O ja, David hat my frege om in pear dagen nei Bethlehem en ik haw sein dat it goed wie. Syn broer kaem om him, hwant hja hiene in of-

[p. 251]

fer yn 'e famylje’.

Saul waerd wyt fan lilkens. ‘Mar bigrypstû dan noch net,’ raesde er, ‘dat dy Judeër tsjin ús gearspant? Dat kin in bern wol bigripe, hwat dat offer bitsjut: hja meitsje plannen om ús fan 'e troan to reagjen, dy en my en om dy David kening to meitsjen. Hwant ik siz dy: Salang't dy soan fan Isaï libbet silstû noait kening wurde.’ Hy woun him al mear op en praette al lûder en forheftiger. ‘Mar ik wit al lang datstû it mei David hâldst; dû bist in oerhearrich bern, in skande foar jimme mem en my. Hoe kinstû dêr rêstich sitte, wylst dat folk fan Isaï dêr yn Bethlehem syn falske plannen smeit? Jow dy oerein en stjûr boaden en lit him ophelje, nou daliks, hwant hy is ta de dea opskreaun’.

It hie faeks better west as Jonathan mar neat werom sein hie; hy wist nou hwat er witte woe en syn heit woe nou dochs gjin reden forstean. Mar hwa kin swije as him soks oandien wurdt? En hy spriek nammers net foar himsels, mar foar in freon, dy't him net fordigenje koe. En rêstich frege er: ‘Hwerom moat er deade wurde? Hwat hat er dan dien?’

Dy simpele fraech makke Saul alhiel razend. Krekt om't er der neat tsjin sizze koe, krekt om't er wol wist dat David neat dien hie, waerd er noch lilker. Hy sprong oerein. Doarst Jonathan nou sa'n forrieder noch foar to sprekken? Wie dat in soan fan him? Wie dat de kroanprins fan Israël? Doe pakte er de keningsspear en smiet him oer de tafel hinne nei Jonathan. It wie syn skuld net dat it mis wie!

Jonathan sei neat mear. Hy riisde oerein en roun de doar út. Hij tocht noch net iens it meast om him sels, dat er omtrint formoarde wie troch syn eigen heit. It die him noch it meast leed om David, dat Saul him sa deadlik hate en him dizze skande oandie. Mar nou wist er dan, dat it noait wer goed wurde koe tusken Saul en David. Moarnier soe er syn freon warskôgje, dat er flechtsje moast.

En yn 'e feestlike keamer, by brea en wyn, siet Saul allinne by Abner. Foar him oer stiene twa lege stuollen. It bigoun wol leech to wurden om him hinne; dy't him it troust tsjinne hiene en dy't him it neist stiene, dy dreau er by him wei nei syn oergunst en syn haet. Hy fielde him forlitten en forret. Mar hy bigriep net dat it syn eigen skuld wie. Hy hie God forlitten en nou hie de Heare him forwurpen.

De oare moarns siet David yn it skaed fan 'e hege rots. Oer it fjild seach er Jonathan kommen, Jonathan mei de bôge oer de rêch en in jonge by him. Hy koe hast gjin tiid dwaen, sa binijd wie er. Soe Saul noch like lilk wêze as earst? Of soe er him skamje en woe er it nou wer goed meitsje? Mar hwat joech it dan noch! In pear wike koe it goed kean, in pear moanne miskien en dan kaem der dochs wer in útbarsting. Né, hy koe better de wide wrâld mar yntsjen! Twaris hie Saul him nou smiten mei de spear; twaris wie it goed gien. Mar it hoegde ek mar ien kear rekke to wêzen!

Doe stie er dea-stil en harke. In ein foar him út spande Jonathan de bôge en skeat. De jonge sette de stap der yn om de pylk op to heljen. En jitris, heech oer syn holle hinne, flitste in pylk. Doe sette Jonathan syn lûd út en rôp: ‘Leit de pylk net fierder op, de oare kant út?’ David wist genôch. Sauls grime wie noch net bikommen; hy moast flechtsje. Mar hwer hinne? En jitris hearde er Jonathan roppen: ‘Toe, meitsje oan, bliuw net stean’. Dus, der wie haest hy! En dit wie it lêste dat er fan Jonathan sjen soe. Alles moast er opjaen, alles. Syn wurk, syn hûs, syn jonge frou. Hwat soe Michal der fan sizze? Michal hie him it libben rêdden, mar Michal wie net in frou om him to folgjen op syn wylde flecht. Hja hâldde to folle fan rykdom en eare, fan glâns en pronk. Hwannear soe er har wersjen?

En doe kloppe syn hert rêd en bliid. Jonathan hie de jonge fuortstjûrd mei pylken en bôge en kaem rjocht op him ta. Nou soene se dus dochs noch meiïnoar prate. Beide weagen se der har libben mei; mar beide wiene se net bang.

Ut it skaed fan 'e stien kaem David to foare; trijeris bûgde er oan 'e groun ta, doe wie Jonathan by him en sloech de earmen om him hinne. Hja skriemden, fan blidens om dizze lêste moeting, fan fortriet om 'e skieding dy't komme moast. Doe praetten se noch in skoft en fornijden de swiere eed dy't tusken harren wie.

En dêrnei gyng elk syn wegen.