De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

De goede prins

It wie noch mar krekt goed en wol bikend yn Jeruzalem dat it tusken David en Absalom wer goed wie, of der wie al wer hwat nijs om oer to praten: Absalom túgde him in wein oan mei hynders en fyftich man dy't foar it reau útdraefden. It wie in prachtich gesicht, dy fyftich linige keardels yn har bûnte dracht, dy glêdde hynders en, heech en rjocht yn 'e keningswein, de prins mei syn lange, donkere lokken. Hy hie altyd al in tsjep jongfeint west, mar nou, nei dizze fiif jier, seach er der út as in kening; der wie yn hiele Israël gjin man, sa moai as Absalom. En elke kear as er útried, stiene de boargers fan 'e stêd oan 'e kant fan 'e strjitte en brochten him hulde en mannich-ien sei tsjin syn buorman: ‘Hwat is dat in prachtige prins en hwat sil dat letter in fikse kening wurde!’ En dêr wie it Absalom fansels krekt om to dwaen: de minsken fan Jeruzalem moasten der mar hwat oan wenne dat hy letter har hear en gebieder wurde soe!

Kening David glimke, doe't syn tsjinners it him fortelden. It wie net alhiel sa't it hearde, in prins dy't heger steat fierde as de kening sels, mar Absalom hie de lêste jierren al safolle misse moatten, dat fan him koe er it skoan op. Men soe suver tusken al dy nijsgjirrige minsken stean wolle om to sjen hoe't er dêr hinne ried, heech op 'e skokkende wein en om to hearren hwat it folk fan him sei. Mar in bytsje oerdiedich wie it wol: hynders en in wacht fan fyftich man, it hie mei de helte minder ek al moai west. Mar sa wie de jeugd! Net iens ûnmûglik dat it nijs der gau ôf wie. Dat David liet syn soan yn syn wêzen en forbea it him net.

Dêr hie Absalom fansels ek op rekkene en nou gyng er wer in stap fierder. Yn dy tiid wie de kening yn Israël de heechste rjochter en fan tiid ta tiid hâldde David sit-dei en koe elk dy't hwat hie mei syn neiste by him komme en syn saek bipleitsje. Fansels wie it net de bidoeling, dat men mei alle lytse dingen de kening lestich falle soe - dêr wiene de doarpsrjochters foar en yn 'e stêd de âldsten - mar as it in wichtige saek wie, dan mocht elk frij ta de kening gean, de earme likegoed as de

[p. 295]

rike, de lytse man krekt sa goed as de greate boer.

Op in kear, doe't it wer rjochtdei wie, stie prins Absalom al ier-en-bitiid oan 'e kant fan 'e wei, tichte by ien fan 'e poarten fan Jeruzalem. It duorre net lang of der kaem in reizger oan, in boere-man oan 'e klean to sjen en net bikend yn 'e haedstêd. Absalom groete him tige freoniik en frege him hwêr't er wei kaem en hwat it doel fan 'e reis wie. De man wie bliid dat er him ris útprate koe en fortelde it hiele forhael: sa en sa hie er it hawn mei syn buorman, mar hy liet it der net by sitte en nou moast de kening dan mar útspraek dwaen. Absalom hie mei alle oandacht harke en doe't de man útpraet wie sette er in earnstich gesicht. ‘Jo hawwe it sa dúdlik foarbrocht’, sei er, ‘...dat ik wit der alles fan. Ik haw ek wol hwat forstân fan rjochtsaken en ik doar jo wol sizze dat dy buorman ûngelyk hat. Mar ja, it is de fraech noch oft de kening jo dêrom gelyk jaen sil! De kening mient it goed fansels en hy is in wiis man, mar hy wit ek alles net en dan moat er op syn tsjinners ôfgean en ja, dêr binne goede ûnder mar ek forkearde. Jo moatte der fansels al hinne gean en alles sa goed mûglik útlizze, mar ik bin bang dat it net folle jaen sil. As ik kening wie... Mar sa fier is it gelokkich noch net. Ús heit wurdt al âlder, mar hy is noch soun en geef...’ De man bistoar it hast fan 'e skrik en de skonken trillen him. ‘Ús heit, sizze jo, mar jo binne dochs net ien fan 'e prinsen?’ stammere er. Absalom lake breed en syn wite tosken blonken. ‘Ik bin Absalom, de âldste prins’, sei er, ‘mar hwat soe dat?’ De reisbere man die hastich in mannich stappen to-bek. Doe stiek er de hannen smeekjend foarút en woe him falle litte yn it stof. Forjow it my, woe er sizze, dat ik jo de earbiwizen net brocht haw en dat ik, earme lûsangel, mei in prins praet haw as wie it de earste de bêste féboer! Mar ear't er him falle litte koe en ear't er in wurd sein hie, stie Absalom by him en naem him by de hân. ‘Myn freon, bûch net foar my; in prins is ek mar in gewoan minske en jo binne âlder as ik.’ En ear't de forhearde boer goed wist hwat him oerkaem, hie Absalom de earmen al om him hinne en patte him op it wang...

Doe't dy frjemdling deselde jouns wer op reis gyng, tilde it hert him noch fan dy frjemde moeting. In prins hie mei him praet en him syn freon neamd en noch gloeide it wang him suver fan dy prinslike pea. Dat der sokke prinsen wiene, sa freonlik, sa needrich, sa goed foar de mindere man! Hy hie it noait tocht, mar as er wer thús wie en de buorlju kamen yn 'e joun om syn reisforhael to hearren, dan soe er fortelle fan prins Absalom, de âldste fan Davids soannen en letter har kening en hear. It wie hwat wurdich foar in lân sok in kening to hawwen! Hy koe net witte, goê-man, dat Absalom dyselde deis noch wol mei tsien oaren praet en noch wol tsien oare mânlju patte hie en dat it oars net wie as in snoade set om by it folk yn 'e gunst to kommen.

Hy hâldde it in pear jier oanien fol, op elke rjochtdei, en yn gâns doarpen, yn Juda mar ek yn Israël, brochten de reizgers it nijs fan de goede prins, dy't har pleit oanhearde en har yn alles gelyk jown hie en dy't skielk, as David de holle dellei, har kening wêze soe. En sa krige Absalom oeral yn it lân syn freonen en it koste him oars neat as in freonlik gesicht, in mannich goede wurden, in pea op in switrich wang. Ien kear, as syn tiid kommen wie, dan soene al dy minsken dy't mei him praet hiene, syn meistanners wêze en him oannimme as har foarst.

Mar it koe fansels mei dizze goedkeape helpers net ta: hy moast mannen hawwe dy't fan syn plannen wisten en dy't ré wiene om har libben foar him yn to setten. En dat koe nou ienris net mei in keningswein en fyftich hurdrinders of mei in smout petear oan 'e kant fan 'e wei. Yn it djipste geheim stjûrde er boaden út nei de stêdden fan Juda en dy praetten mei alle man dy't hwat op David tsjin hie en it net iens wie mei syn bistjûr. En sokken wiene der mear as men tinke soe. Hwant it folk hâldde wol fan kening David, dy't Israël frij fochten hie fan 'e fijannen en dy't it Ryk great en sterk makke hie, mar fan 'e âldsten wiene der forskate, dy't founen dat David to folle om it ryk en om Jeruzalem en to min om Juda tocht. It wie sa moai bigoun destiids: de Judeër David wie kening yn Hebron, in echte Judeeske stêd, mar letter hie er Hebron forlitten en alles op Jeruzalem set. Dan hie Saul it destiids better dien, dy kaem altyd foar syn eigen stam,

[p. 296]

foar Benjamin, op en sa hearde it ek, founen se. En doe't de boaden kamen en har yn it ear flústeren, dat Absalom wol kening wurde woe en dat it roer dan om soe en dat de âldsten fan Juda dan de bêste baentsjes hawwe soene en de heechste eare, doe woe har dat wol oan en seine se ta, dat hja helpe woene. Sa krige Absalom in hiele rige helpers dy't gjin heil mear fan David forwachten, mar alles oer hiene foar syn âldste soan. De boaden hiene der fansels net by sein, dat Absalom ek nei de oare stammen syn tsjinners stjûrde en dat dy deselde fette baentsjes dêr oan oaren taseinen. Hy koe it maklik dwaen, oan elkenien alles bilove, hwant hy wie dochs net fan doel om syn biloften nei to kommen. It gyng Absalom net om Juda en ek net om Israël: it wie him om 'e macht to dwaen en om syn eigen eare en oars nearne net om. Mar dat bigriepen se net, dy âldsten fan Juda en fan 'e oare stammen...

Yn dyselde tiid slagge it Absalom om noch in man foar syn plannen to winnen, in man dy't him mear wurdich wie as hûndert âldsten: Ahia, de riedshear fan David. Ahia wie in bysûnder wiis man en dat Israël yn sa koarte tiid in great en machtich ryk wurden wie, dat wie foar in great part syn wurk. In lange rige fan jierren hie er David holpen en út alle macht hie er him bystien yn it keningswurk. Mar Absalom wist dat Ahia nou net mear fan David hâldde en dat David gjin bitterder fijân hie as dizze wize man, ek al hie er him tsjin 'e kening neat skine lítten. Ahia wie de pake fan Bathséba en de moart op Uria hie er him tige nei nommen. Djip yn syn hert hie er in fûle wrok tsjin de kening en hy wachte op in gelegenheit om it bloed fan Uria to wreken. Dy bloedskuld koe allinne mei bloed soend wurde en doe't Absalom him frege oft er him helpe woe, wie er daliks biret. Hy fielde neat foar Absalom en it koe him neat skele oft dy kening waerd of ien fan 'e oare prinsen, mar hy wie ré om Absalom to helpen en de striid tsjin David to bigjinnen. Mei eigen hân soe er him it swurd yn it boarst stekke en de bloedskuld weinimme fan syn famylje. Libben foar libben en bloed foar bloed - it bloed fan David foar it bloed fan Uria. En God soe him helpe, dat leaude er fêst, hwant as der in God yn 'e himel wie dan moast Er sok in misdied straffe. Miskien, as er David deade, dat it Ryk der mei ûndergean soe, datselde ryk dêr't er sa lang foar skrept hie - dat moast dan mar komme sa't it woe. Hwat joech er noch om in ryk, dêr't de ûnskuldige formoarde waerd en it ûnrjocht op 'e troan siet? Dan briek er leaver it wurk dat er opboud hie, mei eigen hannen óf...

It wie fjouwer jier lyn dat Absalom frij kommen wie en alles wie ré ta de greate slach. Yn 'e doarpen fan Juda en Israël gyngen foar it lêst syn boaden om en seine de helpers oan: ‘Noch in mannich dagen, dan gîet Absalom nei Hebron om kening to wurden. Sadré't jim oer it fjild de bazún hearre, wit dan dat de ûre kommen is en jow it signael troch: “Absalom is kening to Hebron.” Gaspje dan it swurd om en hâld jim ré foar de oanfal op Jeruzalem.’ En wilens gyng Absalom nei de kening en frege: ‘Heit! Doe't ik noch yn Gesur, yn ballingskip wie, haw ik in gelofte dien oan de Heare-fan-Hebron, dat ik in great offer bringe soe as ik werom kaem yn Jeruzalem. Nou hat Er my wer thúsbrocht, dat lit my nou nei Hebron gean, om myn gelofte nei to kommen.’ En noch hie David der gjin erch yn dat Absalom hwat oars yn it sin hie as offerjen; noch bitroude er him en liet er him gean. Hy foun it moai dat Absalom de Heare earje woe, ek al hie it wol hwat earder kinnen en al skaeide dat ‘Heare-fan-Hebron’ wol hwat tige nei it heidendom. David hie sa leaf wol hawn, dat er dat offer mar to Jeruzalem opdroech, mar nou't er it ien kear sa biloofd hie, moast it ek sa trochgean. Hy miende it bêst en it wie al sa moai dat er sa tankber wie. Né, hy mocht him net keare. En glimkjend sei er: ‘Gean yn frede, myn soan.’ Doe bûgde Absalom djip en riisde oerein en gyng syn wegen. It wie de lêste kear dat syn heit him seach.

Sa gau as it koe makke Absalom alles ré ta de greate reis. Der gyngen twa hûndert man mei op mars nei Hebron, allegearre rike en forname lju, en gjin ien fan harren wist fan Absaloms plannen. Hja reizgen mei nei Hebron yn 'e fêste forbylding dat it om in offer en om feesten gyng en hja founen it in tige hege eare dat hja mei Absalom, de hege prins, oan ien tafel sitte mochten. En oan 'e keppels fé to sjen, dy't

[p. 297]

meidreaun waerden nei Hebron, dan soe it net oan 'e offerspizen stean! En moedich setten se de stap op 'e lange wei oer de bergen, dy't fan Jeruzalem nei Hebron rint, dwyl hast fan 'e hege eare dy't har dizze dei barre mocht. Dat Absalom har allinne mar meinommen hie, om har to brûken ta syn falske plannen, dat hie gjin ien fan harren troch. En yn elk gefal, sa tocht Absalom, koene se nou David net folgje en him net helpe as de striid om Jeruzalem bigoun.

Doe't de karafaen to Hebron oankommen wie, forroun alles neffens de plannen. Earst brochten se it greate offer en ieten en dronken en doe, sa mar ynienen, stie Absalom heech boppe de minsken út en om him hinne, foar en achter, it blanke swurd yn 'e fûst, krongen syn soldaten en rôpen: ‘Absalom is kening! Heil kening Absalom!’ De mannen fan Hebron wisten net, hwat se der sa gau oan hiene; sa ûnforwacht kaem har dit oer. Forheard seagen se om har hinne en dan wer nei dy prachtige jonge kening, dy't freonlik lake en al mar bûgde en wonk. Doe skuorden se sels de mûle ek mar iepen en ear't se rjocht wisten hwat se diene, davere har rop oer it poarte-plein: ‘De kening heil! De kening heil!’ It waerd in machtich koar fan al dy stimmen, in hege jubel en hja forgeaten alles. Hja hiene in nije kening, har âlde grize stêd wie op 'e nij wer keningsstêd en to-nei soe Absalom, har goede prins, it lân regearje. Hjoed bigoun der in nije, blide tiid foar Israël en Juda en hja wiene sa bliid as bern op in fleurich feest. GJin ien fan dy roppende minsken tocht mear oan David en dat dy har wettige kening wie en de salvling des Heare; gjin ien tocht sa gau oan 'e swiere striid dy't noch komme moast; by net ien kaem it op dat dy nije kening oars net wie as in rebel, dy't opstie tsjin syn eigen heit. ‘Absalom!’ rôpen se, ‘Absaloml’ En sels de twa hûndert dy't meikommen wiene út Jeruzalem en dy't nearne fan witten hiene, rôpen om it lûdst. Hwat soene se oars ek al dwaen, hjir yn 'e stêd fan Hebron, fier fan Jeruzalem? As hja net meiroppen hiene, dan hie de nije kening fêst rjochtdei oer har hâlden. It koe net oarsl It hearde earst wol hwat ûnwennich, dy nije namme, mar soks went tige gaul It wie nou feest en dan kin men gjin spulbrekker wêze!

Dat it waerd in prachtich feest, dy deis to Hebron, mar de freugde duorre net lang. Absalom hie wol foar it forstân dat er hjir net bliuwe koe: hy moast nei Jeruzalem om tsjin syn heit to striden. As er Jeruzalem mar ien kear hie en as David syn leger forslein wie, dan koe er him kening neame oer hiele Israël, mar earder net. Dat hy liet de riedshear Ahia roppe, dy't al foar him útreizge wie nei Gilo, in plakje net fier fan Hebron ôf, dêr't syn famylje wenne en doe triek er mei alle man en macht op nei Jeruzalem. En oeral dêr't hja lâns kamen, smieten de mânlju it ark der hinne en gaspen it swurd om en trieken op mei de nije kening. Der wiene fansels wol minsken, dy't David trou bleauwen en dy't neat fan Absalom witte woene, mar dat wie mar in bihindich ploechje en dy hâldden har dea-stil. Fier wei de measten rounen oer en teagen mei op nei Jeruzalem; it leger fan 'e goede prins groeide fan 'e iene ûre op 'e oare en it like wol as soe it keningskip fan David foar altyd ûndergean. Ahia twivele der net oan! David wie in moardner en hy hie de dea fortsjinne: nou soe God him net mear helpe en him stjerre litte. Dat de Heare David syn sûnden forjown hie en dat Er him dochs noch hoedzje woe, dêr koe de wize Ahia net by!