Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1) (1949)

Informatie terzijde

Titelpagina van De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)
Afbeelding van De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)Toon afbeelding van titelpagina van De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (7.20 MB)

Scans (131.96 MB)

XML (1.68 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

bijbel / bijbeltekst(en)


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

(1949)–Ulbe van Houten–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Ein fan it ryk Israël

Der wiene jierren foarbygien sûnt Jerobeam, de soan fan Joas, de Arameërs forsloech en it lân Gilead bifrijde. Hy hie mear as fjirtich jier regearre, langer as ien fan syn foargongers en it like wol oft it ryk Israël in tiidrek fan bloei tomjitte gyng. Mar noch mar krekt hie er de holle dellein en wie er bigroeven yn 'e keningsstêd, of ien fan 'e hege offisieren stie op en roege hiel it hûs fan Jehu út. Sûnt dy tiid hie der hast gjin kening mear west yn it tsien stamme-ryk dy't net formoarde waerd.

De lêste út 'e rige wie Hoséa, de soan fan Ela, en ek fan him kop dat bitter wurd jilde, dat fan de earste Jerobeam ôf fan alle keningen fan Israël biskreaun stiet: ‘Hy die hwat kwea wie yn 'e eagen des Heare’. Mar net allinne de kening sûndige, hiel it folk tsjinne de ûngerjochtichheit. Wylst de kening de gouden keallen eare to Bethel en Dan, offere it folk oan 'e Baäls en oan 'e goaden fan 'e folken. Oaren joegen har oer oan dronkenskip en ûnsedichheit, oan moart en dea-slach en nimmen frege mear nei rjocht en wet. Dy't de macht hie, dy brûkte it en fordrukte syn buorman; de riken libben der oerdiedich fan en de bern fan 'e earmen waerden forkocht as slaef; de wees en de widdou bistielen se en sels de rjochters wiene foar jild to keap. Net de rike dy't kwea dien hie, krige straf, mar dy't allinne stie en neat hie om by to setten.

En aloan stjûrde de Heare wer syn profeten om it folk to warskôgjen, mar hja sloegen har gjin acht en gyngen har wylde, sûndige wegen. Nei Jona hiene se net harke en ek fan 'e oaren woene se gjin sizzen hawwe. It kaem sa fier dat de Heare it net langer oansjen woe en har oerjoech oan de kening fan Assyrië. Yn 'e stêd Ninevé wiene se de profeet Jona al lang wer forgetten en in wrede kening, Tiglathpileser, swaeide dêr de skepter. Op in kear triek er mei man en macht it Westen yn en kaem by de grinzen fan Israël. Hoséa bigriep dat er it net tsjin 'e oermacht hâlde koe en reizge him to-mjitte om him hulde to dwaen: sa kaem it dat de oarloch syn lân foarbygyng, al moast er dan ek elk jier in swiere skatting opbringe fan fé en jild.

In jier of hwat bleau Hoséa in fazal fan

[pagina 383]
[p. 383]

Assyrië en bitelle er op 'e tiid syn tribút, mar doe't de kening fan Assyrië stoar en Salmanasser him opfolge, naem er syn kans waer en brocht de skatting net. Hy tocht dat de nije kening wol net daliks komme soe, mar dat kaem him ôf to fallen: Salmanasser teach noch datselde jiers it Westen yn en wer moast Hoséa yn alle haest nei it Noarden om de fijân hulde to dwaen. Mei djûre eden biswarde er dat er to-nei in trouwe tsjinner fan Salmanasser wêze soe en dat it jierliks tribút altyd op 'e tiid wêze soe. Hy praette sa moai dat ek dizze kening it mei him bisocht en him oannaem as syn fasal. In jier of hwat letter lykwols, briek er op 'e nij syn eed en bitelle net mear. Yn stilte hie er boaden stjûrd nei de kening fan Egypte en dy soe him wol helpe, as Salmanasser opsetten kaem.

 

Fansels kaem de kening fan Assyrië en dizze kear hoegde Hoséa him net mei eden en hulde oan to kommen. Hy wie troch alles hinne forgrime en naem him foar om Hoséa to deadzjen en om hiel syn keninkryk fan de ierde to fordwaen. Doe't it der op oan kaem, stjûrde de kening fan Egypte gjin help en al yn it bigjin fan de oarloch foel Hoséa yn hannen fan de Asyriërs; hja boeiden him en brochten him sa foar Salmanasser, dy't syn wraek oan him kuolle. Mar al hie de oerhearrige fasal syn straf dan krige, dêrmei wie de oarloch noch net oer. Stêd foar stêd, doarp nei doarp, bisette Salmanasser en oan 'e ein bilegere er de haedstêd, Samaria. It wie in sterke stêd en it slagge de forgrime kening net om him mei stoarm to nimmen. Mar syn bislút stie fêst: de opstannige stêd soe fornield wurde en mei in diel fan syn leger bisingele er Samaria. Earst yn it tredde jier, doe't alle iten op wie en de bisetting hast forhongere, joech it folk fan 'e stêd bilies en setten se de poarten iepen. Salmanasser, dy't al lang wachte hie, wist net fan genede. Dit folk, dat him mei in eed de trou ûnthjitten hie, en doe to-mûk mei Egypte konkele, soe witte hoe't in Assyriër straft. Dagen lang moarden en plonderen de wrede heidenen yn 'e faeije stêd: froulju noch bern sparren se en it bloed streamde de skeane strjitten del. Doe't de soldaten wurch wiene fan it moardzjen en doe't hja alles plondere hiene dat it meinimmen wurdich wie, gebea Salmanasser dat it hiele folk, foarsafier't it noch yn libben wie, fuortfierd wurde moast nei Assyrië.

De soldaten wisten der wol rie op: hja hiene al mear stammen en folken út har lân weihelle en yn 'e frjemdte brocht. As keppels skiep en geiten, sa dreauwen se it folk fan Israël byinoar; gjin stêd en gjin doarp sloegen se oer en allinne hwat fan it earmste folk lieten se achter yn 'e lege doarpen. Dy soene al bliid wêze as hja yn it âlde lân noch in stikje lân bibouwe koene en dy soene net op it idé komme op wer op to stean. Mar alle oaren, dy't hwat mear wiene en dy't de wrede fijân haten, moasten mei. Yn in fier, frjemd lân soene se wenje en noait mochten se wer werom en op 'e lange dûr soene se har tael en har folk en har godstsjinst forjitte en opgean yn 'e Assyriërs. Sa strafte Salmanasser hwat tsjin syn troan opstie!

Doe't hiel it folk byinoar dreaun wie, waerden se yn groepen yndield en doe yn lange rigen opsteld. Elk krige in izeren bân om it ankel en waerd mei in ketting oan syn foarman boun; doe klapten de wrede swipen en de lange, swiere mars bigoun. Úren oan-ien rounen se yn in wolk fan moude, dan hâldden se in koarte rêst, en fierder gyng it wer. Jouns foelen se yn in dóve, wurge sliep en moarns bitiid skrillen de wrede trompetten har wer wekker. Sa reizgen se, dei oan dei, en wike oan wike, de wegen fan Israël oer, troch de doarpen fan Aram en al fierder it Noarden en Easten yn. Troch wide, griene flakten gyng it, oer heuvels en hege bergen, troch smelle paden en oer de einleaze steppen. Elke dei wie der hwat oars, mar de measten hiene de moed net om op to sjen: hja rounen foaroer en seagen oars net as de fuotten fan de foarman en de wegen dy't ûnder har lâns glieden, wegen sûnder sin en sûnder ein. Der wiene jonge en sterke keardels by, mar ek âlde minsken en swakke froulju en memmen mei lytse bern yn 'e draech-bân, bern dy't gulden fan honger en toarst. En siken rounen mei en minsken dy't hast forhongere wiene, al dy moannen yn Samaria, en jonge jonges en fammensbern. Mar de Assyriërs, dy't heech op it hynder njonken de kolonne draefden, wisten fan gjin meilijen; dy't net hurdernôch roun krige de swipe oer de rêch en dy't alhiel net mear koe, waerd losheakke en oan 'e kant smiten. En heech yn 'e blauwe simmerloft,

[pagina 384]
[p. 384]

boppe dy karavanen fan illinde, hongen op brede wjokken de roppige gieren: dy wisten wol rie mei de útfalders. Dat hwa't heal koe, dy strompele mei, op seare fuotten en mei iepen ankels, hwant op dizze reis gou mar ien inkele wet: rinne of stjerre.

Sa kamen se nei wiken yn it fijannige lân en elke groep krige in doarp ta-wiisd om to wenjen. Swier moasten se arbeidzje yn 'e gleone sinne, mar nei dy bloedige reis wie sels it swierste wurk in seine en mei'er tiid wende it. Nei jierren forgeaten se it eigen lân, hja learden fan 'e bern de frjemde tael en mar inkelen bleauwen ûnwennich nei it âlde lân en tsjinnen yn 'e frjemdte de Heare. Mar letter stoaren de âlderen en de jongerein wist net folle mear fan dat lytse, fiere lân tusken de Jordaen en de Westlike sé. Israël en de God fan Israël - dat wie neat mear as in moai forhael dat de âlde minsken fortelden, jouns as it wurk op it lân birêdden wie. Oan't ek dat ophâldde en hja alhiel opgien wiene yn it frjemde folk. It ryk fan 'e tsien stammen wie forgien en forgetten en allinne yn it lytse Juda, dêr't de stêd Jeruzalem lei, hie de Heare noch in eigen folk. Dêr rikken alle dagen de offers noch yn 'e timpel fan Salomo en dêr rôpen de preesters syn hillige Namme oan. En dêr siet noch altyd in kening op 'e troan út it hûs fan David, mar ek dêrre wie it al lang net mear as eartiids yn 'e dagen fan David en Salomo. Der soe in tiid komme, dat ek it folk fan Juda fuort fierd waerd nei in fier lân, noch fierder as Assyrië, en ek om har sûnden en, krekt as Israël, troch eigen skuld...

 

Yn it earstoan nei de fal fan Samaria, lei it lân fan Israël wyld en forlitten. It lân waerd net biboud en kaem om yn it ûnkrûd; de wyngerts forwylderen en de huzen foelen yn pún en troch de doarpen gyngen nachts de wylde dieren. Doe krige it lege lân wer nije biwenners; Salmanassar liet der frjemde stammen hinne bringe, oeral wei, fan folken dy't er oerwoun hie. Dy setten har nei wenjen yn it âlde lân fan Israël; hja houden de groun en weiden de keppels en snoeiden de forwyldere fruchtbeammen en libben der fan, sober, hwant it bêste moasten se nei Ninevé bringe, by wize fan skatting.

Fansels koene se daliks net alles bibouwe, dêr wiene se to min-machtich foar en hiele stikken leine noch foar wyld. En dêr huzen de wylde dieren noch, de foksen en de jakhalzen en de liuwen, dy't soms yn 'e nacht nei de doarpen trieken en de skiep en 'e geiten forskuorden. Soms foelen se de minsken oan en op it lêst waerd it in swiere pleach, sa folle wiene der. Hja offeren har goaden en beaën om help, mar it joech neat en hja hiene gjin wapens om op 'e jacht. De inkelde Israëliten dy't noch yn it lân oerbleaun wiene, koene der ek neat tsjin bigjinne en hja seine: ‘Eartiids, doe't ús folk hjir forkearde kamen de liuwen hjir net. Miskien is ús God wol forgrime, dat jim yn syn lân wenje en oare goaden tsjinje’. Dat woe dat frjemde folk wol oan en hja wiene ek wol genegen om de god-fan-itlân to offerjen, mar hja wisten net hoe't er tsjinne wurde woe. Hja diene de boade nei Ninevé en fregen de kening oft der net ien fan 'e preesters weromkomme mocht, dy't ek fuortfierd wie nei Assyrië. Dat foun de kening goed, en hy stjûrde in preester, ien dêr't er op oan koe en dy't tige foar de Assyriërs wie. Fansels wie it net in echte preester des Heare, dy wiene mar allinne mear to Jeruzalem, mar it wie ien dy't foartiid to Bethel tsjinne hie yn 'e timpel fan Jerobeam. De man wie tige bliid dat er wer werom mocht en stelde mear preesters oan, mar hy bleau fansels de hegepreester en learde it folk de tsjinst fan it gouden keal. Doe wiene de lju yn Israël to-freden, de god-fan-it-lân krige syn eare en offers wer en njonken him tsjinnen se har eigen goaden ek noch. Sa joegen se elk sines en mienden dat de goaden har nou wol seingje soene. Dat dy tsjinst fan it gouden keal de Heare yn 'e himel in grouwel wie, dat koene se net witte. Letter hâldde de pleach fan 'e liuwen op en dat namen se as in teken dat alles yn oarder wie en dat dy god har net mear gram wie.

Doe't der gâns jierren oer forroun wiene, fielden se har thús yn it nije lân. Hja bisochten soms wol om freonskip to sluten mei it folk fan Juda, mar dy woene gjin gemienskip mei har hawwe. Juda, dat wie Gods eigen folk en dy koene har net ôfjaen mei dit folkje oeral en nearne wei, dat it keal fan Bethel en de goaden fan 'e heidenen tsjinne. Dat hja sels de Baäls ek offeren en Gods wet net achten, dat seine se der fansels net by. Alle ieuwen dat hja njonken elkoar wennen, it folk fan Juda

[pagina 385]
[p. 385]

en de Samaritanen, bleau dy âlde wrok en fijânskip.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken