De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

It gouden byld

Yn 'e selde tiid dat daniel it heechste amt yn Babel krige hie, wiene ek syn trije freonen, Sadrach, Mesach en Abed-Nego ta heger eare roppen: hja hiene mei syn trijen it bistjûr oer de provinsje Babel. Der gyngen jierren foarby en de kening wie goed oer har tofreden. Hy hie der ek yn it minst gjin biswier tsjin dat hja de goaden fan Babel net tsjinnen mar ek yn it nije amt de god fan Daniël trou bleauwen. En hoewol't er sels de âlde goaden offere, om't er miende dat dy by syn lân hearden, leaude er fêst dat de Heare ek in machtich god wie. Dy dei, dat Daniël him de dream en syn útlizzing to kennen jown hie, wie er noch net forgetten! ‘Jo binne dy gouden holle.’ En kaem it net alle dagen nei? Noch altyd groeide syn rykdom oan, noch altyd waerd syn keninkryk machtiger, en yn syn haedstêd forriisde it iene bouwurk nei it oare, Dat liet him suver net wer los, dat wurd fan it gouden keninkryk en op in kear waerd er to riede om in gouden byld to meitsjen ta teken fan syn hearlikheit, in byld dêr't al syn tsjinners foar bûge soene. De kundichste fakman droech er it op en doe't it einlings klear wie en op syn fuotstik stie yn 'e delling fan Dura, waerd er der sels stil fan. Tritich meter wie it heech en trije meter breed en fan ûnderen ta boppen wie it oertrutsen mei it djûrste goud. Hjir foel alles by wei dat er oan't nou ta makke hie en troch hiel it wide ryk fan Babel rieden de keningsboaden en rôpen syn tsjinstfeinten op ta it feest fan 'e ynwijing. Ek Sadrach, Mesach en Abed-Nego krigen bifel om to kommen yn 'e Dura-delling, om it byld to oanbidden dat Nebukadnezar oprjochte hie. It kaem net by de kening op, dat hja net bûge mochten foar dy gouden god. Elk folk, tocht er, hie syn eigen goaden, mar dêrom koe men dochs fêst jins fetsoen wol hâlde en ek respekt hawwe foar in oar sines? Dat de Heare, de God fan Israël, mar allinne God wie en dat Er syn eare mei gjin ûngoaden diele wol, dêr koe er, as heiden, net by.

Sadré't de oprop kaem ta it greate feest, joegen de trije freonen har op reis, mar it stie yn it foar by har fêst, dat hja it gouden byld net oanbidde soene. Hja wiene tsjinners fan Nebukadnezar en hiene alles oan him to tankjen, mar hy mocht net fan har fergje, dat hja syn goaden hulde diene. ‘...Dû silst dy dêr net foar bûge noch har tsjinje, hwant Ik, de Heare dyn God, bin in oergunstich God...’ Sa stie it yn 'e wet fan Mozes en dêr hâldden se har oan.

En sa kaem de dei fan it feest yn 'e delling fan Dura. Wiid lei it griene lân ûnder de blauwe simmerloft en midden yn 'e flakte, heech op it fuotstik, stie it gouden byld dat de kening makke hie. Sels siet er der njonken op in hege stoel, in prachtige bûnte mantel om en, ûnder it swarte hier, de gouden diadeem. Achter him, oan 'e ein fan it fjild, rikke in mânske oune...

Kening Nebukadnezar wonk en in heraut kaem nei foaren. It waerd stil en oer al dy tûzenen, as in brounzen klok, klonk syn machtich lûd. ‘Der wurdt jimme oansein, dat, op itselde stuit dat jim hearre sille it lûd fan 'e hoarn en 'e fluit, fan 'e siter en 'e harp en fan alle oare spylark, jim delfalle sille en oanbidde it gouden byld dat de kening oprjochte hat en al hwa't net op 'e groun fait en net oanbidt, dy sil op 'e selde ûre wurpen wurde yn 'e oune fan it lôgjende fjûr!’

[p. 400]

En wer foel de stilte oer de wide delling en al dy eagen gyngen bang nei de oune dêr't yn tsjûke wolkens de reek útsloech. Dy't yn dy gleone flammen foel, wie op it selde stuit dea. En dat wie miskien noch net ienris it slimste: mar dat syn lichem oan jiske tarre en op 'e wyn forwaeije soe en dat der gjin rêst foar him wêze soe en gjin plak yn it deade-ryk, dat makke de fjûrdea noch heite slimmer. Mar fansels, net ien soe it weagje en gean tsjin it strang bifel fan 'e kening yn.

En dêrmei bigoun de musyk. It wie oft in stoarm fan lûden oer de flakte gyng en tagelyk foelen dy tûzenen minsken oer de groun en oanbeaën it gouden byld. De kening seach it oan en it hert sloech him fan greatskens. Út alle provinsjes fan it greate ryk wiene se kommen, út alle folken, út alle stammen en op syn wurd foelen se del en earen se syn god. Noch noait, sa lang't de wrâld bistien hie, wie der sokssahwat bard! Dit wie moaijer as in oerwinning op it slachfjild; dit wie om noait wer to forjitten! Hy hie net iens fornommen, mei al dy biddende minsken foar him, dat earne yn in hoeke fan it wide fjild trije jonge mannen rjochtop stiene...

Mar hwat de kening ûntkommen wie, hiene syn tsjinners mar al to goed sjoen en daliks gyngen se nei him ta. ‘O kening’, sprieken se, ‘der binne trije mannen út it lân fan Juda, dy't jo oer it bistjûr fan Babel steld ha, Sadrach, Mesach en Abed-Nego; dy mannen hawwe jo, o kening, net achtslein, jins goaden earje se net en hja wolle it gouden byld net oanbidde dat jo makke hawwe’.

Kening Nebukadnezar wist net hwat er hearde. As dat wier wie, as dy trije mannen dy't er út it stof forhege en yn sok in heech amt set hie, him dit oandien hiene... Mar it koe net, it moast in misbigryp wêze. Hja hiene miskien net goed harke, of der wie oars hwat tusken kommen, dat hja syn byld net eare hiene. Hja hiene de dea fortsjinne foar har ûnachtsumens, mar hy soe har de kâns jaen om it noch goed to meitsjen. ‘Bring se daliks foar my,’ gebea er.

Mar doe't hja foar syn troan-sit stiene, rjocht en moedich, kaem de twivel yn him op. Hiene se it dochs mei sin dien, dy trije Joaden? Woene se miskien allinne mar bûge foar har eigen god en hiene se syn goaden en syn byld net yn tel? Strang seach er har oan en driigjend sei er: ‘Is it mei opset sin, Sadrach, Mesach en Abed-Nego, dat jim myn goaden net earje en it gouden byld net oanbidde, dat ik makke haw? Nou dan, as jimme ré binne om oer de groun to fallen en myn gouden byld to oanbidden, dan sil foar jimme trijen de musyk noch ien kear spylje. Mar as jimme dan wer net oanbidde, dan sille jim wurpen wurde yn it lôgjende fjûr en hwa is de god, dy't jim út myn hannen forlosse soe?’

Hy tocht net oars as de trije jongemannen soene foar him delfalle en de seame fan syn mantel fetsje en om genede smeekje. Ynpleats seagen se him rjocht yn 'e eagen en moedich antwurden se: ‘Wy hoege jo, o kening, net to antwurdzjen op jins fragen. En oft ús God, dy't wy earje, ús forlosse kin út it fjûr en oft Er ús rêdde sil út jins hân, o kening, of net - mar jo meije witte dat wy jins goaden net earje sille en it gouden byld dat jo oprjochte hawwe net oanbidde’.

It wie stil. Sels de Chaldéërs dy't har oanbrocht hiene, huveren by dizze wurden. Noch noait hie in minske sa tsjin de kening sprutsen, noch noait hiene se him sa lilk sjoen. Hja seagen hoe't it bloed him nei de wangen fleach, en hoe't er blau yn it gesicht waerd. It like hast as soe er der yn wei bliuwe. Mar dêrmei hie er himsels wer yn 'e macht. Wyt blonken syn tosken yn it donker burd, doe't er it fonnis spriek: ‘Stook de oune sawnris gleoner as gewoan en byn dizze mannen en wij se der yn!’ Doe riisde er oerein en skean oer it lân mei greate, forwoedene stappen, roun er op 'e oune ta. Yn alle haest sleepten in keppel slaven him de keningsstoel nei...

Rjocht foar de doar gyng er sitten en makke him breed yn 'e hege stoel. Dy trije Joaden soene it gewaer wurde dat de kening fan Babel him net sa mar hune lit. Hy seach nei de slaven dy't yn in lange rige it hout oandroegen, hy telde de kuorfollen dy't hja yn 'e flammen smieten en it hert tilde him fan wrede wille. Sa lang wachte er, dat der gjin reek mear to sjen wie en dat de razende flammen heech út 'e oune sloegen. Doe wonk er de soldaten, trije linige, brede keardels, de sterksten fan 'e kenings-

[p. 401]

‘,Stook de oune sawnris hurder... byn dizze mannen en wij se der yn!’

[p. 402]

wacht. Hy seach hoe't se de mantels útgoaiden en de wapens ôfleine. Onder it brún en glimmend fel rôllen de sterke spieren. Doe, mei in linige slach namen se de trije mannen oer de rêch en draefden omheech. It wie sa stil dat er de klap fan har fuotten hearde op 'e stiennen, har hymjen en, lûder, it gûlen fan 'e flammen. Hy lake. En doe ynienen, flak by de iepening, wifken se en bleauwen stean. Stap foar stap, foar dy felle gloede, wieken se. ‘By alle goaden’, flokte er, ‘brui se yn it fjûr’. De trije soldaten bûgden de sterke rêch; doe setten se, wanhopich, de lêste stappen. Oer de stiennen rânne smieten se de trije mannen yn 'e flammen, mar ear't se har noch omdraeije koene, foelen se dea op 'e gleone stiennen.

Nebukadnezar tocht al net iens mear oan har; hwat joech hy, de greate kening, om trije soldaten mear of minder? Hy seach nei de iepen doar dêrûnder, oft er noch hwat sjen koe fan dy trije oaren, dy't him húnd hiene en nou it lean barden foar har kwea. En tagelyk biloek er wyt en sloech er de hannen omheech. Stuitsjend roun er op 'e oune ta. ‘Ha wy net trije mannen, boun, yn 'e flammen wijd?’ stammere er. ‘Jawis, hear kening’, seine de feinten forheard. En noch trille syn lûd, doe't er sei: ‘Sjoch, der binne fjouwer mannen, dy't los rinne yn 'e flammen en de fjirde liket wol in god út 'e himel’.

En noch tichter joech er him by de doar en jitris spriek er: ‘Sadrach, Mesach en Abed-Nego, jimme tsjinstfeinten fan 'e allerheechste God, gean út en kom by my.’ Wylst de trije freonen nei bûten kamen, fear de ingel yn 'e flammen omheech...

Doe't hja allegearre om 'e trije mannen hinne stiene, die it bliken dat it fjûr har net oantaest hie: it hier wie net skroeid en oan har klean wie de rook fan it fjûr net to fornimmen. En Nebukadnezar, de greate kening, skamme him en hy love lûdop de God fan Sadrach, Mesach en Abed-Nego, dy't syn ingel stjûrd hie om syn tsjinstfeinten to forlossen. Dyselde deis noch liet er in wet opstelle, dat elk dy't hwat missei tsjin de God fan de trije mannen, yn stikken kappe wurde moast.

Sadrach, Mesach en Abed-Nego forhege er en joech er noch heger amt yn 'e provinsje Babel.