|
| |
| |
| |
| |
Namen der Personagiens van't derde Spel.
| VULCANVS. |
| PHOEBVS. |
| VENVS. |
| 'tGhepeys van minnen, }twee Zinnekens. |
| Iolijt van ooghen, }twee Zinnekens. |
| IVNO. |
| PALLAS. |
| MERCVRIVS. |
| NEPTVNVS. |
| |
| |
| |
Het derde spel.
WAt is 'tbequaemste datmen ter weerelt ziet?
Niet weerdigher en is onder 'tfirmament.
'tIs den Troon van eeren.
Daer Hemel en Aerde in moet verblijen.
De monstrantie der eeuwigher melodijen,
'tIs den Spieghel der welvaert.
'tIs den eeuwighen vrede.
'tIs de weelde die Man en Wijf begheert.
Een goey Vrouwe is alder eeren weert,
| |
| |
Men mach een deuchdelijck Wijf wel minnen,
Haer eerbaerheyt verciert eenen Man zeere.
Die een goet Wijf heeft die is een heere,
Dies loof ick alle ons Goden ghemeene,
Dat is immers vreuchdelijck,
Ia, sy is zoo deuchdelijck,
Sy mint my zoo zeere, sy waent bederven,
Myn absentie dunct haer een ghestadich sterven,
En als my de Goden meskief verleenen,
Haer herte sweert, haer ooghen weenen,
Het mach elck herte deeren die't ziet.
Dat's immers een goet Wijf.
Ick en bevinde anders niet
Dan deucht, eere, en trouwe aen myn Wijf,
En betroutse niet te stijf,
Want Vrouwen herten zijn wanckelbaer,
| |
| |
Maer Venus is my alzoo ghetrouwe,
Dat sy liever duysentwerf sterven zouwe
Waer't moghelijck, dan sy my ontrouwe dade,
Vondy anders aen haren persoon alleen,
Maer Vrouwen herte en is gheenen steen,
Sy vernieuwen hen gheerne met nieuwer vreucht
Na de vyerighe begheerte naer haer jeucht,
Want al dat nieu is verheucht de zinnen:
Daer was Biblis die en wou niemant minnen
Dan Princen en Heeren, maer onghestadichede
Wrocht zoo in haer, dat sy misdede
Met haren Vader, dies sy verkeert,, was
Tot eener Fonteyne, en zoo onteert,, was,
Datter alle de weerelt uyt drincken mocht.
Dat en was maer een Vrouwe.
Dat mochten noch ander Vrouwen wel zoecken:
Zachmen Calisto niet t'eenen Beyr vervloecken
Van Diana? om dat sy haer reynicheyt liet,
Om natuere te volghen: En bezefty oock niet
Dat Vrouwen nauere alzoo gheleert,, is,
Om Rooskens op den achter van minnen te plucken,
Dat haer bequamelijck valt te ghelucken?
Iase vrylijck, ghy en derft v zoo niet ghelaten
Op haer ghestadicheyt, mint Venus by maten,
Maer en stelt v betrouwen niet te sterck
Op haer, dat ghy namaels met 'twerck
Bedroghen wort, oft het zal v berouwen.
| |
| |
Te sterck betrouwen, zegghen de Wijse.
Dat's immers een woort dat ick misprijse,
Ick zal haer betrouwen al waer't hun leet,
Daer ick trouwe aen vinde.
Weet ghy wel datse v ghetrouwe zal blijven?
Ia ick, sy liet haer liever ontlijven,
Dan dat sy verkiesen zoude de blame
Neen, 'twaer meughelijcker dat Hemel en Aerde verzonck,
Oft datmen de Zee met lepels uyt dronck,
Want sy is veel t'eerbaer en te goet,
Hoe is synen caproen ghevult met kave,
Maer ick belooft hem, en 'tFortuyne gave,
Dat Venus eens haren kloot vertierde,
Ick zou Vulcanum ontdecken waer 't mierde,
Om dat hy syn Wijf zoo sterck betrout,
Zulck doet wel dat hem namaels berout:
Dus wil ick van verre na 'twerck gaen kijcken,
Vind' ick was oneffens dat zal ick laten blijcken.
| |
| |
| |
PAVSA.
AL mochten alle Fonteynen verkeeren
Als Roos-wateren, om in te baeyene,
Al kond' ick my zelven de konst gheleeren
Alle verdoolde zinnen te paeyene,
Al wist ick met peerlen te bezaeyene
Myn lant dat gulden Roosen op stonden,
Al meend' ick my zelven te verfraeyene
Met d'Enghelen uyt den Hemel ghezonden,
En alle Goddinnen met lachende monden
My brochten de Kroone van amoureusheyt,
Zoo en waer't niet dan bitterheyt bevonden,
Teghen myn onuytsprekelijcke joyeusheyt,
Die ick vate zonder schrupeleusheyt
In myns Liefs komste, dies vreucht ontdoyt,, is,
Daer 'tbedde met Rooskens om bestroyt,, is.
Merct dat kijcken dat gapen.
Ia, zal Mars by uwen persoon gaen slapen
Dat Vulcanus de zake vername,
En onverziens inde kamer quame,
Dat Mars in arm uwen laghe naer v behaghen.
| |
| |
Ghepeys der minnen wee my der plaghen,
'tZuchten en 'tklaghen,, dat ghy voort bringht,
Al zoud'ick my eeuwich in schanden jaghen,
Ick zal verdraghen,, dat grief verstringht,
Om den troost daer 'therte naer verlinght,
Hem zelven met eeuwigher vreucht omringht,
Zoo jonst ghehinght,, binnen lusticheyt der mueren,
My dunckt dat Mars in't bedde daer springht,
En dat hy my lieffelijck helst en swinght,
Als eene die dinght,, 'twerck der natueren:
Dus zal ick, al zoud'ick de doot bezueren,
'tWerck avontueren,, door 'tvyerich berueren
Van liefden zoeter dan heunichraten,
Met blosende wanghen, reyn van statueren,
Mynen troost vast in my armen vaten,
Kome zoo't mach, ick en zal's niet laten.
Schamelheyt is uyter herten ghedreven.
Den lust die blaect als vyerighe kolen.
Haer lichaem en heeft kracht noch ghewelt.
Sy waer met een kleyn stootken ghevelt.
| |
| |
Hoortse krochen en stenen,
Dat hy't zoo langh maect.
Dees ghehoude Wijfs hebben den Necker in,
Dat sy dus haren kloot verzollen.
Alst hayr van minnen wilt innewaerts krollen,
Sy moeten 'theunich vanden lepel lecken.
Man sy en konnen zelven niet ghedecken,
Die sy met herten voor al verhief.
Den troost mynder herten groot willekome zijt,
| |
| |
O hertelijck jolijt,, troostich inbijt,
d'Enghelen der Hemelen ghebenedijt,
Zijn nu verblijt,, in ons verzamen.
O alder Princelijckste van namen,
Myn hertelijck zuchten, myn swaer verstranghen,
Ontfanght in minnelijcker presentatien.
O Tresoor der eeuwigher consolatien!
Komt in myn kamer secreet al stille,
Ick abandonnere my tot uwen wille.
Ziet daer vliechtse hem om den hals.
'tWort een goet leerkint.
Ziet ditte, nu zitse op 'tHoeren bancxken,
En offert hem kussen met dozijnen.
Ey ziet eens hoe haer oorkens verdwijnen.
Merct toch de vriendelijckheyt.
Sy ber-ooghen als een Spaensche Katte
| |
| |
In elcx anders ghezichte.
Nu tast hy haer borstkens.
Nu kussen en lecken,, sy,
Ia al worstelende onder hun beeden.
Sy en wilt haer niet ontkleeden.
Hy heeft het onderrocxken ontreghen,
En de tuytkens van haren hoofde ontvlochten.
Eest qualijck ghevochten?
Dus zaeyt natuere haer lustighe zadekens.
| |
| |
Ziet wat ronder borstkens.
Die temtatie zoude my al blau,, maken.
Het zou my al flau,, maken,
Aenziende de zoete molementen
Men machse niet verjenten
Hoe droeffelijck ziet sy.
Om dat sy haren Man dees ontrouwe doet.
Iupiter latet al vergaen ten goede.
Hun ghenuechte ware my een doot.
Natuere en veyst haer niet.
| |
| |
Nu slapen sy, en 'tbeddeken is hermaect.
Dat's goet, sy hebben langhe ghenoech ghewaect,
Natuere en wilt de vreucht niet langher ghedooghen
Ick ben 'tGhepeys van minnen.
En ick Iolijt van ooghen,
Ick het d'Amoureuse te zamen ghebrocht.
Nu gaen wy, wy hebben's meer ghewrocht.
'tIs noch al goey vreucht dat hoophout blijft,
Tot datmen van drucke d'oogen wrijft.
Na dat Orpheus syn ooghen in trect,
En Aurora de klaerheyt des daechs ontdect,
Zoo wil ick myn schijnende raeyen ontpluycken,
De Minnaers wordender by ontwect,
Naect ligghende arm en arm ghestrect,
Die de Bloemkens der natueren ghebruycken:
Nu moet ick na Veneris veynsterken duycken,
En mercken oft sy in haer beluycken
Niemant dan Vulcanum in-ghetont,, heeft,
Ontbeyt wie mach in haer armen smuycken
Ontrent de zoete minnende struycken
Van Venere, die zoo loyalen gront,, heeft,
'tIs Mars die sy de vreucht ghejont,, heeft:
Is dat de groote ghetrouwichede,
De gestadicheyt die sy t'alder stont,, heeft,
Daer Vulcanus haer excusatie op dede,
Ick gheloove, elck houde synen vrede,
Hy zal d'ontrouwe zien van synen Wijve,
| |
| |
Zoo mach hy, by haren loosen bedrijve,
Haer een ander werf niet sterck gheloven:
Komt hier beneden ick zal't v zegghen.
Zal ick v tot uwer belieften bystaen:
Rasschelijck zonder langher beyden,
Tot aen dees kamer-venster die ghy ziet,
Zijn v ooghen met plateelen behanghen?
En ziedy niet de minnelijcke roode wanghen
Van Venere, diemen niet en mach verzoeten.
Een Echele van zeven voeten
Meucht ghy zien ligghen in haer armkens dan.
By den stortgaten het is een Man.
| |
| |
Een Man, dat en mach toch niet gheschien,
By den longheren ick zal myns zins ghebreken.
Van gramschappen die my gloeyt in't lijf.
Merct aen de ghetrouwicheyt.
Zoudy v gheloove op Vrouwen stellen,
Ghy zaet veel beter in't gat der Hellen,
Ziet hoe ghetrouwelijck dat sy v mint:
Arm dwaes ghy zijt wel zottelijck ghezint,
Ziet hoe dat Mars in haer armkens rust,
Sy slapen zoo zoetelijck dat my lust,
Niet peysende om eenich druck oft smerte,
Ziet haer borstkens rusten aen syn herte,
Hier meuchdy de groote jonst bevroeden
By den darmen dat ick dus ben bedroghen.
Ick ziet met mynen ooghen,
| |
| |
Tfy corongie, van v steect my de walghe.
Sy is toch wel weerdich alder blamen,
By den martelijen ick zalse beschamen,
En jaghense naect ter kameren uyt.
Dat ghy my dees groote ontrouwe doet.
Zoo zuldy dan met eenen koelen zinne
Secretelijck strijcken ter kamere inne,
Dan zuldy v zelven gaen bewinden,
Dat ghyse vast in't bede mocht binden
Met deser ketenen van diamanten,
Sy is zoo scherp aen allen kanten,
Hun zelven en zullen sy niet konnen gheruren.
Zoo zullen de Goden en Goddinnen,
Die deucht en eerbaerheyt beminnen,
Haer gaen schade en oneere bewijsen.
| |
| |
Sy zullen misprijsen,, haer groote ontrouwen.
En haer schande vernouwen,
En met kladden na hun beyden spouwen.
Ke ja, de Necker moet v verwaten,
Ick zal v helpen, houdt dat van my,
Dat ghy alzoo veel schanden zult hebben als sy,
Want beschaemt hy syn Wijf t'eenigher stede,
Hy beschaemt hem zelven oock daer mede.
Te zamen in't bedde alzoo't my paste.
Laet ons gaen loopen zonder dralen.
Sy en zullen 't nimmermeer ontspringhen,
Ick en zalse tot openbaer schande bringhen.
| |
| |
| |
PAVSA.
TPalleys van eeren is een ghestichte,
Daermen eerbaerheyt kroont als Koninginne.
Elck betoont met deuchdelijck ghezichte,
'tPalleys van eeren is een ghestichte.
Hier rust met glorieusen lichte
Edelheyt, die't al verciert hier binnen.
'tPalleys van eeren is een ghestichte,
Daermen eerbaerheyt kroont als Koninghinne.
Dat blijct, want alle Goden en Goddinnen
Van reynder zeden houden hun stede,
Verheffende deucht en edelhede.
O Goden en Goddinnen van grooter weerden,
Regiment der Hemelen en der Eerden,
Myn druckich aenveerden,, laet v doch ontfermen.
De luchten van zoetheden zijn nu al stinckende,
Als men d'oneerbaerheyt is overdinckende,
Die my bewesen is onzalich catijf.
Heeft myn liefde vander hant ghesleghen,
Want sy is naect arm en arm gheleghen
| |
| |
Met eenen anderen, dies roep ick wrake
Zoude Venus, daermen eere aen ziet,
Zoudy v presentelijck dorren vermeten
By Phoebi raeyen vol alder klaerheyt
Moest ick bezeffen de rechte waerheyt
Vander ontrouwen die ick zach met ooghen,
Volcht my gheringhe ick zalse v tooghen
Metter blaemte die ick bevonden,, hebbe,
Want ickse met eender ketene ghebonden,, hebbe
Te zamen met verturbeerde zinnen,
En aenziet de groote onghetrouwichede
Natuerlijck medelijden heeft het ons verboden.
Wy en willense niet beschamen.
Gheringhe, eer sy hun slaeps ontwecken.
| |
| |
Haer, die zoo onghestadich is van gheeste.
'tIs, zegh ick, een beeste,
Onbezeffelijck, zonder verstant ghebooren,
Als Koninck Midas metten twee ooren,
Die door syn plompheyt syn eere te pande,, liet.
Haer oneere en is haer schande,, niet,
Oft haer eere verkleynen,
En dickwils hun goede Wijfs beschamen
Zoo willen sy decken hun zelfs ghebreken.
Willen wy die blaemte van Vrouwe spreken,
Als Padden oft Serpenten vervloecken,
Zoo Apollo dede doe hy ghinck zoecken
Synder suster Venus, die ontschaect,, was
Van desen Vulcanum, dies menich hermaect,, was
In formen van Enghelen, die druck vermeerden,
In't ontschaken van Venus.
Als Ravens, die hun met proyen gheneeren,
Dees vileyns die Vrouwen oneere begheeren,
| |
| |
Zoo Phoebus de Raven syn knape verkeerde,
Die syn witte pluymen als swerte onteerde,
Door syn quade bootschap.
Sy warens wel weerdich der pijnen en smerten,
En dat hun quade inborstighe herten
Als Batius t'eenen steene bleven staende,
Aurora hem eeuwighe droefheyt brachte.
Ia datmense zonder verdriet oft klachte
Als Semella tot klaren asschen verbrande,
Moet hun ghebeuren die hun zelfs Wijven
Waren beter verdroncken dan ghebaeyt.
Als de Vrouwe den loosen naet doornaeyt,
Zalmen haer haer weeldighe pluymkens korten,
En latense springhen van sporten tot sporten,
Zoo de Voghelkens vlieghen van tacke te tacke.
Haer verdoolde manieren, verkeert na lacke,
Zal ter maren wel brenghen haer zelfs oneere,
Al en doen't de Mans niet.
Wy zullen ons met den Goden beraden,, al,
Hoemen dese vileynighe Mans versmaden,, zal,
| |
| |
Die huns zelfs Wijfs willen misprijsen,
En zonder schult dickwils oneere bewijsen.
Ziet hier ghy Goden de groote kleynicheyt,
D'oncerteynicheyt,, en de vileynicheyt
Van Venere, die ick met herten minde,
Ziet hier versmaden van alder reynicheyt,
Ziet hier d'alleynicheyt,, der eeren weynicheyt
Die ick in onghestadicheyt aen haer vinde,
Ziet hier van alder trouwen d'inde,
Sy ligghen, datse Atropos schinde,
Te zamen arm in arm goet ront,
Metten wanghskens rustende mont aen mont
Van Marte, dien sy haer vrientschap jont,
Mynder herten gront,, vergramt van spijte,
Ick zalse best dooden zoo ben ickse quijte.
Ghy en zult Vulcane, laet v bestieren,
V wreede manieren,, quaet om regieren
Zijt wel ghestadich in v hantieren,
Om haer schoffieren,, zijt goedertieren,
Alle die oyt den stoel van eeren bezaten
Zullen Veneris oneerbaerheyt verwaten.
O Mars victorieus groot in kracht,
Moet v manlijck wesen v Princelijcke ghedacht
In't bedde van ledicheden onghetelt,, zijn?
Moet helm, schilt en sweert van macht,
'tWelckmen met eeren ter banen bracht,
Verworpen en onder de voeten ghestelt,, zijn?
Moeten standaerden, banieren, eer sy in't velt,, zijn,
In formen van gordijnen verkeeren?
Moeten Veneris vruchten van v gheschelt,, zijn?
| |
| |
Moet d'oorkussen den sweerde spinnen leeren?
Zoo zijdy weerdich luttel eeren.
Moetty dus inden nest koesteren,
Als zachtlevens die met Vrouwe boeleren,
En hun wapenen inden hoeck laten verroesteren?
Waer blijft dan v steken en v triumpheren,
V Ridderlijcke feyten v batailleren,
Dien d'Edelen gheexalteerde ghemeene,
Blijven sy aen de ronde borstkens reene
Verduystert? contrarie der Edelhede,
Is v couragie, die harder was dan steene,
Verandert t'eenen hooftdoecke hier mede?
Tfy hem die zulcken werck oyt dede.
Vergheetty d'edel wercken van trouwen,
Vergheetty die vromelijck met sweerden houwen,
Vergheetty uwen victorieusen name,
Vergheetty die voor v sterven zouwen,
Om de boeleringhe van eender Vrouwen,
Daer niet uyt-vloeyen en mach dan blame?
Laet ghy uwen Princelijcken staet bequame
Metten spinrocken in een kamer besluyten?
Waer blijft dan van eeren de hooghe fame,
Wort sy met schanden ghesloten buyten?
Zoo en macher nimmermeer deucht uyt spruyten.
Onrusticheyt van herten is v nu nakende.
Ghy hebt voor eere oneere verkoren.
Fugitijf der Edelheyt zijdy v makende.
Vwen deuchdelijcken name is nu verloren.
| |
| |
V vromicheyt heeft Vrouwen hulde ghesworen
In't bedde van ledicheden, wy zien't wy wetent,
Dies zijdy met schanden te gader gheketent.
Ghy Goden ghy ziet de groote smade,
'tGroeysel vanden vileynighen zade
Tusschen Venerem en Marten met uwen ooghen:
Wil ickse ontwecken, wat nu te rade?
En waer't niet best dat ick hun dade
Een beschaemtheyt, eer sy van hier vervloghen
Voor d'oneere die sy hebben gheploghen?
Neen Vulcane, ghevet ons in handen,
Sy zullen huns zelfs ghebreck ontdecken,
Als sy hun gheketent vinden met schanden
Te zamen met vileynighe strecken,
Al dat leeft zalder mede ghecken.
Neptune ghy verkoelt hert, zin en moet,
Ick ben's al te vreden wat ghy doet,
Inder Goden behoet wil ick my keeren.
Laetse daer ligghen met luttel eeren,
Sy zullen droefheyt voor blijschap vinden.
De blaemte van schanden zal nu vermeeren,
Laetse daer ligghen met luttel eeren.
Ick belove alle Princen en Heeren,
Ick zal Veneri als fugitijve verzinden.
Laetse daer ligghen met luttel eeren,
Sy zullen droefheyt voor blijschap vinden.
| |
| |
Sy zullen hun zelven moeten ontbinden
Ter versmadenisse die my ontrouwe ghedaen,, heeft,
Tot dat sy den loon haers wercx ontfaen,, heeft.
Alle eerbaer herten moeten v haten.
VVat zal v ws VVijfs schande baten,
Niet weert te komen onder eerbaer Mannen.
Sy waren weert uyten Lande ghebannen,
Die hun zelfs VVijfs in schande bringhen.
'tGhebeurt al meer van dese dinghen,
Nu adieu Ghepeys van minnen,
Iolijt van ooghen, eer wy ontwecken.
| |
| |
Nu Mars zal't al in stucken trecken,
Als hy ziet hoe dat sy ghebonden,, zijn.
Die besmet met zulcke zonden,, zijn,
Houdt middelmate, schout Vrouwen blamatie,
En blijft bevolen de Goddelijcke gratie.
|
|
Auteursrecht onbekend