X-Y-Z der muziek

[p. IV]

Bal in een vijftiende-eeuwsch Engelsch kasteel. Deze miniatuur is uit de kroniek van Jean de Waurin.

[p. VII]

Voorwoord

‘X-IJ-Z der muziek’, ge begrijpt uit dezen titel reeds, dat het hier niet om een A tot Z gaat. Zoo werd het technische A-B-C weggelaten, in zoover dat voor muziekgenot onontbeerlijk leek. Wel vindt men de gangbare vreemde termen vermeld, waarmede elke actieve amateur geregeld te doen heeft. Voorts is er radicaal bezuinigd op de tweede plans figuren onder de componisten, terwille van de grootmeesters der muziek en hun voornaamste werken. Hierdoor kon het burgerlijke-stand-relaas der meeste encyclopedieën, uitgezonderd Grove en Lavignac, vermeden worden en was er plaats voor karakteristieke fragmenten uit brieven en dagboeken, die vertrouwd maken met de menschelijke eigenschappen der kunstenaars en vaak den kijk op hun werk verhelderen.

De keuze der besproken composities was meerendeels ingesteld op het gangbare repertoire, daargelaten eenige ‘daden van eenvoudige rechtvaardigheid’ jegens Bach en de voornaamste moderne meesters. Dat men toch een aantal standaardwerken zal missen, niemand kan het meer betreuren dan de schrijver; hij hoopt, dat in een ev. volgenden druk dit euvel verholpen zal worden. Wenschelijk leek ook, de verschillende orkestinstrumenten als artistieke persoonlijkheden tot hun recht te laten komen; hun bouw werd in het artikel instrumenten beknopt behandeld, omdat de schrijver uit ervaring weet, dat velen daarvoor belangstelling hebben. Van de algemeene artikelen noemen wij die over Psalmberijmingen, Negro Spirituals, Opvatting. Ook mocht o i. de Jazz niet ontbreken. Deze muziek, beurtelings sterk over- en onderschat, heeft nu eenmaal voor onzen tijd groote beteekenis. Het was voor den schrijver een geruststelling, dat een onzer beste deskundigen op dit gebied, Mr. C. Poustochkine, deze rubriek wilde verzorgen; zijn artikelen zijn alle gesigneerd. Hartelijk dank, Mr. Poustochkine, voor Uw in alle opzichten aangename medewerking.

Zeer erkentelijk is de schrijver voorts, dat Dr. E. Bruning O.F.M. en Emiel Hullebroeck, Inspecteur van het Belgische Muziekonderwijs, toezicht hielden op dit boek tijdens zijn ontstaan en er hun sanctie aan gaven, nadat zij verschillende gewenschte verbeteringen voorstelden. Voorts droeg de Wagnervereeniging te Amsterdam bij, door uit haar archief foto's van tooneelen uit opera's ter reproductie af te staan, en waren leden van het Utrechtsch Stedelijk Orkest zoo welwillend, voor de afbeeldingen der orkestinstrumenten te poseeren, wat wij zeer op prijs hebben gesteld.

Onze warme waardeering eindelijk voor de Uitgevers-Mij. W. de Haan N.V. te Utrecht. Niet alleen om het voorrecht van deze zeldzame opdracht, maar

[p. VIII]

ook om de welwillendheid, dat meer plaatsruimte werd toegestaan, dan overeengekomen was.

Een enkele opmerking over het gebruik van dit boek. Een * bij een woord verwijst naar een gelijknamig artikel. De besproken werken vindt men direct achter de levensbeschrijvingen der componisten, meestal in de volgorde: kamermuziek, klavierwerken, liederen, opera's, oratoria, orgelstukken, orkestwerken, resp. symphonieën; bij Beethoven, Haydn en Mozart moest de kamermuziek beperkt worden tot de strijkkwartetten, die achteraan staan. Zoo veel mogelijk is verwezen naar de beste gramofoonopnamen, waarbij de namen der merken (Columbia, His Master's Voice, Parlophoon, Polydor en Telefunken) op de gebruikelijke wijze werden afgekort.

Dat een tweede druk een jaar na het verschijnen van den eersten noodig was heeft uitgeefster en schrijver van harte verheugd. Meer nog is de auteur dankbaar, dat hij daardoor gelegenheid had het boek belangrijk uit te breiden, o.a. met artikelen over de belangrijkste Nederlandsche componisten en Wagner's ‘Parsifal’ en ‘Ring des Nibelungen’. Als belangrijkste toevoeging beschouwt hij de bijlage met muziekvoorbeelden; hiernaar wordt in den tekst verwezen door het teeken ♪. In het gebruik bleek het aangeven van de uitspraak der Italiaansche woorden gewenscht.

Moge ook deze tweede druk bij het publiek het hartelijke onthaal vinden, dat de eerste uitgave Kreeg.

De derde druk van dit boek is belangrijk aangevuld, waarbij rekening werd gehouden met de opmerkingen der recensenten en wenschen der lezers. Daarom zijn nu de belangrijkste piano- en vioolconcerten der litteratuur besproken. Van de toegevoegde componisten vermelden wij slechts de voornaamsten: Alban Berg, Caplet, Cornelius, de Falla, Honegger, Janatsjek, Kodály, Reger, Roussel, Schönberg, Smetana, Weill en Hugo Wolf. Enkele werken van Franck werden uitvoeriger besproken. Voorts onderscheidt zich deze derde uitgave van de tweede door een aantal verbeteringen en aanvullingen.

De schrijver hoopt, dat thans het boek aan redelijke eischen voldoet, indien men de doelstelling bedenkt. Ook gelieve men in aanmerking te nemen, dat de uitgeefster door den nog steeds zeer lagen prijs aan grenzen gebonden is, die volgens de normen van ons land eigenlijk overschreden zijn. Dat zij toch een zoo ruime uitbreiding toestond moge niet alleen den schrijver, maar ook recensenten en lezers erkentelijk stemmen.