X-Y-Z der muziek

[Bazuin]

Bazuin, of trombone, een koperen blaasinstrument waarvan de buis zoo gewonden is, dat de verschillende stukken evenwijdig aan elkaar loopen, in tegenstelling met de rond gewonden hoorn. De buis van de bazuin is echter veel langer en naar verhouding slanker dan die van de trompet. Er zijn twee systemen: de ventielbazuin, waardoor men met behulp van drie ventielen* de lacunen tusschen de boventonen* kan opvullen, en de schuifbazuin, wier buis uit twee losse U-vormige deelen bestaat, waarvan het eene gedeeltelijk in het andere geschoven kan worden, waardoor de rechterhand de buis zoo kan verlengen en verkorten, dat men alle chromatische tonen kan

[p. 54]

produceeren. De bazuin komt voor in verschillende grootten; het meest gebruikelijk is de tenorbazuin in Bes; hiervan kan men met behulp van een stelventiel een basbazuin maken. Wagner heeft in zijn Ring een contrabasbazuin in Bes voorgeschreven.

Het timbre van de bazuin is verwant aan dat van de trompet, doch lager en minder schetterend. Haar heroïek is statiger dan die van de trompet: de bazuin is in Wagner's Ring het leidinstrument* van Wotan. Priester (het koor ‘O Isis’ uit Mozart's ‘Zauberflöte’) en Rechter (het vonnis in Strauss' ‘Till Eulenspiegel’) worden door haar het best getypeerd. De hemelsche liefde van het pelgrimskoor aan het slot van de Ouverture Tannhäuser* is echter door de bazuinen een ietwat aardsche zaak. Maar voor de strijdbaarheid van den inzet der finale van Beethoven's vijfde symphonie worden deze keurtroepen van het koper op het beslissend moment in den strijd geworpen. Het edelst en aangrijpendst klinkt de bazuin in het pianissimo; zij kan dan het heilig geheim van den dood aanduiden: de kerkhofscène uit Mozart's ‘Don Giovanni’ (II 3) en in het derde bedrijf van Tristan ‘im weiten Reich der Weltennacht’. Als verkondiger van het laatste oordeel hoort men de bazuin onovertroffen in het recitatief van Mahler's derde symphonie (studiepart. pag. 17). Schönberg heeft in zijn ‘Pelléas und Melisande’ en zijn ‘Fünf Orchesterstücke’ het glissando* op de bazuin bijna onsmakelijk gebruikt. Anders staat het met het vibrato*: in symphonie en opera orkest is het niet ‘bon ton’, maar wie eenmaal de vibreerende bazuinsolo heeft gehoord in de afscheidsscène (‘Vergiss mich nicht’) uit Weill's ‘Dreigroschenoper’ (Tel. A 754) weet, dat dit effect direct het

[p. 55]

hart raakt, mits uiterst spaarzaam gebruikt.