X-Y-Z der muziek

[Harp]

Harp, een getokkeld snaarinstrument. De orkestharp is diatonisch*, doch haar grondtoonaard Ces kan door middel van pedalen zoo omgestemd worden, dat men in alle diatonische toonaarden kan spelen. Het rnoduleeren vergt daardoor eenigen tijd. Wagner heeft in het slot van ‘Das Rheingold’ daarmee onvoldoende rekening gehouden; toen de harpenist Tombo bij de eerste repetitie de passage onspeelbaar verklaarde, kreeg hij het merkwaardige antwoord: ‘U kunt niet van mij verlangen, dat ik ook nog harp speel; U ziet, welk effect ik bedoel, verandert U de partij nu maar naar eigen goeddunken’.

De harp wordt in het orkest als melodisch instrument weinig gebruikt;

[p. 350]

des te meer frappeert een enkel, bijzonder gelukkig effect: in Rodolfo's aria ‘Che gelida’ uit Puccini's ‘La Bohème’ schept zij in de vier maten voor ‘Ma per fortuna’ door haar brozen klank de sfeer van een maannacht, en het Allegretto in de wals van de ballerina uit ‘Petroesjka’ - een citaat van Lanner - krijgt door twee harpen zijn ranke gratie. De harp kan aan de cantilene van stem of instrument door omspelende accoorden stuwing geven, zooals de oude Barden reeds wisten: Walther's Preislied uit Wagner's ‘Meistersinger’. Wie zich niet tevreden stelt met het realistisch geluid van buisklokken*, vindt op de harp een geheel arsenaal voor zingende torens. In de eerste maten van Saint-Säens' ‘Danse Macabre’ slaat zij in het middenregister middernacht, en de Vesperklok uit Schillings' ‘Das Hexenlied’, die den dood van Medardus inluidt, dankt den bronzen klank aan haar lage tonen. Een glissando* op dit instrument geeft de sensatie, dat Mélisande's ring in de bron valt (Debussy*: ‘Pelléas’).

De chromatische harp, van Pleyel (1903) heeft zich niet kunnen inburgeren.